Ο Όσιος Μελέτιος, που το αρχικό του όνομα ήταν Μιχαήλ, γεννήθηκε το έτος 1206 μ.Χ. στην πόλη Θεόδοτο του Πόντου και οι γονείς του ονομάζονταν Γεώργιος και Μαρία. Ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός.
Από την παιδική του ηλικία αγάπησε το μοναχικό βίο. Γι’ αυτό, αφού εγκατέλειψε τον κόσμο, έγινε μοναχός στο όρος Σινά και στη συνέχεια επισκέφθηκε τους Αγίους Τόπους, την Αίγυπτο και διάφορα μοναστήρια της Δαμασκού.
Τελικά εγκαταβίωσε στη μονή του Αγίου Λαζάρου στο όρος του Γαλησίου της Μικράς Ασίας, όπου διήλθε το βίο του με άσκηση, προσευχή και νηστεία.
Μετά το 1261 μ.Χ. ήλθε στην Κωνσταντινούπολη και ασκήτευε στο όρος του Αυξεντίου.
Παράλληλα περιερχόταν στις πόλεις και τα χωριά και στήριζε τους Χριστιανούς στην Ορθόδοξη πίστη, αφού ανήκε στην υπό τον μετέπειτα Πατριάρχη Γεώργιο Κύπριο (1283- 1 289 μ.Χ.) ανθενωτική μερίδα και αγωνίσθηκε κατά των ενωτικών ενεργειών του αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου στη Σύνοδο της Λυώνος (1274 μ.Χ.).
Μεταξύ των ετών 1271 μ.Χ. και 1274 μ.Χ., επί της νησίδος προ της περιοχής του Ακρίτα, ίδρυσε μονή που την αφιέρωσε στον Απόστολο Ανδρέα τον Πρωτόκλητο.
Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ ο Παλαιολόγος τον εξόρισε στη νήσο της Σκύρου μαζί με τον μοναχό Γαλακτίωνα τον Γαλησιώτη, από την οποία επέστρεψε λίγα χρόνια αργότερα στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Πατριάρχης Ιωσήφ (1267 – 1275 μ.Χ., 1282 – 1283 μ.Χ.) θέλησε να τον χειροτονήσει Πρεσβύτερο, αλλά ο Άγιος αρνήθηκε. Έγραψε πολλά κατά των Λατίνων και έπαθε για την Ορθόδοξη πίστη του πολλά. Γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται ως Ομολογητής.
Ο Όσιος κοιμήθηκε με ειρήνη το 1283 μ.Χ. σε ηλικία 77 ετών και ενταφιάσθηκε στη Μονή του Αγίου Λαζάρου.
Το σπουδαιότερο από τα έργα του είναι η «Αλφαβηταλφάβητος», ένα μεγάλο ποίημα από 13.000 περίπου στίχους, στο οποίο εκτίθενται θεολογικές σκέψεις και ιδέες. Έγραψε δε και περί της διδασκαλίας της Αγίας Τριάδος.
