Δήμητρα Γ. Σαρρή – (πτυχιούχος τμήματος Θεολογίας, Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών)
Ο πιο ξακουστός και φημισμένος Ναός σε κάθε γωνιά της Ελλάδος, ο Ναός της Παναγίας της Καπνικαρέας ή όπως ορθότερα ονομάζεται και είναι αφιερωμένος “Τα Εισόδια της Θεοτόκου”.
Κοσμεί το κέντρο του κέντρου της πρωτεύουσας, ορθώνοντας περήφανα το ανάστημά του στο μέσον της οδού Ερμού. Το όνομα που χρόνια φέρει συνοδεύεται από κάποια γεγονότα, δύο από τα οποία είναι τα εξής:
Αρχικά, πιστεύεται ότι εκείνος που ανέλαβε το χτίσιμο του Ναού (11ος μ.Χ.), τα χρόνια εκείνα εισέπραττε παράλληλα κι ένα φόρο από οικοδομές και κατοικίες που κάπνιζαν οι καμινάδες τους, τον λεγόμενο “καπνικό φόρο”.
Την βυζαντινή εκείνη εποχή, όποιος εισέπραττε τον φόρο ονομαζόταν “καπνικάριος” κι έτσι ο Ναός έλαβε το προσωνύμιο που έφερε ο τεχνίτης της.
Μια άλλη εκδοχή λέγει ότι το 1689 η Αθήνα είχε πέσει θύμα πυρπολισμού από τους Τούρκους και η φωτιά έφτασε το κατώφλι του Ναού με αποτέλεσμα η εν λόγω εικόνα της Παναγίας να καπνιστεί περιμετρικά του απεικονιζομένου της προσώπου.
Η ετυμολογία της ονομασίας του Ναού βρίσκει πρόσφορο έδαφος από το ανωτέρω γεγονός, αφού το λήμμα “Καπνικαρέα” αποτελείται από τον “καπνό” και την “κάρα” < κεφάλι.
Τούτη η υπόθεση όμως εγκαταλείπεται γιατί φαίνεται πως η ονομασία, ελαφρώς τροποποιημένη ως “Καμουχαρέα”, προϋπήρχε του γεγονότος περίπου 11 χρόνια 1 .
Ένας Ναός που συγκερνά το νέο και το παλαιό, το μοντέρνο και το κλασικό, το παρόν και το παρελθόν, την κίνηση γύρω του και την αγέρωχη ακινησία του, συνάμα.
Ένα βυζαντινό κόσμημα που στολίζει το κεφάλι της Αθήνας. Η Καπνικαρέα, παρατηρητής της ιστορίας, δηλώνοντας πάντα το παρόν, στέκεται και συνοδεύει τον χρόνο που κυλά.
Και ο χρόνος δεν χαράζει το πρόσωπό της, αντιθέτως την ομορφαίνει την κάνει να ξεχωρίζει.
Ένα οικοδόμημα που αναζωογονεί, ένα βυζαντινό οίκημα που δίνει δροσιά στα διψασμένα τσιμέντα που την αγκαλιάζουν.
Η Καπνικαρέα της καρδιάς μου, μνημείο αναμεσίς των μνημείων, σταματά τον διαβάτη της… όχι απλά για να την θαυμάσει, αλλά για να την προσκυνήσει, κάμπτοντας το ανάστημά του στο σημείο του σταυρού.
Γιατί αυτό που την κάνει για αιώνες να χαίρει δεν είναι μόνο το εξωτερικό κάλλος της, αλλά η εσωτερική της ομορφιά και παρουσία της Παναγίας της Καπνικαρέας… της Καπνικαρέας της καρδιάς μου.
1. Πηγή των δύο εκδοχών: 3.000 λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις, Νατσούλης Τάκης, εκδ.: Εμπειρία Εκδοτική.
