Η εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι εννέα μήνες πριν από τα Χριστούγεννα, στις 25 Μαρτίου. Είναι η ανάμνηση και ο εορτασμός της αναγγελίας της γέννησης του Χριστού στην Παρθένο Μαρία, όπως καταγράφεται στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο.
«Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ, πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα Ἰωσήφ, ἐξ οἴκου Δαυΐδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς παρθένου Μαριάμ. Καὶ εἰσελθὼν ὁ ἄγγελος πρὸς αὐτὴν εἶπε· χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ· εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν. Ἡ δὲ ἰδοῦσα διεταράχθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, καὶ διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος. Καὶ εἶπεν ὁ ἄγγελος αὐτῇ· μὴ φοβοῦ, Μαριάμ· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ. Καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν. Οὗτος ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται, καὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς τὸν θρόνον Δαυῒδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος. Εἶπε δὲ Μαριὰμ πρὸς τὸν ἄγγελον· πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω; Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ ἄγγελος εἶπεν αὐτῇ· Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ. Καὶ ἰδοὺ Ἐλισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνειληφυῖα υἱὸν ἐν γήρει αὐτῆς, καὶ οὗτος μὴν ἕκτος ἐστὶν αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρᾳ· ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρὰ τῷ Θεῷ πᾶν ρῆμα. Εἶπε δὲ Μαριάμ· ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου. καὶ ἀπῆλθεν ἀπ᾿ αὐτῆς ὁ ἄγγελος» (Λουκ. 1,26-38).
Οι ακολουθίες της εορτής του Ευαγγελισμού, ο Όρθρος και η θεία Λειτουργία, επαναλαμβάνουν τα ευχάριστα νέα της σωτηρίας των ανθρώπων με τη γέννηση του Χριστού.
«Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ Κεφάλαιον καὶ τοῦ ἀπ’ αἰῶνος Μυστηρίου ἡ φανέρωσις, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, Υἱὸς τῆς Παρθένου γίνεται καὶ Γαβριὴλ τὴν χάριν εὐαγγελίζεται. Διὸ καὶ ἡμεῖς σὺν αὐτῷ τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν· Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετά σοῦ»
Ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό αυτής της εορτής είναι ο Κανόνας του όρθρου, που έχει το χαρακτήρα διαλόγου μεταξύ του Αρχαγγέλου Γαβριήλ και της Παρθένου Μαρίας. Επίσης μεταξύ άλλων γνωστών στοιχείων της ακολουθίας, είναι τα Μεγαλυνάρια, που έχουν τη μορφή του χαιρετισμού μας προς την Παρθένο Μητέρα, με τα λόγια του Αρχαγγέλου.
Ο εορτασμός του Ευαγγελισμού λοιπόν, είναι η εορτή της δικής μας υποδοχής του ευαγγελισμού της σωτηρίας μας και της δικής μας δοξολογίας προς την Παρθένο Μαρία, που έγινε Μητέρα του ενανθρωπήσαντος Κυρίου και Θεού.
Επειδή η εορτή του Ευαγγελισμού συνήθως είναι μέσα στην περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ο τρόπος του πανηγυρισμού ποικίλει κάθε χρόνο, ανάλογα με τη συγκεκριμένη μέρα την οποία πέφτει. Την ημέρα της εορτής του Ευαγγελισμού είναι η μόνη φορά μέσα στη Μεγάλη Σαρακοστή που επιτρέπεται η τέλεση της θείας Λειτουργίας του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
π. Θωμάς Χόπκο, Δόγμα και λατρεία Βασικό εγχειρίδιο για την ορθόδοξη πίστη
