Οι διωγμοί κατά της Εκκλησίας του Χριστού κράτησαν αιώνες. Στη διάρκειά τους εκατομμύρια Πιστών του Χριστού στρατιωτών μαρτύρησαν, ακολουθώντας το παράδειγμα του Πρωτομάρτυρα.
Όλη εκείνη τη μακρά χρονική περίοδο τα Αγία Λείψανα του Πρωτομάρτυρα παρέμεναν στον τάφο του. Όταν όμως επικράτησε ειρήνη και η Εκκλησία του Χριστού απολάμβανε ελευθερία, δηλαδή μετά τους διωγμούς, ο Θεός επέτρεψε να φανερωθούν αυτά ως πολύτιμος θησαυρός.
Πότε συνέβη αυτό; Άλλοι αναφέρουν ότι η φανέρωσή τους έγινε στον καιρό της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Κωνσταντίνου και άλλοι υποστηρίζουν ότι η εύρεσή τους έγινε αργότερα το Δεκέμβριο του 415 μ.Χ.
Ο τόπος που βρισκόταν κρυμμένο το Άγιο Λείψανο του Στεφάνου υποδείχτηκε με όραμα. Τρεις φορές εμφανίστηκε ο Πρωτομάρτυρας σ’ έναν ευσεβή Πρεσβύτερο ονόματι Λουκιανό και του έδειξε τον τόπο που ήταν κρυμμένο το Λείψανο του.
Ο ευλαβής ιερέας ανακοίνωσε αμέσως τις οπτασίες του στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ιωάννη, ο οποίος με χαρά κάλεσε τον κλήρο της πόλεως και όλοι μαζί πήγαν στο σημείο που είχε υποδείξει στον ιερέα, με όραμα, ο Άγιος.
Σκάψανε και βρήκανε τα ιερά λείψανά του. το γεγονός της εύρεσης τους συνοδεύτηκε με θαυμαστά σημάδια, μ’ εξαίσια ευωδιά, με σεισμό αλλά και με ουράνιες ψαλμωδίες.
Λέγεται ότι απὸ τον ουρανὸ ακούστηκαν αγγελικὲς φωνές, ποὺ έλεγαν «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῶ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία».
Δηλαδή, δόξα ας είναι στο Θεό, στα ύψιστα μέρη του ουρανού και στην ταραγμένη απὸ την αμαρτία γη ας βασιλεύσει η θεία ειρήνη, διότι ο Θεὸς φανέρωσε την ευαρέσκειά Του στους ανθρώπους, με την ενανθρώπιση του Υιού Του.
Φανέρωναν, ἔτσι, οἱ ἄγγελοι περίτρανα ὅτι ὁ πρωτομάρτυρας Στέφανος μαρτύρησε γιὰ τὴν ἀγάπη καὶ τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ.
Αμέσως μετά έγινε η ανακομιδή του Λειψάνου του Αγίου. ο Πατριάρχης, δύο Επίσκοποι, το σύνολο του κλήρου των Ιεροσολύμων και μέγα πλήθος πιστών, με ύμνους και θυμιάματα, με σεβασμό και τιμές, εναπόθεσαν το ιερό Λείψανο του Πρωτομάρτυρα σε Ναό των Ιεροσολύμων.
Επί Πουλχερίας, στις 27 Σεπτεμβρίου του 428 μ.Χ. μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το δεξί χέρι του Πρωτομάρτυρα και τοποθετήθηκε, σύμφωνα με μαρτυρία ιστορικών, στον ιερό Ναό του αρχιδιακόνου Λαυρεντίου.
Αργότερα, επί Αναστασίου Α (491-518) έγινε η ανακομιδή, Λειψάνου του Αγίου Στεφάνου στην Κωνσταντινούπολη.
Σε ιερές Μονές του Αγίου Όρους υπάρχουν τα παρακάτω τμήματα από το ιερό Λείψανο του Πρωτομάρτυρα:
• Τμήμα της αγίας κάρας του, στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος.
• Το δεξιό χέρι του στην Ιερά Μονή Κωνσταμονίτου. Το Καθολικό της ίδιας Μονής τιμάται στ’ όνομα του Αγίου Στεφάνου.
• Τμήμα χεριού του Πρωτομάρτυρα στην Ιερά Μονή Σταυρονικήτα.
• Στα ιερά κειμήλια της Μονής Κωνσταμονίτου συγκαταλέγεται και αρχαία Εικόνα του Πρωτομάρτυρα Στεφάνου. Σύμφωνα με την παράδοση την εικόνα αυτή τη φέρανε στο Μοναστήρι από τα Ιεροσόλυμα στα χρόνια του Αλεξίου Κομνηνού (1081- 1118).
Πρόκειται για εικόνα με θαυμαστή ιστορία. Τον καιρό των Εικονομάχων τη ρίξανε στη φωτιά αλλά δεν κάηκε!…
Από την εικόνα αυτή, ζήτησε πριν 150 περίπου χρόνια τη βοήθεια φύλαξης και πολλαπλασιασμού του ποιμνίου του ένας προσκυνητής του Αγίου Όρους που καταγόταν από την Ανδριανούπολη.
Ο προσκυνητής αυτός που ονομαζόταν Ιωάννης Μαλλίνας υποσχέθηκε μπροστά στην εικόνα ότι, αν τον βοηθήσει στα αιτούμενα η χάρη του Αγίου, θα προσφέρει στο Μοναστήρι μέρος του κοπαδιού του.
Το 1844 εκπληρώνοντας το τάμα του έστειλε επιστολή στο Μοναστήρι, Ιερά Μονή Κωνσταμονίτου, που αναφερόταν στην υπόσχεση του και ζητούσε από τους Μοναχούς να φροντίσουν να παραλάβουν 100 γίδες, δώρο του προς τον Άγιο Στέφανο!
Μετά από την υπό των Ενετών κατάκτηση της Κωνσταντινουπόλεως (1204) τα εν λόγω λείψανα του Πρωτομάρτυρα, σύμφωνα με το χρονικό του Δανδόλου μεταφέρθηκαν στη Βενετία και τοποθετήθηκαν στην εκεί ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου.
Να σημειώσουμε τέλος ότι η μνήμη του Αγίου Στεφάνου τιμάτε από την Εκκλησία πολύ χρόνο πριν ευρεθούν τα λείψανά του.
