Είναι ο πιο αντιπαθής Άγιος στη Δύση. Φανέρωσε την πλάνη των παπικών, που θέλει το Θεό μακριά και χωρισμένο από τον κόσμο που έπλασε.
Κατά τους Δυτικούς (Καθολικούς -Προτεστάντες) μπορούμε να αγαπάμε το Θεό όσο θέλουμε, αλλά συναισθηματικά, για να νιώθουμε εμείς καλύτερα. Ο Θεός όμως είναι κάπου αλλού, αφού κανένας δε μπορεί να αγγίξει την ουσία Του.
Είναι ένας Θεός απόμακρος, που παρηγορεί από μακριά, ίσως με τα λόγια Του, την αγάπη Του, αλλά είναι ένας Θεός που δε μπορεί να κάνει κάτι άλλο.
Δε μπορεί να μπει μέσα στον άνθρωπο, να ενωθεί μαζί του, να τον θεώσει, για να τον σώσει από την αιχμαλωσία του κακού και του θανάτου. Ένας τέτοιος Χριστιανισμός οδηγεί στον ηθικισμό ή στην αθεΐα, αφού οδηγεί στην υποκρισία του καλού ανθρώπου, του καλού Χριστιανού.
Ο επιστήμονας και φιλόσοφος Άγιος Γρηγόριος έγινε μαθητής αγραμμάτων ασκητών του Αγίου Όρους, ασκήτευσε και ο ίδιος στην νοερή προσευχή (“Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με” “Φώτισόν μου το σκότος”) και ομολόγησε, όπως όλοι οι Άγιοι, ότι ο Θεός κινείται μέσα μας με μια ενέργεια που δεν είναι αυτού του κόσμου, αλλά άκτιστη.
Με δάκρυα, πόθο, επιμονή στην προσευχή βγήκε από τη λογική του κόσμου, που θέλει να υπακούμε απλά το Θεό και να μη θέλουμε τον ίδιο το Θεό μέσα μας, ως φίλο, ως αδερφό, όπως είπε.
Απέναντι στον δυτικόφρονα Βαρλαάμ, που κατηγορούσε τους μοναχούς του Αγίου Όρους ότι ασκούνται στην προσευχή και δεν αναζητούν το Θεό μέσα από τις Επιστήμες και τις πολλές γνώσεις, ο Γρηγόριος τόνισε ότι το Θεό τον βρίσκεις αφού καθαρίσεις το νου σου από τις πολλές σκέψεις.
Ο Θεός είναι απλός. Όχι περίπλοκος.
Τότε ίσως σε αξιώσει να δεις το άκτιστο εκείνο φως που γεύτηκαν όλοι οι Άγιοι, το Φως που είναι γεμάτο στοργή και άπειρη αγάπη και όχι ουδέτερο, όπως αυτό που βλέπουμε σε αυτή τη ζωή.
Κάθε φύση έχει και την αντίστοιχη ενέργειά της. Η κτιστή φύση έχει κτιστή ενέργεια, ενώ η άκτιστη έχει άκτιστη ενέργεια. Αυτή είναι η απάντηση στη Δύση, που θεωρεί ότι ο Θεός είναι αδύνατο να υπάρχει μέσα στην ύλη, στο σώμα η στην ψυχή του ανθρώπου.
Ο Θεός δεν παραμένει απρόσιτος και ακοινώνητος στον άνθρωπο, αλλά έρχεται σε άμεση σχέση και προσωπική κοινωνία μαζί του με την άκτιστη ενέργεια ή τις άκτιστες ενέργειές του.
Με τον τρόπο αυτόν ο άνθρωπος μετέχει άμεσα και προσωπικά στη θεία ζωή και γίνεται θεός κατά χάρη. Διαφορετικά ο άνθρωπος μένει χωρίς Θεό και δε σώζεται. Μόνο ότι ενώνεται με το Θεό σώζεται. Μόνο τότε ο άνθρωπος γίνεται πρόσωπο, ανακαινίζεται “εν Χριστώ”.
Τα καλά έργα χωρίς πίστη ορθή και ένωση με τον Χριστό είναι ανούσια. Ένας καλός άνθρωπος δε μπορεί να νικήσει ποτέ το θάνατο. Θα παραμένει υποψήφιο θύμα του, νεκρός ήδη από τη ζωή αυτή.
Όπως εύστοχα επισήμανε ο σύγχρονος Άγιος Σωφρόνιος, «ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς είναι εκείνος που μας εξήγησε, πως να στεκόμαστε μπροστά στον Θεό, πως να τον γνωρίζουμε με εναν καταφατικό τρόπο».
Η ενέργεια του Θεού δεν είναι κάποια αόριστη δύναμη ή υπερδύναμη. Η ενέργεια του Θεού είναι ο ίδιος ο Θεός. Είναι «ο ζών Θεός», που γίνεται προσιτός και μεθεκτός στον άνθρωπο.
Με την ενέργεια του Θεού ζούμε τον ζώντα Θεό μέσα στην ιστορία και στη Ζωή μας.
Άγιε Γρηγόριε, σήμερα που γιορτάζεις, φώτισε και το δικό μας σκότος. Αμήν!
Βασίλης Φράγκος
