Όπως οι ένδοξες σελίδες της Ελληνικής Ιστορίας μαρτυρούν, η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν ένα φαινόμενο που συντάραξε όχι μόνο ολόκληρη την ελληνική επικράτεια αλλά και ολόκληρη τη Βαλκανική Χερσόνησο.
Άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας προσέφεραν τις ποικίλες υπηρεσίες τους στην επί 400 χρόνια δοκιμαζόμενη Πατρίδα τους, που στέναζε από το βάρος του τουρκικού ζυγού.
Από αυτή την πανεθνική προσπάθεια δεν μπορούσε να λείψει και ο ιερός κλήρος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Κατά τη διάρκεια των 4ων αιώνων σκλαβιάς η Εκκλησία κράτησε άσβεστη τη λαμπάδα της πίστης και της εθνικής συνείδησης των Ελλήνων.
Το κρυφό σχολειό, η πνευματική στήριξη των ανθρώπων της εποχής, αλλά και ενεργός επαναστατική δράση συγκαταλέγονται στις υπηρεσίες που πρoσέφεραν μοναχοί και κληρικοί κάθε βαθμίδος.
Ένας από τους πολλούς φιλότιμους εργάτες της Εκκλησίας που θυσίασε τη ζωή του σ’ αυτή την προσπάθεια ήταν ο Επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος ο Α’ , ο Κυριακός.
Ο Εμμανουήλ Παπάς, που ορίσθηκε από τον Υψηλάντη επικεφαλής της έναρξης της επανάστασης στην περιοχή της Μακεδονίας, αποπειράθηκε ν’ αρχίσει τη δράση του από το Άγιο Όρος. την Ελληνική Επανάσταση.
Ξεκίνησε λοιπόν στις 23 Μαρτίου την οργάνωση της Επανάστασης. Όμως οι Τούρκοι πρόλαβαν να αντιδράσουν και έτσι η προσπάθεια απέτυχε.
Στον Πολύγυρο όμως οι Έλληνες δεν περίμεναν τα αντίποινα, αλλά ενήργησαν πρώτοι: Κατέλαβαν το τουρκικό διοικητήριο και σκότωσαν 14 τούρκους στρατιώτες και τον τούρκο διοικητή.
Η Επανάσταση εξαπλώθηκε στα γύρω χωριά, καθώς και στα χωριά της περιοχής του Λαγκαδά. Οι ενέργειες αυτές οδήγησαν τον σκληρό και αδίστακτο Γιουσούφ μπέη σε αντίποινα εναντίον των Ελλήνων της Θεσσαλονίκης.
Συλλαμβάνονται και κρατούνται στο Κανλί Κουλέ (Πύργος τοῦ Αἵματος, ο σημερινός Λευκός Πύργος) καθώς και σ’ άλλα σημεία της Θεσσαλονίκης (όπως στους Ιερούς Ναούς Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και Αγίου Αθανασίου) πολλοί πρόκριτοι και επιφανείς Θεσσαλονικείς (Πάικος, Μπαλάνας, Σκανδαλίδης, Τάττης, ο εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Μηνά παπα – Γιάννης, Χατζηνικολάου, Αργυρόπουλος, Αναγνωστάκης, Νάκος) ως ύποπτοι για συμμετοχή στη Φιλική Εταιρεία.
Λίγο αργότερα πολλοί από αυτούς εκτελούνται. Ανάμεσά τους ο εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Μηνά παπα – Γιάννης και ο Επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος (Κυριακός).
Ο Επίσκοπος Μελέτιος από την επαρχία Κίτρους (βρίσκεται στα βόρεια του νομού Πιερίας) βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για να ασκήσει καθήκοντα τοποτηρητή της εκεί Μητροπόλεως διότι ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ιωσήφ μετέβη στην Κωνσταντινούπολη (όπου και μαρτύρησε) για να συμμετέσχει στις εργασίες της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Μετά τη φυλάκισή του, κατά μαρτυρία του μουλά της Θεσσαλονίκης Χαίρουλαχ ο επίσκοπος Μελέτιος (που αναφέρεται σε επιστολή του μουλά ως Μακάριος (Μακάρ εφέντης), μάλλον εκ παραδρομής αντί του ορθού Μελέτιος) παραδόθηκε στον τουρκικό όχλο ο οποίος τον κατακρεούργησε στην αγορά του Καπανίου (αγορά Βλάλη, κοντά στη σημερινή Πλατεία Αριστοτέλους).
Ο Άγιος Μελέτιος διετέλεσε επίσκοπος Κίτρους από το 1815 έως τις 18 Μαΐου του 1821. Διακρινόταν για την ευστροφία του και τον αδάμαστο χαρακτήρα του. Κατά τη διάρκεια της επισκοπείας του η έδρα της επισκοπής μεταφέρθηκε από το Κίτρος στον Κολινδρό.
Η μορφή του Αγίου Μελετίου βρίσκεται αγιογραφημένη σε κεντρική θέση φορητής εικόνας των Νεομαρτύρων της Θεσσαλονίκης που βρίσκεται αναρτημένη στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης.
