Στο Συναξάρι της 17ης Οκτωβρίου όποτε τιμάται η μνήμη της τρίτης συζυγίας των αγίων Αναργύρων, με το αυτό όνομα Κοσμάς και Δαμιανός, αναφέρεται επιγραμματικά: τοῖς αὐτοῖς ὀνόμασι καλουμένων, καί τήν Ἰατρικήν μετερχομένων, καί τήν προσηγορίαν τῆς ἀναργυρίας ἐχόντων.
Το ιδιαίτερο γνώρισμα της τρίτης συζυγίας είναι ότι μαζί με τον Κοσμά και το Δαμιανό έδρασαν και τα άλλα τρία αδέλφια τους πού ονομάζονταν Λεόντιος, Άνθιμος και Ευτρόπιος (ή Ευπρέπιος). Τα πέντε τούτα αδέλφια κατάγονταν από την Αραβία, έχοντες της Ιατρικής επιστήμης πείρα.
Όπως και οι άλλοι συνονόματοι τους άγιοι Ανάργυροι διήρχοντο κατά πάσαν πόλιν, ἀναργύρως τούς ἀσθενοῦντας θεραττεύοντες, καί προφάσει τῆς τέχνης τόν Χριστόν καταγγέλλοντες, δηλαδή:
Γύριζαν όλες τις πόλεις θεραπεύοντας τούς άρρωστους χωρίς αμοιβή και με την ευκαιρία εξάσκησης της ιατρικής τους τέχνης κήρυτταν τον Χριστό.
Παρόλο ότι οι εξ Αραβίας άγιοι Ανάργυροι είναι το αρχαιότερο ζεύγος και η τιμή τους είχε διαδοθεί κυρίως στο Βυζάντιο, αλλά και σ’ άλλες περιοχές, οι Ορθόδοξοι στην Ανατολή και ειδικότερα στην Ελλάδα επικράτησε να τιμούν περισσότερο τους αγίους Κοσμά και Δαμιανό της 1ης Ιουλίου.
Οι εξ Αραβίας άγιοι, όταν στη Ρώμη βασίλευαν οι Διοκλητιανός και Μαξιμιανός, έφτασαν στην πόλη Αιγαίς της Λυκίας, συνεχίζοντας το υψηλό τους έργο. Καταγγέλθηκαν όμως και συνελήφθησαν από τον τοπικό διοικητή.
Τους μαστίγωσε απάνθρωπα και τους πέταξε στη θάλασσα. Κατά το συναξαριστή τους περισωθέντες θεία ροπή (αφού διασώθηκαν με θεία παρέμβαση), βρέθηκαν στην ξηρά. Ο διοικητής διέταξε να τους ρίξουν σε αναμμένο καμίνι, αλλά κι εκεί διαφυλάχτηκαν αβλαβείς.
Γι’ αυτό και αφού σταυρώθηκαν, αποκεφαλίστηκαν και τα πέντε αδέλφια.
Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός, ἐλέησον ἠμᾶς. Ἀμήν.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Τὴν τῶν ἰάσεων, χάριν πλουτήσαντες, πάθη δυσίατα, ταχέως παύετε, καὶ χορηγεῖτε δωρεάν, Ἀνάργυροι τὰς ἰάσεις· φάρμακα γὰρ νέμοντες, ἀληθῶς τὰ σωτήρια, ῥῶσίν τε καὶ λύτρωσιν, τοῖς νοσοῦσι βρεβεύετε, κουφίζοντες τοὺς πίστει βοῶντας· χαῖρε εἰκὰς τῶν Ἀναργύρων.
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς ἰατῆρες παθημάτων ἑτοιμότατοι καὶ τῶν ἐν νόσοις συμπαθέστατοι ἀκέστορες, εἰκοσάριθμε χορεία τῶν Ἀναργύρων, απὸ πάσης ἀσθενείας καὶ κακώσεως ασινεῖς τε καὶ ἀτρώτους διασώζετε τοὺς κραυγάζοντας, χαίρετε θεῖοι Ἀνάργυροι.
Μεγαλυνάριον.
Χάριν δεδεγμένοι παρὰ Θεοῦ, δωρεὰν τὰς νόσους, θεραπεύετε τῶν πιστῶν, καὶ τῶν βαρυτάτων, παθῶν λυτροῦσθε θᾶττον, τοὺς ἐπικαλουμένους, ὑμᾶς Ἀνάργυροι.
Στίχος Αγίων Κοσμά και Δαμιανού
Ἐκ τοῦ γένους Ἄραβας, ἐκ δὲ τοῦ ξίφους, θείους ἀριστεῖς οἶδα τούς, Ἀναργύρους.
Στίχος Αγίου Λεόντιου
Λεοντίου τμηθέντος, ὤλετο πλάνος, λεοντομήρμυξ, ὡς Ἰὼβ βίβλος λέγει.
Στίχος Αγίων Άνθιμου και Ευπρέπιου
Ἄνθιμος, Εὐτρόπιος ἐκτετμημένοι, ανθοῦσι λαμπρὸν καὶ πανευπρεπὲς μάλα.
