(Για την πολύμορφη κενοδοξία)
1. Η κενοδοξία είναι ως προς τη μορφή, μεταβολή της φυσικής τάξεως, διαστροφή των ηθών και παρατήρηση όσων είναι αξιοκατάκριτα.
Ως προς την ποιότητα, επιβουλεύεται το θησαυρό μας, είναι σκορπισμός του κόπου και απώλεια του ιδρώτα, απόγονος της απιστίας, πρόδρομος της υπερηφάνειας, ναυάγιο μέσα στο λιμάνι, μυρμήγκι μέσα στο αλώνι, το οποίο μπορεί να είναι μικρό, αλλά επιβουλεύεται όλο τον καρπό και τον κόπο του γεωργού.
2. Αυτός που κολακεύει είναι υπηρέτης των δαιμόνων, οδηγός προς την υπερηφάνεια, εξολοθρευτής της κατάνυξης, αφανιστής των καλών, αποπλανητής από το δρόμο μας. «Οι μακαρίζοντες γαρ υμάς, πλανώσιν υμάς» (Ησ. γ΄ 12), λέει ο προφήτης Ησαΐας.
3. Χαρακτηριστικό αυτών που έχουν αρετή είναι να υπομένουν γενναία και ευχάριστα τις ύβρεις. Των αγίων δε και των οσίων χαρακτηριστικό είναι να παρέρχονται τους επαίνους αβλαβώς.
4. «Ουδείς γινώσκει τα του ανθρώπου, ει μη το πνεύμα του ανθρώπου το εν αυτώ» (Α΄ Κόρ. β΄ 11). Ας ντραπούν λοιπόν και ας μη μιλούν όσοι επαινούν τους άλλους κατά πρόσωπο.
5. Όταν ακούσεις ότι ο διπλανός σου ή ο φίλος σου σε κορόιδεψε, ενώ ήσουν απών ή παρών, τότε δείξε του αγάπη και επαίνεσέ τον.
6. Ταπεινοφροσύνη δείχνει όχι αυτός που ξευτελίζει και κατηγορεί μόνος τον εαυτό του. Γιατί πώς να μην αντέξει κάποιος αυτά που ο ίδιος κάνει;
Αντίθετα ταπεινόφρων είναι εκείνος που υβρίσθηκε από κάποιον άλλο, και ωστόσο δεν ελάττωσε καθόλου την αγάπη του γι΄ αυτόν.
7. Όταν ο δαίμονας δει, ότι έχουμε κάποια ειρηνική κατάσταση, αμέσως μας προτρέπει να αναχωρήσουμε από την έρημο για τον κόσμο. «Πήγαινε, λέει, να σώσεις τις ψυχές που χάνονται».
8. Όποιος απαιτεί να αποκτήσει δώρα πνευματικά σαν μισθό για τους κόπους του, έβαλε λάθος θεμέλιο. Ενώ όποιος λογαριάζει τον εαυτό του σαν χρεοφειλέτη, θα λάβει ξαφνικά απροσδόκητο πλούτο.
9. Μην πείθεσαι στον δαίμονα, ο οποίος δήθεν για να ωφεληθούν αυτοί που ακούν σου βάζει τη σκέψη να παρουσιάσεις τις αρετές σου. «Τι γαρ ωφελήσεται άνθρωπος, εάν όλον τον κόσμον κερδήση ή ωφελήση, εαυτόν δε ζημιώση;» (Ματθ ις΄ 26).
Τίποτε δεν μπορεί να ωφελήσει αυτούς που μας βλέπουν περισσότερο από το ταπεινό και ειλικρινές ήθος και τον καθάριο λόγο. Γιατί γίνεται και παράδειγμα στους άλλους για να μην υπερηφανεύονται ποτέ. Και σε σύγκριση με αυτό ποιος λόγος μπορεί να ωφελήσει περισσότερο;
10. Αρχή της ακενοδοξίας είναι η προφύλαξη του στόματος και η αγάπη της ατιμίας. Μέσο της ακενοδοξίας, η αποκοπή όλων των έργων που μας προτείνει η κενοδοξία μας.
Τέλος δε της ακενοδοξίας (αν υπάρχει βέβαια τέλος στην άβυσσο) είναι το να κάνουμε ασυναίσθητα αυτά που συντελούν στην ατιμία μπροστά στο πλήθος.
