Ο Άγιος Ιερομάρτυς Ευλόγιος γεννήθηκε στην πόλη Κορδούη της Ισπανίας κατά τον 8ο αιώνα μ.Χ. από ευσεβή και αριστοκρατική οικογένεια. Από την παιδική του ηλικία ανατράφηκε με τα νάματα της χριστιανικής πίστεως.
Τα χρόνια όμως εκείνα ήταν δύσκολα. Η αραβική κατοχή της χώρας (711 μ.Χ.) είχε επιφέρει πολλά δεινά στην Εκκλησία, που ήταν διαιρεμένη σε τρεις επαρχίες με είκοσι εννέα Επισκόπους και προσπαθούσε να ανταπεξέλθει στους διωγμούς των Μωαμεθανών κατακτητών αλλά και στους εκ των έσω πειρασμούς, όπως οι αιρέσεις.
Πολλοί κληρικοί και μοναχοί, εξ’ αιτίας της επιδρομής των αλλοφύλων εγκαταστάθηκαν στην Γαλλία μεταφέροντας μαζί τους το βησιγοτθικό εκκλησιαστικό πνεύμα και το μοζαραβικό τυπικό.
Παρ’ όλα αυτά στην Ισπανία, η μοζαραβική Εκκλησία διατήρησε την παράδοση και την οργάνωσή της μέχρι την εποχή της «πλήρους ἐπανακτήσεως» (15ος αιώνας μ.Χ.), οπότε, δυστυχώς, η σχισματική Ρώμη είχε πια επιβάλει παντού στα επανακτώμενα μέρη μαζί με τη λατινική παράδοση και το τυπικό και την αιρετική διδασκαλία της.
Καρπός των διωγμών κατά την εποχή της αραβοκρατίας, υπήρξε η παρουσία πολλών Μαρτύρων. Η Κορδούη, τόπος ισλαμικής λατρείας με το μεγάλο τέμενος των χιλίων και ενός κιόνων, πήρε την πρώτη θέση στο ισπανικό μαρτυρολόγιο του 9ου αιώνα μ.Χ.
Ο Ευλόγιος είχε μελετήσει σε βάθος τους Πατέρες, την Παράδοση και τη Θεολογία της Εκκλησίας. Η ζωή του ήταν απολύτως σύμφωνη με τα όσα μελετούσε καθημερινά και δίδασκαν οι Θείες Γραφές.
Η άσκηση, η προσευχή και η νηστεία, καθάριζαν την ψυχή του, που έλαμπε ως φωτεινός λύχνος διαλύοντας τα σκοτάδια της απιστίας. Το έτος 850 μ.Χ. ξέσπασε διωγμός κατά της Εκκλησίας της Ισπανίας.
Οι Μαυριτανοί αγρίεψαν. Οδηγημένοι από έναν αποστάτη Επίσκοπο συνέλαβαν και έκλεισαν στην φυλακή όλους τους ιερείς της Κορδούης μαζί με τον Επίσκοπό τους. Μέσα στην φυλακή ο Ευλόγιος έδινε θάρρος στους αδελφούς να αντέξουν με υπομονή και καρτερία τη δοκιμασία.
Τα λόγια του εκείνα στήριξαν δύο μαθήτριες, πνευματικά του παιδιά, να υποστούν με πνευματική ανδρεία το μαρτύριο, λίγο μετά την έξοδό τους από τη φυλακή, το έτος 851 μ.Χ. οι δύο παρθένες πέρασαν στο Ορθόδοξο Μαρτυρολόγιο ανώνυμα, όμως τα ονόματά τους τα γνωρίζει ο Αγωνοθέτης και Στεφανωτής τους Χριστός.
Ο Άγιος Ευλόγιος συνέταξε το Συναξάριό τους, για να προτρέψει και τους άλλους διωκόμενους Χριστιανούς να τις μιμηθούν. Τα γραπτά και προφορικά του κηρύγματα κράτησαν πολλούς Χριστιανούς στην πατρώα ευσέβεια και τους διεφύλαξαν από την αποστασία και την άρνηση του Χριστού.
Μάλιστα ο Άγιος συνέγραψε τρία βιβλία με τις πράξεις και το τέλος των Νεομαρτύρωντου διωγμού της εποχής αυτής.
Όλα αυτά συνετέλεσαν, ώστε ο Ευλόγιος να θεωρηθεί ως η πιο σημαντική εκκλησιαστική προσωπικότητα του καιρού του και η Εκκλησία να τον εκλέξει στο επισκοπικό αξίωμα το έτος 858 μ.Χ.
Ο νέος Επίσκοπςο Κορδούης, πριν αναλάβει τα καθήκοντά του, πριν γίνει η ενθρόνισή του, συνελήφθη και πάλι και οδηγήθηκε στην φυλακή. Η κατηγορία ήταν ότι περιέθαλψε και έκρυψε μια νεαρή Χριστιανή, την Λεωκρητία, που οι ίδιοι οι γονείς της ήθελαν να ασπαστεί την θρησκεία του Μωάμεθ.
Ο Ευλόγιος κατηγορήθηκε όχι μόνο για απαγωγή, αλλά και για διαφθορά της νεαρής Λεωκρητίας. Στην απολογία του είπε πως κανείς ποιμένας δεν αρνήθηκε την συμπαράστασή του σε οποιοδήποτε μέλος του ποιμνίου του και ακόμη κάτι πιο σημαντικό: το καθήκον του ιερέως του Χριστού είναι να διδάξει στους πιστούς πως αν έχουν να διαλέξουν μεταξύ Θεού και γονέων, να διαλέγουν τον Θεό.
Ο Άγιος Ευλόγιος δεν σταμάτησε εκεί. Πρότεινε στον Μουσουλμάνο δικαστή να συζητήσουν, για να του αποδείξει την απάτη της θρησκείας του Μωάμεθ.
Ο Άγιος, μετά από αυτά, οδηγήθηκε στο συμβούλιο της αυλής του κατακτητού βασιλέως και εκεί συνέχισε πάλι, με πνευματική ανδρεία και παρρησία, τη χριστιανική απολογητική του. Το αποτέλεσμα ήταν να καταδικαστεί σε θάνατο διά αποκεφαλισμού.
Στον δρόμο του μαρτυρίου ο Άγιος Ευλόγιος δέχθηκε, όπως και ο Κύριός του στον δρόμο προς τον Γολγοθά, ένα ράπισμα από έναν ευνούχο της συνοδείας των δημίων του.
Αμέσως ο Άγιος έστρεψε και το άλλο μάγουλο χωρίς να διαμαρτυρηθεί. Ο άπιστος κτύπησε και πάλι για δεύτερη φορά.
Στην συνέχεια, σιωπηλά πάντοτε και προσευχόμενος για τους διώκτες του και το λαό του, έσκυψε το κεφάλι του κάτω από το μαχαίρι του δημίου. Πλήθος Αγγέλων οδήγησε την ψυχή του στη Βασιλεία του Θεού. Ήταν το έτος 859 μ.Χ.
Η Λεωκρητία αποκεφαλίσθηκε την επόμενη Τετάρτη, όπως διασώζουν τα Συναξάρια και πρόσθεσε ένα ακόμη στέφανο δόξας στο Μαρτυρολόγιο της Ορθοδόξου Ισπανικής Εκκλησίας.
