Ο Σεπτέμβριος ήταν ο έβδομος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου, με πρώτο τον Μάρτιο, εξ’ ου και η ονομασία του. (Septem= επτά).
Όταν το 450 π.Χ. πρώτος μήνας του έτους ορίστηκε ο Ιανουάριος, ο Σεπτέμβριος έγινε ο ένατος χωρίς όμως να αλλάξει το όνομά του. Είναι ο πρώτος μήνας του Φθινοπώρου και περιλαμβάνει 30 ημέρες.
Στην Βυζαντινή περίοδο, ο Σεπτέμβριος ήταν ο πρώτος μήνας του επισήμου ημερολογιακού έτους, οπότε την 1η Σεπτεμβρίου ήταν και η Αρχή της Ινδίκτου (ονομασία που προήλθε από τους Ρωμαίους και σχετίζεται με την συλλογή ειδικών φόρων( Indictio).
Η Ορθόδοξος Εκκλησία εορτάζει την 1η Σεπτεμβρίου την Αρχή της Ινδίκτου δηλ. την έναρξη του νέου Εκκλησιαστικού έτους.
Για την περίπτωση αυτή, ο Σ. Εύστρατιάδης στο Αγιολόγιο του, γράφει τα εξής: “Λέξις λατινική (indictio) ορισμόν σημαίνουσα καθ’ ον κατά δεκαπενταετή περίοδον επληρώνοντο εις τους αυτοκράτορας των Ρωμαίων οι φόροι.
Κατά την εκκλησιαστικήν παράδοσιν, την αρχήν της ινδικτιώνος εισήγαγεν ο Αύγουστος Καίσαρ (1-14), ότε διέταξε την γενικήν των κατοίκων του Ρωμαικού κράτους απογραφήν και την εισπραξιν των φόρων, κατά την πρώτην του Σεπτεμβρίου μηνός.
Από του Μεγάλου Κωνσταντίνου (313) εγένετο επισήμως χρήσις της Ινδικτιώνος ως χρονολογίας, έκτοτε δε η εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως μέχρι του νυν εορτάζει την α’ Σεπτεμβρίου ως αρχήν του εκκλησιαστικού έτους.
Στην περιοχή της Ανατολής τα περισσότερα ημερολόγια είχαν ως πρωτοχρονιά την 24η Σεπτεμβρίου, ημέρα της φθινοπωρινής ισημερίας.
Επειδή όμως η 23η ήταν η γενέθλια ημέρα του αυτοκράτορα της Ρώμης Οκταβιανού, η πρωτοχρονιά μετατέθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου, η οποία και καθορίστηκε ως αρχή της Ινδίκτου, δηλαδή της περιόδου του ρωμαϊκού διατάγματος για τον φόρο που ίσχυε για 15 έτη.
Έτσι Ίνδικτος έφτασε να σημαίνει αργότερα το έτος και αρχή της Ινδίκτου την Πρωτοχρονιά. Αυτή την Πρωτοχρονιά βρήκε η Εκκλησία και της έδωσε χριστιανικό περιεχόμενο, αφού τοποθέτησε σ’ αυτήν την εορτή της συλλήψεως του Προδρόμου, που αποτελεί και το πρώτο γεγονός της Ευαγγελικής Ιστορίας «ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμέ δέ ἐλαττοῦσθαι» (Ἰωάν. 30-31).
Αργότερα, το 462 μ.Χ., για πρακτικούς λόγους και για να συμπίπτει η πρώτη του έτους με την πρώτη του μηνός, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου.
Διευκρινίζεται ότι η πρωτοχρονιά της 1ης Ιανουαρίου έχει Ρωμαϊκή προέλευση και ήρθε στην Ορθόδοξη Ανατολή κατά τα νεότερα χρόνια. Η εκκλησιαστική ακολουθία για το νέο έτος τελείται την 1η Σεπτεμβρίου, μια ακολουθία απαράμιλλου κάλλους ως προς το υμνογραφικό υλικό.
Απολυτίκιον
Ήχος β΄.
Ο πάσης δημιουργός της κτίσεως, ο καιρούς και χρόνους εν τη ιδία εξουσία θέμενος, ευλόγησον τον στέφανον του ενιαυτού της χρηστότητός σου Κύριε, φυλάττων εν ειρήνη τους Βασιλείς και την πόλιν σου, πρεσβείαις της Θεοτόκου, και σώσον ημάς.
