Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
ΓΙΑΤΙ το ξέρουμε, πως αν μας αδικήσει κάποιος δούλος ή και ελεύθερος, πρέπει να απευθυνθούμε στους άρχοντες και να περιμένουμε την απόφασή τους.
Αφού λοιπόν δεν είναι ασφαλές να διεκδικούμε το δίκιο μας μόνοι μας στις μεταξύ μας σχέσεις, πολύ περισσότερο ισχύει κάτι τέτοιο, όταν κρίνει και διευθετεί τις υποθέσεις ο Θεός.
Αλλά θα μου πεις ότι ο πλησίον σου σε έχει αδικήσει και σε έχει λυπήσει και σου έχει προξενήσει μύρια κακά.
Ούτε όμως τότε δεν πρέπει να επιτεθείς εναντίον του, για να μη προσβάλλεις με τη συμπεριφορά σου αυτή τον Δεσπότη σου Χριστό.
Αφησέ το στον Θεό και Εκείνος θα διευθετήσει την υπόθεση πολύ καλύτερα απ’ ό,τι εσύ θέλεις.
Σε σένα έδωσε εντολή μόνο να προσεύχεσαι γι’ αυτόν που σε λύπησε.
Το πως τώρα ο Θεός θα παιδαγωγήσει εκείνον, αυτό σε πρόσταξε να το αφήσεις σ’ Αυτόν.
Εσύ δεν μπορείς να βρεις μόνος σου το δίκιο σου τόσο, όσο μπορεί ο Θεός να σου το ανταποδώσει, αρκεί μόνο να αναθέσεις το θέμα σ’ Αυτόν.
Να μην καταρασθείς εκείνον που σε λύπησε, αλλά να αφήσεις τον Θεό να βγάλει Εκείνος την απόφαση.
Διότι, κι αν ακόμη εμείς συγχωρήσουμε αυτούς που μας αδίκησαν, κι αν ακόμη συμφιλιωθούμε μ’ αυτούς και προσευχηθούμε στον Θεό γι’ αυτούς, ο Θεός δεν τους συγχωρεί, αν δεν αλλάξουν και αυτοί και δεν γίνουν καλύτεροι.
Δεν τους συγχωρεί δηλαδή ο Θεός, γιατί αποβλέπει στο συμφέρον τους.
Εσένα βέβαια σε επαινεί και δέχεται τη στάση σου, έρχεται όμως εναντίον εκείνου, για να μη γίνει χειρότερος από τη δική σου διαλλακτική συμπεριφορά.
ΩΣΤΕ είναι περιττός ο λόγος που συνεχώς προβάλλουν σαν επιχείρημα οι πολλοί.
Δηλαδή κάποιοι άνθρωποι, όταν τους παρατηρήσαμε που δεν υποχώρησαν και δεν πείστηκαν να συμφιλιωθούν με τους εχθρούς τους, ενώ εκείνοι τους είχαν εκλιπαρήσει γι’ αυτό, αυτή τη δικαιολογία πρόβαλλαν σαν πρόσχημα της πονηρίας τους:
«Δεν θέλω να συμφιλιωθώ», λένε, «με τον εχθρό μου για να μην τον κάνω χειρότερο με την υποχώρησή μου, να μην τον κάνω σκληρότερο, για να μη φθάσει να με περιφρονήσει περισσότερο μετά από τη στάση μου αυτή».
Πολλές φορές μάλιστα προσθέτουν και αυτό εδώ: «Πολλοί θα νομίσουν», λένε, «ότι, το να έρχομαι πρώτος εγώ προς τον εχθρό μου και να του προσπέφτω για συμφιλίωση, το κάνω από αδυναμία και μόνο».
Αυτά όλα είναι ανόητα λόγια.
Διότι ο ακοίμητος οφθαλμός γνωρίζει τη διάθεσή σου.
Γι’ αυτό δεν πρέπει να προσέχεις τι θα πουν οι συνάνθρωποί σου, αφού εσύ, με την πνευματική σου κατάσταση, έχεις ήδη πείσει τον Κριτή σου, Εκείνον που πρόκειται να εξετάσει τα έργα σου.
Αν τώρα φροντίζεις να μη γίνει χειρότερος ο εχθρός σου, λόγω της δικής σου υποχωρητικότητας και επιείκειας, πρέπει να ξέρεις και τούτο:
Αυτός δεν γίνεται χειρότερος με την επιείκειά σου, αλλά χειροτερεύει από το ότι εσύ δεν συμφιλιώνεσαι μαζί του.
Διότι, έστω κι αν αυτός είναι ο πιο αχρείος απ’ όλους, έστω κι αν δεν παραδέχεται το λάθος του και δεν το διακηρύττει, όταν μείνει με τον εαυτό του, θα αποδεχθεί και θα εκτιμήσει τη στάση σου και θα ντραπεί μέσα στην καρδιά του εξαιτίας της πραότητας που εσύ έχεις δείξει.
Αν δεν το κάνει αυτό και παραμείνει στην κακία του, ενώ του φέρεσαι τιμητικά και τον περιποιείσαι, ε, τότε θα έχει τον Θεό ως μέγα παιδαγωγό.
Και, για να μάθετε ότι, έστω κι αν εμείς παρακαλέσουμε τον Θεό να συγχωρήσει τους εχθρούς μας και όσους μας έχουν αδικήσει, ο Θεός δεν τους συγχωρεί, αν πρόκειται να γίνουν χειρότεροι με τη δική μας ανεξικακία, θα σας διηγηθώ, μια παλαιά ιστορία.
Καταλάλησε κάποτε η Μαρία, τον αδελφό της, τον προφήτη Μωυσή.
Τί έκανε όμως ο Θεός;
Επέτρεψε να έλθει επάνω της λέπρα και να γίνει ακάθαρτη, αν και ως προς όλα τ’ άλλα ήταν διακριτική και μετρημένη.
Στη συνέχεια, αν και παρακαλούσε ο Μωυσής, που καταλαλήθηκε απ’ αυτή, τον Θεό να παύσει την οργή Του, Εκείνος δεν το δέχθηκε, αλλά τί είπε;
«Αν ο πατέρας της την έφτυνε στο πρόσωπο, δεν θα ντρεπόταν;
«Ας μείνει», λέει, «έξω από την παρεμβολή επτά ημέρες» (Αριθμ. 12, 14).
Μ’ αυτό είναι σαν να του έλεγε ο Θεός:
Αν είχε πατέρα και της έλεγε, φύγε από μπροστά μου, δεν θα υπέφερε το μάλωμα αυτό;
Εσένα μεν Μωυσή, σε επαινώ για τη φιλάδελφη αγάπη σου και για την πραότητα και την καλωσύνη σου, εγώ όμως γνωρίζω πότε πρέπει να την απαλλάξω από την επιτίμηση και την τιμωρία.
ΔΕΙΞΕ λοιπόν κι εσύ καλή διάθεση για τον αδελφό σου και όταν του συγχωρείς τα αμαρτήματά του, να μην του τα συγχωρείς επειδή μέσα σου καλλιεργείς την επιθυμία να τιμωρηθεί περισσότερο, αλλά να τον συγχωρείς από φιλοστοργία και καλή πνευματική τοποθέτηση απέναντί του.
Εκείνο δε να γνωρίζεις σαφώς, ότι όσο περισσότερο σε περιφρονεί, ενώ εσύ τον περιποιείσαι και τον υπηρετείς, τόσο μεγαλύτερη κόλαση δημιουργεί εκείνος για τον εαυτό του.
Ισχυρίζεσαι λοιπόν ακόμη ότι ο αδελφός σου γίνεται χειρότερος όταν τον περιποιείσαι;
Αυτό είναι γι’ αυτόν μειονέκτημα, και κατηγορία, ενώ για σένα αυτό είναι πλεονέκτημα και εγκώμιο.
Διότι, αν και τον βλέπεις να είναι πράγματι τέτοιος, εσύ για την αγάπη του Θεού, δεν σταμάτησες να κρατάς θετική στάση απέναντί του.
Και γι’ αυτόν κάτι τέτοιο είναι έγκλημα, αφού δεν τον ωφέλησε η δική σου υποχωρητικότητα και δεν έγινε καλύτερος.
Ο απόστολος Παύλος λέει ότι είναι προτιμότερο να κατηγορούνται οι άλλοι για τα παραπτώματά τους εναντίον μας, παρά εμείς για τα πταίσματά μας προς αυτούς.
Δεν αρμόζει επίσης να λες τα ανόητα και χωρίς περιεχόμενο εκείνα λόγια.
Να λες δηλαδή, αυτό το «μήπως νομίσει ο αδελφός ότι από φόβο έτρεξα πρώτος και του πρόσπεσα και έτσι με περιφρονήσει περισσότερο».
Αυτά είναι λόγια που προέρχονται από ψυχή ανώριμη και παιδική και τα κινεί η ανθρώπινη φιλοδοξία.
Ας θεωρήσει ο αδελφός ότι πήγες να συμφιλιωθείς μαζί του από φόβο, και θα σου είναι μεγαλύτερος ο μισθός.
Διότι, αν και γνώριζες εκ των προτέρων ότι έτσι θα εκλάβει την κίνησή σου αυτή προς το πρόσωπό του, για την αγάπη του Θεού, υπομένεις τα πάντα.
Πράγματι, εκείνος που επιδιώκει τη δόξα των ανθρώπων και από ματαιοδοξία συμφιλιώνεται με τον αδελφό του, ελαττώνει το κέρδος που θα δεχθεί ως αμοιβή από τον Θεό.
Εκείνος όμως που γνωρίζει ακριβώς ότι πολλοί θα τον κατακρίνουν και θα γελάσουν εις βάρος του, και παρά ταύτα δεν αποφεύγει τη συμφιλίωση, θα λάβει διπλάσια και τριπλάσια χάρη.
Και αυτός είναι κυρίως εκείνος που ό,τι κάνει, το κάνει για τον Θεό.
Μη μου λες ότι ο αδελφός σ’ αυτό και σ’ εκείνο σε αδίκησε.
Διότι, έστω κι αν ακόμα υποθέσουμε, ότι αυτός και τη χειρότερη μορφή κακίας την εκτόξευσε προς εσένα, ακόμη και σ’ αυτή την περίπτωση, έχεις εντολή από τον Θεό όλα να του τα συγχωρήσεις.
