Η ΧΑΡΗ του Θεού να ‘ναι μαζί σου! “Η προσευχή μου”, γράφεις, “είναι κάπως ψυχρή και αδύναμη. Η ψυχρότητα και η αδυναμία δεν βρίσκονται στον προσευχή, αλλά σ’ εκείνον που προσεύχεται.
Προσπάθησε να προσεύχεσαι όπως πρέπει, και η προσευχή θα πάει καλά.
Όταν ένας μαθητής γράφει απρόσεκτα, ο δάσκαλος τον μαλώνει και τον απειλεί με τιμωρία. Τότε συγκεντρώνεται και αρχίζει να γράφει σωστά.
Μάλωσε, λοιπόν, τον εαυτό σου και απείλησέ τον με τη θεία τιμωρία, για να συγκεντρωθείς και ν’ αρχίσεις να προσεύχεσαι σωστά. Τις ανθρώπινες υποθέσεις μας τις χειριζόμαστε ευσυνείδητα και προσεκτικά, για να μη μας κατηγορήσουν οι άνθρωποι.
Τις υποθέσεις του Θεού, όμως, τις διεξάγουμε πρόχειρα, επειδή ο Κύριος σωπαίνει, μακροθυμεί και δίνει σ’ εμάς, τα παιδιά Του, που τόσο έχουμε ευεργετηθεί από την αγαθότητά Του, την ευκαιρία να Τον υπηρετήσουμε.
Ω, πόσο πικρή θα είναι η ώρα της απολογίας μας στο φοβερό κριτήριό Του, όταν θ’ αναγκαστούμε να ομολογήσουμε την ενοχή μας για την αμέλειά μας!
Πού πήγε η προσευχή σου; Γινόταν καλά μέχρι τώρα. Την ευεργετική της ενέργεια την ένιωθες ήδη στην καρδιά σου. Θα σου πω, λοιπόν, πού πήγε. Αφού προσευχήθηκες μια-δυο φορές με προσοχή και θέρμη, έλαβες τόσο γρήγορη βοήθεια από τον άγιο Σέργιο.
Νόμισες τότε ότι η προσευχή είχε εδραιωθεί κιόλας στην καρδιά σου και ότι θα προχωρούσε καλά μόνη της πια. Έτσι άρχισες να προσεύχεσαι απρόσεκτα και βιαστικά.
Σταμάτησες, επίσης, να φυλάγεσαι από τους λογισμούς. Ο νους σου παραδόθηκε στο ρεμβασμό και την περιπλάνηση. Αποτέλεσμα: Κάνεις προσευχή… χωρίς να προσεύχεσαι! Τώρα δεν έχεις παρά ν’ αρχίσεις πάλι τον αγώνα για την οικείωση της αληθινής προσευχής, ζητώντας γι’ αυτό και τη βοήθεια του Κυρίου.
Ποτέ μη θεωρείς ως εδραιωμένη και εξασφαλισμένη οποιαδήποτε πνευματική εργασία, ειδικά μάλιστα την προσευχή. Πάντοτε να προσεύχεσαι σαν να το κάνεις για πρώτη φορά. Βλέπεις, ό,τι γίνεται για πρώτη φορά, γίνεται με τον πιο θερμό ζήλο.
Φοβάμαι πως άρχισες να κάνεις τον καθημερινό σου προσευχητικό κανόνα βασικά και πρόχειρα, επιδιώκοντας τη συντομότερη δυνατή ολοκλήρωσή του. Αυτό να μην ξαναγίνει, γιατί θλίβει υπερβολικά τον Κύριο.
Είναι καλύτερο να λες ένα μέρος μόνο από τις καθορισμένες ευχές του κανόνα σου με φόβο Θεού και ευλάβεια, παρά να τις λες όλες όπως- όπως. Είναι καλύτερα ακόμα κι ένα μόνο “Κύριε ελέησον!” να λες μέσ’ από την καρδιά σου, πεσμένη στα γόνατα με συντριβή, παρά να προσεύχεσαι πολύ κι απρόσεκτα.
Να επιπλήξεις αυστηρά τον εαυτό σου γι’ αυτή σου την απροσεξία, που εξαιτίας της η προσευχή σου είναι άκαρπη. Όποιος προσεύχεται προσεκτικά και φιλόπονα, απολαμβάνει πάντα τους ευεργετικούς καρπούς της προσευχής. Ω, τί αγαθά στερούμαστε, όταν προσευχόμαστε απρόσεκτα!
Πώς συμβαίνει και πού οφείλεται η βιασύνη στην προσευχή; Δεν είναι ξεκάθαρο. Σε άλλα έργα ξοδεύουμε ώρες, και νομίζουμε πως ο χρόνος τρέχει. Στην προσευχή, απεναντίας νομίζουμε πως ο χρόνος στέκεται.
Δεν έχουμε καλά καλά αρχίσει να προσευχόμαστε, και μας φαίνεται πως έχουν περάσει ώρες. Παρασυρόμαστε, λοιπόν, απ’ αυτήν την αυταπάτη και βιαζόμαστε να τελειώσουμε όσο μπορούμε πιο γρήγορα. Από τέτοια προσευχή, όμως, δεν υπάρχει ωφέλεια.
Τί πρέπει να γίνει τότε; Να τί κάνουν μερικοί: Ορίζουν ένα χρονικό διάστημα για προσευχή, λ.χ. ένα τέταρτο, μισή ώρα ή μια ώρα, φροντίζοντας ώστε, μόλις συμπληρωθεί ο προκαθορισμένος αυτός χρόνος να χτυπάει το ρολόι.
Όσο, λοιπόν, προσεύχονται, δεν νοιάζονται για τον αριθμό των ευχών που θα πουν, αλλά μόνο για την απερίσπαστη και εγκάρδια κοινωνία τους με τον Κύριο. Άλλοι, πάλι, κάνουν το εξής: Καθορίζουν ένα χρόνο προσευχής και υπολογίζουν πόσα κομποσχοίνια κάνουν στη διάρκεια αυτού του χρόνου, τραβώντας τους κόπους δίχως βιασύνη.
Έπειτα, την ώρα της προσευχής, κάνουν αργά και προσεκτικά ισάριθμα κομποσχοίνια. Υπάρχουν και άλλοι που τόσο έχουν εξοικειωθεί με την προσευχή, φλογισμένοι καθώς είναι από τον θείο έρωτα, ώστε, όταν προσεύχονται δε νιώθουν παρά τέρψη και χαρά.
Γι’ αυτό σπάνια κάνουν μόνο τον καθορισμένο προσευχητικό τους κανόνα συνήθως τον διπλασιάζουν και τον τριπλασιάζουν.
Διάλεξε τη μέθοδο που σε ικανοποιεί περισσότερο και εφάρμοσέ την με προθυμία, ακρίβεια και συνέπεια. Δεν μπορείς να κάνεις πνευματική προκοπή δίχως συγκεκριμένο κανόνα προσευχής. Οι ζηλωτές της προσευχής βέβαια, δεν έχουν ανάγκη από κανόνες.
Σου έχω γράψει ήδη να μάθεις απέξω τις συνήθεις καθημερινές προσευχές και να τις λες χωρίς ν’ ανοίγεις κάθε φορά το Προσευχητάρι. Όταν προσεύχεσαι αγκάλιαζε κάθε λέξη όχι μόνο με τη σκέψη αλλά και με το συναίσθημα. Κι αν καμιά φορά από κάποια λέξη ψαλμού ή προσευχής ξεπηδήσουν αυθόρμητα δικές σου ικεσίες, μην τις καταπνίξεις.
Άφησέ τες να βγουν ελεύθερα. Μη νοιάζεσαι για το αν θα τις προλάβεις να ολοκληρώσεις τον κύκλο των καθορισμένων ψαλμών και προσευχών∙ φτάνει να έρθεις σε ουσιαστική κοινωνία με τον Κύριο.
Τί θα βγει, αν πεις βιαστικά και απρόσεκτα όλες τις προσευχές; Στην ώρα που διαθέτεις, πες μια μόνο προσευχή ή έναν μόνο ψαλμό, αλλά με νήψη, προσοχή, ευλάβεια και κατάνυξη.
Κάποιος μου έλεγε, ότι συχνά, στον καθορισμένο χρόνο της προσευχής του δεν προλαβαίνει να πει παρά μόνο το «Πάτερ ημών», γιατί ο νους σου στέκεται με νήψη σε κάθε λέξη της Κυριακής Προσευχής.
Κι ένας άλλος πάλι μου έλεγε, ότι κάποτε, στη διάρκεια της ορθρινής ακολουθίας, ο νους του αρπάχθηκε και η καρδιά του κατανύχθηκε τόσο από τα νοήματα του 50ου Ψαλμού, ώστε δεν μπόρεσε να πει τίποτ’ άλλο.
Μάθε να προσεύχεσαι κι εσύ έτσι, και, με τη χάρη του Θεού, σύντομα θα βιώσεις την εσωτερική προσευχή. Τότε πια δεν θα σου χρειάζονται κανόνες. Αγωνίσου, γιατί αλλιώς τίποτα δεν γίνεται. Αν αποτύχεις στον αγώνα της προσευχής, μην περιμένεις να πετύχεις σε κανένα άλλο πεδίο της πνευματικής ζωής. Η προσευχή είναι η πηγή και η ρίζα όλων των καλών.
Ο Κύριος να σ’ ευλογεί!
«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ – Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ – γράμματα σε μια ψυχή»
