Ο προφήτης Ηλίας έζησε τον 9 π.Χ. αιώνα και ήταν γιος του Σωβάκ και καταγόταν από τη Θέσβη (Θισβέ) της περιοχής Γαλαάδ, που βρίσκεται δυτικά του ποταμού Ιορδάνη, γι’ αυτό και ονομάστηκε Θεσβίτης (Γ’ Βασιλέων17,1).
Ανήκε στην φυλή του Ααρών και το όνομά του σημαίνει «ο Γιαχβέ είναι Θεός». Είναι από τους γνωστότερους και μεγαλύτερους προφήτες του Ισραήλ.
Όταν γεννήθηκε, ο πατέρας του είδε μία θεία οπτασία: Δύο άνδρες λευκοφορεμένοι τον ονόμαζαν Ηλία, τον σπαργάνωναν με φωτιά και του έδιναν φλόγα να φάει.
Τότε ο πατέρας του, πήγε στα Ιεροσόλυμα και αφού περιέγραψε την οπτασία στους ιερείς, εκείνοι του είπαν ερμηνεύοντας την οπτασία, ότι ο γιος του θα γίνει προφήτης και θα κρίνει το Ισραήλ με δίκοπο μαχαίρι και φωτιά.
Εμφανίζεται σε μια δύσκολη εποχή για τον Ισραήλ όταν βασίλευσε ο Αχαάβ, ένας κακός βασιλιάς, που επηρεαζόταν από την ειδωλολάτρισσα σύζυγό του Ιεζάβελ.
Η ιστορία του Ηλία ξεκινάει όταν πηγαίνει ως απεσταλμένος του Θεού προς τον ασεβή βασιλιά του Ισραήλ Αχαάβ (Γ’ Βασιλέων 17,1) για να προφητεύσει για τα τρία χρόνια ανομβρίας που θα έρχονταν.
Για να γλιτώσει από την οργή του Αχαάβ, ο Θεός λέει στον Ηλία να πάει ανατολικά και να κρυφτεί κοντά στο χείμαρρο Χερίθ (Γ’ Βασιλέων 17,3), όπου τα κοράκια προμήθευαν ψωμί και κρέας, πρωί και βράδυ, πίνοντας νερό από το χείμαρρο (Γ’ Βασιλέων 17,6).
Όταν ο χείμαρρος ξεράθηκε ο Θεός του είπε να πάει στη Σαρπετά της Σιδώνας όπου θα φιλοξενούνταν από μια χήρα (Γ’ Βασιλέων 17,8-9).
Η χήρα περνούσε αρκετά δύσκολες καταστάσεις, όμως εξ αιτίας της φιλοξενίας που πρόσφερε στον Ηλία, το λιγοστό αλεύρι και τα άλλα τρόφιμα που είχε στο σπίτι της καθημερινά πολλαπλασιάζονταν, για όλο το διάστημα που φιλοξενούσε τον Ηλία (Γ’ Βασιλέων 17,8-16).
Όταν ο γιος της αρρώστησε και πέθανε ο Ηλίας προσευχήθηκε και το παιδί αναστήθηκε (Γ’ Βασιλέων 17,17-24).
Όταν έληξε η ανομβρία (Γ’ Βασιλέων 18,1), ο Οβαδίας, οικονόμος του βασιλιά Αχαάβ, καθώς έψαχνε να βρει χορτάρι για τα ζώα, συνάντησε τον Ηλία ο οποίος του είπε να πει στον Αχαάβ να τον συναντήσει (Γ’ Βασιλέων 18,1-16).
Πράγματι ο βασιλιάς συναντήθηκε και ο Ηλίας του ζήτησε να καλέσει στο όρος Κάρμηλος το λαό και τους 450 προφήτες του Βάαλ και τους 400 των δασών (Γ’ Βασιλέων 18,19-20). Εκεί ζήτησε από το λαό και τους προφήτες να πουν εάν θέλουν να λατρεύουν το Θεό ή το Βάαλ.
Ο λαός δεν απάντησε και ο Ηλίας ρώτησε τους προφήτες εάν θέλουν να επικαλεστούν εκείνοι το Βάαλ και αυτός τον δικό του Θεό, για να στείλουν φωτιά και να θυσιάσουν το μοσχάρι, και όποιος τους άκουγε θα λατρευόταν.
Οι προφήτες του Βάαλ δέχθηκαν και ενώ επικαλούνταν το θεό τους δεν έπαιρναν καμιά απάντηση (Γ’ Βασιλέων 18,25-29).
Ο Ηλίας έφτιαξε το θυσιαστήριο έβαλε το μοσχάρι και μετά την προσευχή του έπεσε φωτιά και έκαψε όχι μόνο το μοσχάρι αλλά και το θυσιαστήριο (Γ’ Βασιλέων 18,30-39).
Κατόπιν ζήτησε από το λαό να πιάσουν τους ψευδοπροφήτες και να τους κατεβάσουν στο χείμαρρο Κεισών, όπου και τους έσφαξε (Γ’ Βασιλέων 18,40).
Στον Αχαάβ είπε να πάει σπίτι του για να φάει και να πιει, γιατί θα ερχόταν δυνατή βροχή (Γ’ Βασιλέων 18,41-46). Ο Ηλίας ανέβηκε στη κορυφή του Καρμήλου και ενώ προσευχόταν ο ουρανός σκοτείνιασε και άρχισε να βρέχει δυνατά.
Όταν ο Αχαάβ πήγε πίσω και διηγήθηκε στη γυναίκα του Ιεζάβελ όλα όσα έκανε ο Ηλίας, η Ιεζάβελ θύμωσε και έστειλε μήνυμα στον Ηλία για να του πει πως θα τον εκδικηθεί και θα τον σκοτώσει (Γ’ Βασιλέων 19,1-2).
Τότε ο Ηλίας έφυγε και πήγε στη Βηρσαβεέ σε μια έρημο και έμεινε κάτω από μια άρκευθο.
Εκεί ο Θεός τον παρηγόρησε, ενώ άγγελος του έφερνε καθημερινά τροφή. Μετά από περίοδο σαράντα ημερών, έφθασε στο όρος του Θεού Χωρήβ (Γ’ Βασιλέων 19,9-21), εκεί όπου ο Μωυσής παρέλαβε το Νόμο από το Θεό.
Στο όρος Χωρήβ ο Ηλίας έζησε μια μοναδική εμπειρία καθώς δυνατός άνεμος σηκώθηκε, έγινε σεισμός και έπεσε φωτιά και έπειτα άκουσε τον ήχο λεπτού αέρα που ήταν η φωνή του Θεού.
Ο Θεός τον πρόσταξε να χρίσει τον Αζαήλ βασιλιά της Συρίας, τον Ιηού βασιλιά του Ισραήλ και τον Ελισσαιέ (Ελισσαίο) διάδοχό του προφήτη.
Επίσης τον πληροφόρησε ότι ανάμεσα στο λαό που λάτρευε το Βάαλ, υπήρχαν και 7.000 που δεν τον λάτρευαν. Κατόπιν ο Ηλίας συνάντησε τον Ελισσαίο, ο οποίος πήγε μαζί του και τον υπηρετούσε (Γ’ Βασιλέων 19,19-21).
Όταν η σύζυγος του Αχαάβ Ιεζάβελ άρπαξε το αμπέλι του Ναβουθαί για να το δώσει στο σύζυγό της και δολοφόνησε το Ναβουθαί, ο Ηλίας ανήγγειλε στον Αχαάβ ότι «στον τόπο που τα σκυλιά έγλυφαν το αίμα του Ναβουθαί, εκεί θα γλύψουν και το δικό του» (Γ’ Βασιλέων 21,1-24).
Ο Αχαάβ μετάνιωσε και ο Ηλίας του είπε πως επειδή ταπεινώθηκε η τιμωρία δεν θα ερχόταν πάνω του αλλά στους απογόνους του (Γ’ Βασιλέων 21,25-29). Αργότερα προφήτευσε το θάνατο του γιου του Αχαάβ, Οχοζία (Δ’ Βασιλέων 1,1-18).
Επί βασιλείας του διαδόχου του Οχοζία Ιωράμ, ο Ηλίας αρπάχτηκε με ανεμοστρόβιλο πάνω σε πύρινη άμαξα, στους ουρανούς (Δ’ Βασιλέων 2,11). Ενώ ο Ελισσαίος έβλεπε τη σκηνή έσκισε τα ρούχα του ενώ η γούνα του Ηλία έπεσε πάνω του. Έτσι ο Ελισσαίος χρίστηκε προφήτης.
Ο Προφήτης άσκησε το προφητικό του χάρισμα επί 25 έτη. Προείπε για την έλευση του Χριστού στην γη 816 χρόνια πριν.
Ήταν τόσο μεγάλη η πίστη του, που κατέβασε τρεις φορές φωτιά από τον ουρανό κάνοντας τους Ισραηλίτες με μια φωνή να πουν: «ἀληθῶς Κύριος ὁ Θεός, αὐτὸς ὁ Θεός», δηλαδή, Αληθινά!
Ο Κύριος, ο Θεός του Ισραήλ, αυτός είναι ο μόνος πραγματικός και αληθινός Θεός (Γ’ Βασιλέων 18,39). Επίσης, σταμάτησε την βροχή και ανάστησε νεκρούς, όπως το νεκρό γιο της Σεραφθίας χήρας.
Με την φωτιά μάλιστα έκαψε τους εκατό στρατιώτες που είχε στείλει ο βασιλιάς Οχοζίας για να τον συλλάβουν.
Στο όρος Χωρήβ είδε τον ίδιο τον Θεό, όσο είναι δυνατό, βέβαια, να Τον δει άνθρωπος, διέσχισε τον Ιορδάνη με την μυλωτή του και τέλος ανελήφθη με άρμα πυρός στον ουρανό.
Η προφητεία του Ηλία για την τιμωρία της Ιεζάβελ εκπληρώθηκε (Δ’ Βασιλέων 9,36), όπως εκπληρώθηκε και κατά των απογόνων του Αχαάβ (Δ’ Βασιλέων 10,10-17). Το μοναδικό έγγραφο μήνυμα του Ηλία είναι η επιστολή που έστειλε προς τον Ιωράμ (Β’ Παραλειπομένων 21,12-15).
Σε προφητεία του Μαλαχία (4,5-6) ο Θεός υπόσχεται ότι θα στείλει τον Ηλία τον προφήτη, πριν έρθει η μέρα του Κυρίου. Η αναμονή της υπόσχεσης αναφέρεται συχνά στην Καινή Διαθήκη, από τον Ιωάννη το Βαπτιστή (Ματθαίος 11,14 και 17,10-13, Μάρκος 9,13, Λουκάς 1,17, Ιωάννης 1,21-25) και τον Ιησού (Ματθαίος 16,13-14, Μάρκος 6,15 και 8,28, Λουκάς 9,8-19).
Ο Ηλίας εμφανίστηκε στο όρος της Μεταμορφώσεως μαζί με τον Ιησού και το Μωυσή (Ματθαίος 17,3-4, Μάρκος 9,4-5, Λουκάς 9,30-33).
Ο Ηλίας ήταν ένας μεγάλος προφήτης με πλήρη εμπιστοσύνη στο Θεό, και άνθρωπος προσευχής όπως αναφέρει και ο Ιάκωβος στην επιστολή του (5,17-18).
Ο Ηλίας όπως και ο Ενώχ ήταν οι μοναδικοί άνθρωποι οι οποίοι αναλήφθηκαν στον ουρανό χωρίς να έχουν πεθάνει. Η Ορθόδοξη εκκλησία τιμά την μνήμη του στις 20 Ιουλίου.
