Κάποιες εξελίξεις μοιάζουν μοιραίες για όλους τους λαούς, αφού βλέπουμε τόσο συχνά την ιστορία να επαναλαμβάνει την πορεία τους…
Ο πολιτισμός γεννάται όταν ο λαός αποκτά ένα ιδανικό. Λίγο ενδιαφέρει η φύση αυτού του ιδανικού. Είτε είναι η λατρεία της Ρώμης, η δύναμη της Αθήνας ή ο θρίαμβος του Αλλάχ, θα αρκέσει για να προικίσει όλα τα άτομα της φυλής με την διαμόρφωση μιας τέλειας ενότητας αισθημάτων και σκέψεων…
Έχοντας φτάσει σε ένα ορισμένο επίπεδο δύναμης και πολυπλοκότητας, ο πολιτισμός σταματά να μεγαλώνει, και, αφού πλέον δεν μεγαλώνει, είναι καταδικασμένος να παρακμάσει γρήγορα. Η ώρα του γήρατος σε λίγο θα σημάνει.
Αυτή η αναπόδραστη ώρα σημαδεύεται πάντα από την εξασθένιση του ιδανικού που υποστήριζε την ψυχή της φυλής. Στο μέτρο που αυτό το ιδανικό ωχριά, όλα τα θρησκευτικά πολιτικά ή κοινωνικά οικοδομήματα, των οποίων ήταν ο εμπνευστής, αρχίζουν να κλονίζονται.
Με τον προοδευτικό αφανισμό του ιδανικού της, η φυλή χάνει προοδευτικά αυτό που έκανε τη συνοχή της, την ενότητά της και τη δύναμή της.
Το άτομο μπορεί να αναπτύσσεται σε προσωπικότητα και σε ευφυΐα, όμως ταυτόχρονα, επίσης, ο συλλογικός εγωισμός της φυλής έχει αντικατασταθεί από μια υπερβολική ανάπτυξη του ατομικού εγωισμού, που συνοδεύεται από την κατάπτωση του χαρακτήρα και από την ελάττωση των δεξιοτήτων στη δράση.
Αυτό που αποτελούσε ένα λαό, μια ενότητα, ένα συνασπισμό, καταλήγει να γίνει μια συγκέντρωση ατόμων δίχως συνοχή και τα οποία διατηρούν τεχνητά, για κάποιον καιρό ακόμα, τις παραδόσεις και τους θεσμούς.
Είναι τότε που, χωρισμένοι από τα συμφέροντά τους και τις προσδοκίες τους, μη γνωρίζοντας πια να κυβερνήσουν τους εαυτούς τους, οι άνθρωποι ζητούν να κατευθύνονται στις παραμικρές τους πράξεις, και το κράτος ασκεί την απορροφητική επιρροή του.
Με την οριστική απώλεια του παλαιού ιδανικού, η φυλή καταλήγει να χάσει επίσης την ψυχή της. Δεν είναι πια παρά ένας κονιορτός απομονωμένων ανθρώπων, και γίνεται πάλι αυτό που ήταν στην αφετηρία της: μια μάζα. Παρουσιάζει όλους τους εφήμερους χαρακτήρες της, τους άστατους και τους δίχως αύριο.
Ο πολιτισμός δεν έχει πια καμιά σταθερότητα και πέφτει στην εξουσία όλων των συγκυριών.
Ο όχλος είναι βασιλιάς και οι βάρβαροι προχωρούν.
Ο πολιτισμός μπορεί να μοιάζει λαμπρός ακόμα, γιατί διατηρεί την εξωτερική όψη που δημιουργήθηκε από ένα μακρύ παρελθόν, αλλά είναι στην πραγματικότητα ένα οικοδόμημα σαρακοφαγωμένο, που τίποτα δεν το υποστηρίζει πλέον, και που θα καταρρεύσει στην πρώτη θύελλα.
Να περνά από τη βαρβαρότητα στον πολιτισμό κυνηγώντας ένα όνειρο, μετά να παρακμάζει και να πεθαίνει, όταν τούτο το όνειρο έχει χάσει τη δύναμή του, αυτός είναι ο κύκλος της ζωής ενός λαού.
Από το βιβλίο «Η Ψυχολογία των Μαζών» του Gustave Le Bon, σελ. 181-183 (εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ)
