Ο Απόστολος Ανδρέας καταγόταν από ένα μικρό χωριό της Παλαιστίνης, τη Βηθσαϊδά. Ο Απ. Ανδρέας είχε αδελφό τον κορυφαίο Απόστολο Πέτρο. Το όνομα Ανδρέας είναι Ελληνικό.
Ο Πέτρος και ο Ανδρέας ήταν αδελφοί. Ο πατέρας των ήταν πτωχότατος. Στα παιδιά του, τους έμαθε την τέχνη του ψαρά, την οποίαν είχε και αυτός. Δεν είχε την δύναμη να τους σπουδάσει. Ο πατέρας των ονομάζετε Ιωνάς και ψάρευε στην θάλασσα της Τιβεριάδος.
Ο Ανδρέας προτίμησε την παρθενική ζωή και δεν θέλησε να παντρευτεί. Όταν όμως άκουσε, ότι ο Πρόδρομος Ιωάννης κήρυττε εις τα πλήθη μετάνοια, έτρεξε εκεί και έγινε μαθητής του. Είχε ο μακάριος επιθυμία να μάθη υψηλότερα πράγματα και να πλησιάσει τον Θεό.
Γίνεται μαθητής του Προδρόμου
Γι αυτό άφησε τον κόσμο και τα του κόσμου και προσκολλήθηκε στον Ιωάννη.
Άκουσε εκεί το προφητικό του κήρυγμα και επειδή είχε την ψυχή του καθαρή από αμαρτίες, πίστεψε αμέσως, ότι το κήρυγμα του Προδρόμου ήταν θέλημα Θεού και ότι φέρνει σωτηρία.
Πρωτόκλητος
Επειδή πρώτος εκλήθη ο Ανδρέας από τον Χριστό, γι αυτό λέγεται Πρωτόκλητος.
Ο Κύριος πήγε στη λίμνη Γενησαρέτ. Εκεί βρήκε τον Ανδρέα και τον Πέτρο να εργάζονται και τους κάλεσε κοντά Του, λέγοντας : «Ἄφετε τά δίκτυα ταῦτα καί ἀκολουθεῖτε μοί καί ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων». Αυτοί αμέσως άφησαν τα δίκτυα και ακολούθησαν τον Χριστό.
Ο μακάριος Ανδρέας, βλέποντας κάθε μέρα διάφορα θαύματα του Κυρίου, αφιερωνόταν πιο πολύ με την ψυχή του στο Χριστό. Τον ακολουθούσε παντού και πάντοτε. Είχε δε την προθυμία να τον υπηρετήσει καινά μαρτυρήσει δι Αυτόν.
Ο κλήρος του Ασία και Ελλάδα
Μετά την Πεντηκοστή οι Απόστολοι έβαλαν κλήρο και εις τον Ανδρέα έπεσε ο κλήρος να κηρύξει στην Βιθυνία. Η Βιθυνία ήταν μεγάλη χώρα στην Μ. Ασία.
Απλώνεται από την Μαύρη θάλασσα, τον Βόσπορο, την Προποντίδα, την Γαλατία πού είναι η σημερινή Άγκυρα, την Φρογία, Παφλαγονία:. Επίσης έπρεπε να κηρύξει στην Θράκη, Μακεδονία, Θεσσαλία και Νότιον Ελλάδα.
Είναι αδύνατον να περιγράψει κανείς όλες τις οδοιπορίες και τους πειρασμούς πού συναντούσε σε κάθε τόπο. Είναι αδύνατον να διηγηθεί τις διδαχές, τις θεραπείες, τις στερήσεις, τους καταδιωγμούς, τα βάσανα του Αγ. Ανδρέου.
Στην Αμισό της Μαύρης θαλάσσης – Η δράση του στη Νίκαια
Μετέβη στην Αμισό και αργότερα στη Νίκαια. Εκεί κήρυττε τον Χριστό και βάπτιζε Χριαστιανούς.
Εν συνεχεία μετέβη στη Χαλκηδόνα, στην Προποντίδα, στο Σκούταρι της Κωνσταντινουπόλεως έως τα Νεόκαστρα. Από εκεί μετέβη στην Ποντοκράκλεια και την Αμάστριδα.
Ήσαν κι αυτές πόλεις της Βιθυνίας. Σ’ όλα αυτά τα μέρη δίδασκε, βάφτιζε και τους χειροτονούσε ιερείς για να τους εξυπηρετούν, στα Μυστήρια, στον αγιασμό τους και στο κήρυγμα.
Στη Σινώπη βασανίζεται & φυλακίζεται
Προ του Αποστόλου Ανδρέα, είχε μεταβεί στη Σινώπη ο Απόστολος Ματθαίος, ο όποιος εξελέγη Απόστολος, αντί του Ιούδα. Μόλις όμως άρχισε να διδάσκει για τον Χριστό τους Σινωπείς, εκείνοι τον συνέλαβαν και τον έρριψαν στις φυλακές.
Όταν όμως ήρθε στη Σινώπη ο Ανδρέας και άκουσε, ότι ο Ματθαίος είναι στη φυλακή, αμέσως έκανε προσευχή και την ίδια στιγμή έσπασαν τα δεσμά, άνοιξαν οι φύλακες και βγήκε ο Ματθαίος.
Οι Σινωπείς όμως, πού τον καιρό εκείνο ήταν άπιστοι και άγριοι, μόλις είδαν τον Ανδρέα, πού συνέτριψε και άνοιξε τις φυλακές. Τον κτύπησαν ανηλεώς και τον πέταξαν έξω, από την πόλη στην κόπρο, διότιτον νόμισαν πεθαμένο.
Ο Χριστός όμως δεν άφησε το μαθητή του να βασανίζεται και να τιμωρείται έτσι, αλλά του παρουσιάστηκε, του έδωσε θάρρος και τον γιάτρεψε από τις πληγές. Ένας όμως Σινωπαίος του είχε κόψει με τα δόντια του το δάκτυλο του χεριού του.
Ο Κύριος το έκαμε γερό. Κατόπιν τον ευλόγησε, τον καθοδήγησε να μην αμελή την διδασκαλία Του. Ο Απόστολος Ανδρέας πρωί – πρωί μπήκε πάλι στη Σινώπη υγιής και χωρίς πληγές, χαίρων και αγαλλόμενος.
Βλέποντας αυτά μετανόησαν, έπεσαν στα ποδιά των Αγίων και ζήτησαν συγχώρηση. Μετά ταύτα τους δίδαξε ο Άγιος την πίστη του Χριστού και τους βάφτισε στο όνομα της Αγίας Τριάδος.
Ανέστησε νεκρό
Μια γυναίκα είχε μονάκριβο παιδί. Κάποιος εχθρός της το φόνευσε και εξαφανίσθηκε εκείνος. Η μητέρα του παιδιού, πού δεν είχε άλλη παρηγοριά, έπεσε στα πόδια του Αγίου και πίστεψε μ’ όλη της την καρδιά τον Χριστό.
Ο Απόστολος τη λυπήθηκε και, για να απόδειξη τον αληθινό Θεό, ανέστησε το παιδί της. Αυτό το θαύμα, όταν το είδαν οι κάτοικοι της Σινώπης, πίστεψαν όλοι σχεδόν συν γυναιξί και τέκνοις.
Κηρύττει σε ημιαγρίους λαούς
Αναχώρησε στα ανατολικά μέρη της Μαύρης θαλάσσης, στους Αλανούς. τους Αβασγούς, και την Σεβαστούπολιν. Εκεί κήρυξε το Ευαγγέλιο και τράβηξε στη χριστιανική θρησκεία πολλούς κατοίκους των πόλεων και των χωρών εκείνων.
Κατόπιν πέρασε από τους Ζικχούς, τους σημερινούς Τσερκέζους, τους Βοσποριανούς, το στένωμα του Καφά πού ήταν ο Κιμέριος Βόσπορος, ο πορθμός του Κέρτς.
Όλα τα μέρη αυτά ήσαν στην Σκυθία, την σημερινή Ουκρανική Ρωσία. Εκεί ο Άγιος έμεινε αρκετό καιρό. Δίδαξε, κήρυξε τον Χριστό στα μέρη εκεί να και βάπτισε όσους πίστεψαν.
Φθάνει εις το Βυζάντιο
Έπειτα ο Άγιος αναχώρησε και επήγε στο Βυζάντιο, την σημερινή Κωνσταντινούπολη. Έκαμε στην πόλη αυτή πολλά θαύματα και οδήγησε όλους σχεδόν τους κατοίκους στην θεογνωσία. Ο Απ. Ανδρέας είναι ο πολιούχος της Κωνσταντινουπόλεως.
Κατεβαίνει στην Πελοπόννησο
Κατόπιν πέρασε όλη την Θράκη και την Μακεδονία και Θεσσαλία. Με την διδασκαλία και τα θαύματα του, πού έκανε τράβηξε πολλούς εις τον Χριστό από τους κατοίκους των μερών εκείνων. Ακολούθως κατέβηκε στην Ελλάδα και στην Πελοπόννησο, τέλος κατέληξε εις τας Πάτρας.
Στην Πάτρα θεραπεύει ανίατο
Όταν μπήκε στην πόλη των Πατρών, φιλοξενήθηκε στο σπίτι ενός άρρωστου, πού ονομαζόταν Σώσιος. Επάνω του ο Άγιος Ανδρέας έβαλε το χέρι του και τον θεράπευσε αμέσως από την ανίατη και επικίνδυνη ασθένεια του.
Αυτό το θαύμα το πληροφορήθηκε ένας άλλος ασθενής, πού ήταν αιχμάλωτος του ηγεμόνος Αιγεάτου και της γυναικός του Μαξιμίλλας. Πήγε σ’ αυτόν και του φώναξε ο Απόστολος δυνατά: «Ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἠμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τόν ὅποιον ἐγώ κηρύττω, λάβε τήν ὑγείαν σου καί πήγαινε εἰς ὁδόν εἰρήνης».
Σε λίγες μέρες η Μαξιμίλα έπεσε σε βαρύτατη ασθένεια.. Έτρεξαν όλοι οι γιατροί, αλλά δεν μπόρεσαν με όλα τα μέσα, πού διέθεταν να την ωφελήσουν. Ο άνδρας της, ο Αιγεάτης, διέθεσε σε γιατρούς και γιατρικά άφθονα χρήματα, αλλά στάθηκε αδύνατον να την θεραπεύσουν.
Ο Άγιος Ανδρέας επήγε, έβαλε το χέρι του επάνω της και αμέσως αυτή θεραπεύτηκε και σηκώθηκε από το κρεβάτι της.
Όταν είδε αυτό το θαύμα ο Αιγεάτης, πήρε με τα χέρια του πολύ θησαυρό και τον πέταξε στα πόδια του Αγίου, παρακαλώντας τον γονατιστός να λάβει τον θησαυρό, για αμοιβή του;
Αυτός επιθυμούσε την επιστροφή του λαού της Αχαΐας και των Πατρών και την μετάνοια του Αιγεάτου. Γι αυτό δεν δέχθηκε τους θησαυρούς, πού του προσέφεραν.
Βρήκε τότε ευκαιρία ο Άγιος και τους δίδαξε πολλά.
Το όνομα του Άγιου έγινε πια γνωστό στην Πάτρα και ιδίως μεταξύ των πτωχών, πού υπέφεραν από πολλές ασθένειες. Αυτοί έτρεχαν και έπεφταν στα πόδια του Άγιου Ανδρέου και θεραπεύονταν. Αυτούς τους καθάριζε, τους θεράπευε και τους βάπτιζε στο όνομα της Άγιας Τριάδος.
Πώς πίστεψε ο σοφός Στρατοκλής
Ένας αδελφός του Αιγεάτη, ονόματι Στρατοκλής, σοφός και μαθηματικός των Αθηνών, πήγε στην Πάτρα, για να επιτροπεύσει τον Αιγεάτη, στον καιρό πού θα απουσίαζε.
Είχε μαζί του ένα πολύ έμπιστο υπηρέτη. Τον αγαπούσε σαν αδελφό του, διότι ήταν ειλικρινής και φρόνιμος. Αυτός σεληνιάστηκε τις ημέρες εκείνες και υπέφερε από τα δαιμόνια. Ο Απόστολος ήλθε στο σπίτι του Στρατοκλή και αμέσως έφυγαν τα δαιμόνια από τον υπηρέτη εκείνον και έγινε τελείως υγιής.
Όταν είδαν το θαύμα αυτό ο Στρατοκλής και η Μαξιμίλλα αρνήθηκαν και αναθεμάτισαν την ειδωλολατρία και έγιναν χριστιανοί Βαπτίστηκαν από τον Απ. Ανδρέα και από κείνη την ημέρα ήσαν αχώριστοι από τον Άγιο Ανδρέα. Κάθε μέρα τους δίδασκε τον λόγο του Θεού και την πίστη του Χριστού.
Ο Ηγεμών Αιγεάτης φυλακίζει τον Άγιο Ανδρέα
Ο Αιγεάτης όταν γύρισε έμαθε ότι η γυναίκα του Μαξιμίλλα περιφρονούσε τους θεούς και προσκυνούσε τον Χριστό και διδασκόταν από τον Απ. Ανδρέα. Τότε ο Αιγεάτης έγινε έξω φρενών διέταξε αμέσως την φυλάκιση του και σκεπτόταν με ποιο θάνατο να τον θανατώσει.
Χειροτονεί τον Στρατοκλή Επίσκοπο Πατρών
Τα μεσάνυκτα ο Στρατοκλής πήρε την νύφη του Μαξιμίλλα και άλλους Χριστιανούς, από κείνους πού είχαν πιστέψει και βαπτιστεί και τρέξανε στην φυλακή, πού ήταν ο Άγιος.
Η φυλακή ήταν σφραγισμένη με την ιδιαίτερη σφραγίδα του Αιγεάτου και οι στρατιώτες φύλαγαν με ασφάλεια τον Άγιο. Όταν έφθασαν εκεί, κτύπησαν σιγά την πόρτα για να τους ακούσει ο Άγιος.
Όταν άκουσε ο Απ. Ανδρέας τον κτύπο της θύρας, προσευχήθηκε και άνοιξε η θύρα αυτομάτως. Μπήκαν μέσα και έπεσαν στα πόδια του Άγιου ο Στρατοκλής και η Μαξιμίλλα. Τον παρακαλούσαν να τους στερεώσει και να τους δυναμώσει στην Αληθινή πίστη του Θεού.
Ο Αγ. Ανδρέας τους δίδαξε πολλά, τους συμβούλεψε και αμέσως κατόπιν χειροτόνησε τον Στρατοκλή επίσκοπο Παλαιών Πατρών.
Αφού τους ευχήθηκε και τους ευλόγησε, τους έστειλε εις όδο ειρήνης. Ο Άγιος Ανδρέας με προσευχή σφάλισε πάλι την θύρα της φυλακής, καθώς ήταν σφραγισμένη και καθόταν αναμένοντας την απόφαση του ασεβούς Αιγεάτου.
Τον σταυρώνουν χιαστί
Διέταξε, λοιπόν, τους στρατιώτες να πάνε τον Άγιο εις τον τόπον του Σαυρού και να τον σταυρώσουν κατωκέφαλα.
Όταν έφθασε ο Άγιος είδε τον σταυρόν, προσευχήθηκε και τον εγκωμίασε, διότι γινόταν αιτία ν’ ανεβεί στον ουρανό. Δίδαξε κατόπιν και ευλόγησε τους παρευρεθέντες Χριστιανούς και χαίρων και αγαλλόμενοι ανέβηκε ατό σταυρό.
Ο Ηγεμόνας αυτοκτονεί
Ο Επίσκοπος Πατρών Στρατοκλής, μετά την σταύρωση πήγε να κατεβάσει από τον σταυρό τον Άγιο. Άλλα ο Αιγεάτης δεν τον άφησε. Μαζεύτηκαν όμως οι Χριστιανοί και επέμεναν να ξεκαρφώσουν τον Άγιο από τον σταυρόν.
Αλλά ο Άγιος, ζωντανός ακόμα επάνω στο σταυρό, παρακαλούσε το πλήθος να μην αντισταθεί κατά της αποφάσεως του Αιγεάτου για να μη γίνει σύγχυσης και ταραχή. Άλλωστε αυτός επιθυμώντας τον υπέρ Χριστού θάνατον, πήγε θεληματικά στον σταυρό.
Όταν είδε ο Αιγεάτης την αγανάκτηση και την ορμή του λαού, έτρεξε να κατεβάσει τον Άγιο, αλλά ούτε αυτόν τον ασεβή άφησε ο Άγιος, λέγοντας του:
— Καλλίτερα είναι να λύσης τον εαυτό σου από τα νοητά δεσμά της απιστίας σου, παρά εμένα από τούτα τα αισθητά. Διότι εγώ μεν σε λίγο πηγαίνω εις Αιωνία ανάπαυσιν, συ όμως εάν δεν μετανοήσεις και πιστέψεις στον Χριστό, μάθε ότι σε λίγες μέρες θα χάσης και την πρόσκαιρη και την αιώνια ζωή.
Εν συνεχεία ο Απ. Ανδρέας εν μέσω των φρικτών πόνων συμβούλεψε από τον σταυρόν τον λαό να επιμείνει στην πίστη του Θεού, τους ευχήθηκε και κατόπιν παρέδωσε την αγία του ψυχή στα χέρια του Κυρίου εις ηλικία 80 ετών.
Ο δυστυχής Αιγεάτης, μη υποφέροντας την κατακραυγή του λαού των Πατρών, έγινε μανιακός. Είχε τύψεις για τον άδικο θάνατο του Αποστόλου και ιατρού της πόλεως.
Ο σατανάς τον οδήγησε σε αυτοκτονία, για να του πάρει την ψυχή για πάντα. Ανέβηκε σ’ ένα ψηλό γκρεμό, πού ονομάζεται Υψηλά Αλώνια και από κει έπεσε κάτω και συντρίφτηκε.
Ο ενταφιασμός του Αποστόλου
Τότε ο Στρατοκλής και η Μαξιμίλλα κατέβασαν το Τίμιον Σώμα του Αποστόλου από τον Σταυρό, το άλειψαν με μύρα και το ενταφίασαν σε επίσημο τόπο.
Πως το Άγιο Λείψανο του μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη
Βασιλεύς τότε ήταν ο γιός του Μ. Κωνσταντίνου ο Κωνστάντιος. Αυτός επιθύμησε να φέρει στην Κωνσταντινούπολη τα άγια λείψανα των ενδόξων Αποστόλων, Ανδρέου, Λουκά και Τιμοθέου, για να τα καταθέσει στον ναό των Αγ. Αποστόλων.
Έστειλε ο Άγιο Αρτέμιο αυτός μετέβη και εις τας Πάτρας και ζήτησε επιμόνως από τους Πατρινούς το λείψανο του Αγ. Ανδρέου. Δεν μπόρεσε όμως να τους πείσει να υποχωρήσουν. Ο Άγιος Αρτέμιος όμως τους είπε:
— Εάν επιμείνετε, ο βασιλεύς θα το πάρει διά της βίας. Αλλά εσείς έχετε ανάγκη από νερό. Εγώ θα αναφέρω στον βασιλέα, ότι τότε μόνον συγκατατίθενται να δώσουν το Άγιο Λείψανο, εάν ο βασιλεύς τους μεταφέρει, με υδραγωγείο το νερό του Παναχαϊκού μέσα στην πόλη των Πατρών.
Εκείνοι το δέχθηκαν και έτσι απέκτησε η Πάτρα άφθονο νερό και υδρεύεται μέχρι σήμερον. Μετά από αυτά οι Πατρινοί παρέδωσαν το τίμιο Λείψανο του Αγ. Ανδρέου. Η κατάθεση αυτή του λειψάνου του εορτάζεται την 20ην Ιουνίου.
Η Αγία Κάρα του Αποστόλου Ανδρέου
Έπειτα από 500 χρόνια ο Βασίλειος ο Μακεδών (867 – 886) τους έστειλε πίσω την τίμια κάρα του Αγ. Ανδρέου, η όποια παρέμενε εκεί ως κειμήλιο και μέγα προπύργιο των Πατρών.
Δυστυχώς το 1460 ο Δεσπότης του Μωρέως Θωμάς Παλαιολόγος φεύγοντας τον Μωάμεθ Β, πού κυρίευσε την Πελοπόννησο, πήγε στον Πάπα της Ρώμης Πίον Β. Πήρε μαζί του την χαριτόβρυτη κάρα του Αγ. Ανδρέου και του την παρέδωσε.
Προ ολίγου όμως, το 1964, όταν οι σκοτεινές δυνάμεις αγωνίζονταν να μάς ενώσουν με τους Παπικούς, ο Πάπας, για να μας καλοπιάσει, έδωσε πάλι την αγία κάρα στην πόλη των Πατρών.
Στην Πάτρα διασώζεται εκτός της αγίας κάρας του Αποστόλου και το δάκτυλο του Άγιου, πού κόπηκε από τον Συνωπέα.
Σέ ένα χωριό της Κεφαλλονιάς βρίσκεται ένα τμήμα από το πόδι του Άγιου Ανδρέου, Φαίνεται, μάλιστα και το μέρος, πού ήταν το καρφί, όταν τον σταυρώσανε. Έκεί γίνονται πολλά θαύματα στους προσερχομένους πιστούς.
Εντύπωση προξενεί το, ότι η Αγ. Κάρα του Αποστόλου, καίτοι έχει τόσα χρόνια πού μας την έδωσε ο Πάπας, εντούτοις ουδέν θαύμα έκαμε! Ίσως διά την πονηριά του Πάπα.
Μας την επέστρεψε, για να μας καλοπιάσει και να ενωθούμε μαζί με τον αιρετικό αυτόν. Δεν θέλει να χρησιμοποιηθεί σαν όργανο η τίμια Κάρα του, διά να υποταχθεί η Ορθοδοξία.
Ἀπολυτίκιο ν. Ἦχος δ΄ Ἦχος β΄ τήν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον.
Ὡς τῶν Ἀποστόλων Πρωτόκλητος, καί τοῦ κορυφαίου αὐτάδελφος, τῷ Δεσπότη τῶν ὅλων Ἀνδρέα ἱκέτευε, εἰρήνην τή οἰκουμένη δωρήσασθαι, καί ταῖς ψυχαῖς ἠμῶν τό μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον.
Τόν τῆς ἀνδρείας ἐπώνυμον Θεηγόρον, καί Μαθητῶν τόν Πρωτόκλητόν του Σωτῆρος, Πέτρον τόν σύγγονον ὑφημήσωμεν, ὅτι ὡς πάλαι τούτω, καί νῦν ἠμίν ἐκέκραζεν, Εὐρήκαμεν δεῦτε τόν ποθούμενον.
Μεγαλυνάριον.
Πρῶτος προσπελάσας τῷ Ἰησοῦ, Πρωτόκλητος ὤφθης, καί ἀκρότης τῶν Μαθητῶν, Ἀνδρέα Θεόπτα, ἐντεῦθεν διανύεις, παθῶν τάς ἀναβάσεις, τῆς ἀναστάσεως.
