ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ: H Αγία Βαρβάρα, που τιμάται στις 4 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με μελετητή του βίου της, είναι «μία των δημοφιλεστέρων Aγίων της Eκκλησίας».
Η Αγία Βαρβάρα ασπάσθηκε από νέα τον Χριστιανισμό και αυτό εξόργισε τον πατέρα της. Χρησιμοποίησε βία για να τη μεταπείσει, αλλά δεν τα κατάφερε και τότε την παρέδωσε στο διοικητή της επαρχίας, ο οποίος την υπέβαλλε σε φρικτά μαρτύρια.
Τελικά αποκεφαλίσθηκε με το ξίφος του ίδιου της του πατέρα, “ταίς πατρικαίς χερσί τω πατρικώ ξίφει την τελειώσιν δέχεται», όπως λέει ο βιογράφος της Συμεών.
Και κατά την παράδοση, καθώς απομακρύνονταν από την σφαγή της θυγατέρας του, η Θεία Δίκη, με μορφή κεραυνού, κατέκαψε το δήμιο–πατέρα.
Ο βίος της Αγίας Βαρβάρας
Τον τιμωρό αυτό κεραυνό συμβολίζουν τα πυρά του Πυροβολικού και το 1829 καθιερώθηκε ως προστάτιδα του Ελληνικού Πυροβολικού και στις 4 Δεκεμβρίου του ιδίου χρόνου γιορτάσθηκε το γεγονός στο στρατόπεδο του μόλις συγκροτιθέντος πρώτου “Τάγματος Πυροβολητών», όπως ονομάζονταν τότε, οπότε και προσφέρθηκαν στους επισκέπτες οι από τότε πατροπαράδοτοι λουκουμάδες με κονιάκ.
Η Διεύθυνση Πυροβολικού για να τιμήσει τη Προστάτιδα του Όπλου Αγία Βαρβάρα εξέδωσε το 1999 αναμνηστικό μετάλλιο με την ευκαιρία των 170 ετών από της καθιέρωσης της ως προστάτιδος το 1829.
Τί συμβολίζει το ποτήρι που κρατά στις εικόνες;
Η Αγία Βαρβάρα στις αγιογραφίες απεικονίζεται συνήθως κρατώντας ένα ποτήριο στο χέρι της
Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό και τι ακριβώς συμβολίζει;
Στη Ορθόδοξη εικονογραφία η Αγία Βαρβάρα ζωγραφίζεται πολλές φορές μ’ ένα ποτήριο στο χέρι όντας προστάτιδα ενάντια στο αιφνίδιο θάνατο και μη θέλοντας να στερηθούν οι ετοιμοθάνατοι την θεία κοινωνία.
Συχνά τη συναντούμε κοντά σ΄ έναν πύργο (με τρία παράθυρα) ή κρατώντας ένα βιβλίο (για τους ετοιμοθάνατους) ή ένα κλαδί φοίνικα.
Ο καλλιτέχνης πάντοτε αποδίδει στην Αγία μεγαλομάρτυρα σπουδαία ομορφιά, αφήνει να φαίνεται η παρθενική σεμνότητα, απεικονίζει το σθένος που έδειξε η Αγία κατά τις μαρτυρικές στιγμές του βίου της και του τέλους της και παριστάνει την ακαταμάχητη αγάπη της προς το Σταυρό και τον Ιησού Χριστό.
Άλλοτε εικονίζει την Αγία να φέρει στο αριστερό χέρι δάφνη, που αποτελεί το σύμβολο της ολοκληρωτικής νίκης κατά του Δαίμονα, και στα δεξιά το Σταυρό.
Άλλοτε να κρατά στο δεξί χέρι Άγιο Ποτήριο και στο αριστερό χέρι δάφνη ή κρίνο, που συμβολίζει την αγνότητα, την καθαρότητα και την παρθενία της μεγαλομάρτυρος, και Σταυρό μαζί και ειλητάριο, που συμβολίζει την προσευχή της Αγίας και τη δύναμη που έπαιρνε πάντοτε στις στιγμές της αγωνίας.
Άλλοτε παριστάνεται να έχει το δεξί χέρι μπροστά στο στήθος σε στάση ευχαριστίας προς το Θεό και αριστερά να κρατά δάφνη.
Γενικά Σταυρός, Άγιο Ποτήριο και δάφνη είναι οι καλλιτεχνικές γραμμές της εικονογραφίας που απεικονίζονται σε ποικίλους συνδυασμούς.
ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ – ΣΥΝΤΑΓΗ
Η «βαρβάρα» παρασκευάζονταν την παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας και μοιράζονταν ανήμερα της γιορτής της το πρωί, μετά την εκκλησία ή και πριν ακόμη για να την απολαύσουν ζεστή ζεστή και αχνιστή.
Εκείνη τη μέρα, έβλεπες από κάθε σπίτι να βγαίνουν παιδιά, κρατώντας στα χέρια τους από το χερουλάκι τσίγκινα δοχεία, σουπιερίτσες, γεμάτα με αχνιστή, χυλωμένη « βαρβάρα». και να τα μοιράζουν στα σπίτια της γειτονιάς, που σύμφωνα με το έθιμο, έπρεπε να πάρουν πίσω, αφού τα γεμίσουν με τη βαρβάρα της νοικοκυράς.
Αυτή η μέρα, ήταν γιορτή για τα παιδιά και κάθε χρόνο την περίμεναν με ανυπομονησία. Δεν υπήρχαν ζαχαροπλαστεία βλέπετε , ούτε περίπτερα γεμάτα σοκολάτες…(να μας δω τώρα που τελειώνουν τα κακαόδεντρα…πίσω στη βαρβαρίτσα μας …)
Η ατμόσφαιρα σ’ όλο το χωριό ήταν εορταστική.
Το σπίτι έπρεπε οπωσδήποτε να λάμπει από καθαριότητα και να είναι πανέτοιμο να δεχτεί κάθε επισκέπτη. Σ’ ένα μεγάλο πανηγύρι στην καρδιά του Χειμώνα εξελίσσονταν τελικά η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας στη Θράκη, με τη Θρακιώτισσα γυναίκα φορώντας την παραδοσιακή θρακιώτικη φορεσιά να πρωτοστατεί στο όλο σκηνικό.
Έτσι, κάθε φορά που ξημερώνει η 4η Δεκεμβρίου, μακάρι το σπίτι να μοσχοβολάει σουσάμι και κανέλα, τα μπολ ή αν θέλετε σουπιερίτσες όπως λένε στη Θράκη οι παλιοί, με την αχνιστή βαρβάρα να μας ζεσταίνουν από το κρύο του χειμώνα. Θα μου πεις, ποιο χειμώνα…
ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ – Πως όμως ξεκίνησε αυτό το έθιμο στη Θράκη;
Το έθιμο μέχρι σχέση με τα Εκαταία δείπνα της αρχαίας Ελλάδας, πανσπερμίες που λάμβαναν χώρα αυτή τη συγκεκριμένη εποχή. Αυτή την εποχή, οι αποθήκες των σπιτιών ήταν γεμάτεςσιτάρι που είχαν θερίσει το καλοκαίρι, καθώς και άλλα προϊόντα, όπως ξηρά σύκα, σταφίδες, καρύδια κλπ, που διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Με αυτά τα υλικά παρασκεύαζαν το Εκαταίο Δείπνο και ειλχε φυσικά τελετουργικό χαρακτήρα.
Το έθιμο, όπως και τόσα αλλλα προσαρμόστηκε από τον χριστιανισμό, ως εξής:
Ο σατανικός νους του Διόσκουρου (πατέρα της Αγίας Βαρβάρας και φανατικού κατά των Χριστιανών), είχε θελήσει να δηλητηριάσει όλλους τους Χριστιανούς βάζοντας δηλητήριο στο ψωμί….η κόρη του, η Βαρβάρα, το έμαθε και είπε να μην αγοράςουν ψωμί και να φάνε ό, τι είχαν στο σπίτι…
Αγία Βαρβάρα – Οι χριστιανοί
Έτσι, κάθε Χριστιανική οικογένεια μαγείρεψε ό,τι πρόχειρο βρέθηκε στο σπίτι, δηλαδή, λίγο στάρι, μερικά φασόλια, κουκιά, σταφίδες και ό,τι άλλο σχετικό είχαν, κι όλα μαζί τα μαγείρεψαν. Έτσι, έγινε η πρώτη βαρβάρα, κατά τη χριστιανική ερμηνεία.
Όποια και από τις δύο εκδοχές να δεχθεί κανείς, το έθιμο της «Βαρβάρας» αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λαϊκής λατρευτικής παράδοσης της Θράκης και είναι άξιο θαυμασμού ότι οι νέοι και οι νέες, κυρίως νοικοκυρές, γνωρίζουν για το έθιμο και το τηρούν κάθε χρόνο μέχρι και σήμερα..
Η ΘΡΑΚΙΩΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΑΡΒΑΡΑ
ΥΛΙΚΑ
Σιτάρι
Σουσάμι (ψημένο και σπασμένο)
Σταφίδες
Σύκα
Καρύδια (κοπανισμένα)
Ζάχαρη
Κανέλα
Αλεύρι (καβουρδισμένο)
Νερό
Μήλο, βερίκοκα, δαμάσκηνα …
Προαιρετικά
150 γρ ταχίνι
ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ – ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Το βράδυ 3 Δεκέμβρη πλένουμε καλά το στάρι και το μουλιάζουμε όλη νύχτα
Καβουρδίζουμε και κοπανίζουμε το σουσάμι
Καβουρδίζουμε το αλεύρι
Το πρωί 4 Δεκέμβρη ή το απόγευμα για τους /τις πρωινούς/ ές εργαζόμενους/ες
Βράζουμε το σιτάρι σε σιγανή φωτιά, ώσπου να ανοίξει και να χυλώσει. Προσθέτουμε κατά διαστήματα νερό.
Σε ένα μικρό κατσαρολάκι βράζουμε τις σταφίδες & τα σύκα Ή και βερίκοκα, δαμάσκηνα, ή μερικά κομματάκια από το πράςινο μήλο ή και όλα με λίγη ζάχαρη.
Όταν βράσουν τα ρίχνουμε στο βρασμένο σιτάρι.
Δυαλύουμε το καβουρδισμένο αλεύρι με λίγο νερό και το ρίχνουμε κι’ αυτό μέσα.
Στη συνέχεια προσθέτουμε σουσάμι και ζάχαρη.
Αν θέλουμε να προσθέσουμε τα ταχίνι, το ρίχνουμε το ταχίνι σε νερό, ώστε να διπλασιαστεί σε ποσότητα και όταν κρυώσει η βαρβάρα μας ελαφρά, το ρίχνουμε κι αυτό μέσα στην κατσαρόλα και ανακατεύουμε καλά.
ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ – Το απόγευμα 4 Δεκέμβρη
Σερβίρουμε σε ατομικά μπολάκι κι αφού γαρνίρουμε με καρύδια, κανέλα και λίγους σπόρους ροδιού τα μοιράζουμε στη γειτονιά.
Μην κρατήσετε παραπάνω από να μπολ γιατί θα χρειαστείτε φόρεμα ένα νούμερο μεγαλύτερο για το ρεβεγιόν…..
Είναι πολύ νόστιμη και κρύα από το ψυγείο, όπου και διατηρείται για 2-3 μέρες. Μετά απ΄αυτό το διάστημα, την αποθηκεύουμε στον καταψύκτη σε μικρά δοχεία και την ξεπαγώνουμε λίγη-λίγη όταν το θελήσουμε
