Ο Άγιος Μστισλάβος Βλαντιμίροβοτς, ο μετονομασθείς Θεόδωρος, γεννήθηκε την 1η Ιουνίου του έτους 1076 μ.Χ.
Όταν έγινε δώδεκα ετών, στάλθηκε από τον παππού του, που ήταν μεγάλος πρίγκιπας του Κιέβου και ονομαζόταν Βσέβολοντ (1078 – 1093 μ.Χ.), για να γίνει πρίγκιπας του Νόβγκοροντ.
Οι άνθρωποι του Νόβγκοροντ αγάπησαν τον νεαρό πρίγκιπα. Και το έτος 1095 μ.Χ. εκδίωξαν τον πρίγκιπα Δαβίδ, ο οποίος κατέφυγε στο Σμολένκ, και στράφηκαν προς τον Μστισλάβο.
Μετά τον θάνατο του παππού του, ο Μστισλάβος κατέλαβε τον θρόνο του Ροστώβ. Σε ηλικία δέκα εννέα ετών ο νεαρός πρίγκιπας κέρδισε μια μεγάλη νίκη κατά του θείου του Όλεγκ, που ήταν πρίγκιπας του Τσέρνιγκωφ.
Ο πρίγκιπας Όλεγκ είχε σκοτώσει τον αδελφό του Ιζυασλάβο και επιτέθηκε στο Ροστώβ και στη Σουζδαλία, που ανήκαν στη δικαιοδοσία του Μστισλάβου. Ο Άγιος, όμως, δεν ήθελε να χυθεί αθώο αίμα.
Ήθελε να κάνει ειρήνη με τον θείο του και τον ικέτευσε να συμβιβασθεί με τα δικαιώματά του στην πόλη του Ριαζάν. Αλλά ο Όλεγκ είχε ήδη ξεκινήσει με στρατό εναντίων του Νόβγκοροντ.
Ο πρίγκιπας Μστισλάβος τον νίκησε στη μάχη (1096 μ.Χ.) και ο Όλεγκ, αφού έχασε τη Σουζδαλία και το Ροστώβ, μόλις που κατάφερε να κρατήσει το Μούρωμ.
Ο Άγιος Μστισλάβος προσέφερε ξανά ειρήνη και ζήτησε μόνο την επιστροφή των αιχμαλώτων. Ο Όλεγκ προσποιήθηκε ότι συμφωνεί και έτσι ο πρίγκιπας Μστισλάβος διασκόρπισε τον στρατό του.
Το πρώτο Σάββατο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, κατά την εορτή του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου του Τήρωνος, και ενώ ο Άγιος βρισκόταν στη Σουζδαλία, οι αγγελιοφόροι του είπαν ότι ο πρίγκιπας Όλεγκ βρίσκονταν στο Κλιαζμά με στρατό.
Μέσα σε μία ημέρα ο πρίγκιπας Μστισλάβος ανακάλεσε το στράτευμά του. Ο Όλεγκ τράπηκε σε φυγή στο Ριαζάν και ο Άγιος Μστισλάβος ελευθέρωσε τους αιχμαλώτους. Στην συνέχεια συμφιλίωσε τον Όλεγκ με τον μεγάλο πρίγκιπα Σβιατόπολκ (1093 – 1114 μ.Χ.) και τον Βλαδίμηρο τον Μονομάχο.
Το έτος 1099 μ.Χ., ευγνωμονώντας τον Θεό για το έλεός Του, ο Άγιος δεσμεύτηκε να χτίσει στο Γκορόντισα, κοντά στο Νόβγκοροντ, ένα ναό αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.
Το περίφημο Ευαγγέλιο του Μστισλάβου γράφηκε ειδικά για την εκκλησία αυτή και το πολύτιμο στόλισμά του έγινε στην Κωνσταντινούπολη.
Το έτος 1114 μ.Χ., ο Άγιος ανήγειρε στο Νόβγκοροντ ναό αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο. Κατά την διάρκεια μιας σοβαρής ασθένειας, ο πρίγκιπας είχε παρακαλέσει τον Άγιο Νικόλαο να τον βοηθήσει.
Μόλις πριν από αυτό, τα ιερά λείψανα του Αγίου Νικολάου είχαν μεταφερθεί στο Μπάρι της Ιταλίας. Ο Άγιος Νικόλαος εμφανίσθηκε σε όραμα και έδωσε εντολή να στείλουν στο Κίεβο μια εικόνα του, σημειώνοντας το σχήμα και τις διαστάσεις της εικόνος.
Οι άνθρωποι που στάλθηκαν να φέρουν την εικόνα καθυστέρησαν στο νησί Λίπνα, εξαιτίας της καταιγίδας που μαινόταν στη λίμνη Ίλμεν. Την τέταρτη ημέρα βρήκαν την εικόνα να επιπλέει στο νερό.
Ο ασθενής πρίγκιπας ασπάσθηκε την εικόνα και θεραπεύθηκε. Ένα μοναστήρι με πέτρινη εκκλησία, αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο, χτίσθηκε αργότερα στο νησί της Λίπνα, στο μέρος όπου εμφανίσθηκε η εικόνα.
Το έτος 1116 μ.Χ., ο πρίγκιπας έκανε εκστρατεία εναντίων των κατοίκων του Τσουντ και μετά τη νίκη του επεξέτεινε τη δικαιοδοσία των πριγκίπων του Νόβγκοροντ.
Έπειτα, σύμφωνα με τις εντολές του, ο δήμαρχος Παύλος έχτισε ένα φρούριο στη λίμνη Λαντόγκα, όπου ανεγέρθη και μία πέτρινη εκκλησία προς τιμήν του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου.
Το έτος 1125 μ.Χ., ο μεγάλος πρίγκιπας Βλαδίμηρος ο Μονομάχος πέθανε και ο Άγιος Μστισλάβος ανήλθε στο θρόνο του Κιέβου. Εκείνη την περίοδο νίκησε σε μάχη τους Πολόβτσους, παλαιούς εχθρούς της Ρωσίας, και τους εξώθησε πέρα από τον ποταμό Βόλγα.
Το έτος 1128 μ.Χ., έθεσε το θεμέλιο λίθο σε μία εκκλησία αφιερωμένη στον Μεγαλομάρτυρα Θεόδωρο τον Τήρωνα, σε ανάμνηση της νίκης του μεγάλου πρίγκιπα επί του πρίγκιπα Όλεγκ του Τσέρνιγκωφ.
Επίσης, το έτος 1131 μ.Χ., μετά από μία επιτυχημένη εκστρατεία εναντίων της Λιθουανίας, ο Άγιος Μστισλάβος έθεσε τον θεμέλιο λίθο ενός ναού αφιερωμένου στην εικόνα της Θεοτόκου του Πιρογκό.
Ο Άγιος πρίγκιπας Μστισλάβος – Θεόδωρος κοιμήθηκε με ειρήνη το έτος 1134 μ.Χ., κατά την εβδομάδα της Διακαινησίμου, και ενταφιάσθηκε στο ναό του Μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου, τον οποίο και είχε χτίσει.
