Ὅσιος Ἰωάννης Δαμασκηνός
Ὁ Θεὸς εἶναι κτίστης καὶ δημιουργὸς τῶν ἀγγέλων, ποὺ τοὺς δημιούργησε ἐκ τοῦ μηδενὸς καὶ τοὺς ἔκανε κατὰ τὴ δική του εἰκόνα ἀσώματη φύση, ὡσὰν κάποιον ἄνεμο καὶ ἄυλη φωτιά, ὅπως λέγει ὁ θεῖος Δαβίδ· «Ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα», περιγράφοντας τὴν εὐκινησία καὶ τὴ φλογερότητα καὶ τὴ θερμότητα καὶ τὴ διεισδυτικότητα καὶ τὴν ταχύτητά τους στὸ θεῖο πόθο καὶ τὴ θεία ὑπηρεσία, καὶ τὴν ἀνοδική τους τάση καὶ τὴν ἀπομάκρυνσή τους ἀπὸ κάθε ὑλικὴ σκέψη.
Ὁ ἄγγελος λοιπὸν εἶναι ὕπαρξη πνευματική, ἀεικίνητη, ἐλεύθερη, ἀσώματη, πού ὑπηρετεῖ τὸ Θεό, καὶ κατὰ χάρη ἔχει λάβει στὴ φύση της τὴν ἀθανασία, ποὺ τὸ σχῆμα καὶ τὴν κατάσταση αὐτῆς τῆς ὕπαρξης μόνον ὁ Κτίστης γνωρίζει.
Καὶ ὀνομάζεται ἀσώματη καὶ ἄυλη σὲ σχέση μὲ ἐμᾶς· διότι καθετὶ ποὺ συγκρίνεται μὲ τὸ Θεό, τὸν μόνο ἀσύγκριτο, βρίσκεται ὅτι εἶναι δυσκίνητο καὶ ὑλικό, ἐπειδὴ μόνο τὸ θεῖο εἶναι ἀληθῶς ἄυλο καὶ ἀσώματο.
Εἶναι λοιπὸν ὁ ἄγγελος φύση λογική, πνευματικὴ καὶ ἐλεύθερη, μεταβλητὴ σύμφωνα μὲ τὴν ἀπόφασή της, δηλαδὴ μεταβλητὴ μὲ τὴ θέλησή της· διότι καθετὶ ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ εἶναι καὶ μετάβλητο καὶ μόνο τὸ ἀδημιούργητο εἶναι ἀμετάβλητο.
Ἐπίσης καθετὶ λογικὸ εἶναι ἐλεύθερο. Ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ ἄγγελος εἶναι λογικὴ καὶ πνευματικὴ φύση, εἶναι ἐλεύθερη· ἐπειδὴ ὅμως εἶναι φύση ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ, εἶναι μεταβλητή, μὲ δυνατότητα νὰ μένει σταθερὴ καὶ νὰ προοδεύει στὸ ἀγαθό, ἀλλὰ καὶ νὰ κατευθύνεται στὸ κακό.
Ἐπίσης, δὲν ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ μετανοήσει, διότι εἶναι καὶ ἀσώματος. Ὁ ἄνθρωπος δηλαδὴ μπορεῖ νὰ μετανοήσει λόγῳ τῆς ἀσθένειας τοῦ σώματός του.
Εἶναι ἀθάνατος ὄχι ἐκ φύσεως, ἀλλὰ κατὰ χάρη· διότι καθετὶ ποὺ ἔχει ἀρχή, ἔχει καὶ τέλος σύμφωνα μὲ τοὺς φυσικοὺς νόμους. Καὶ μόνος ὁ Θεὸς εἶναι αἰώνιος, ἢ καλύτερα πέραν ἀπὸ τὸ αἰώνιο· διότι ὁ Δημιουργὸς τοῦ κόσμου δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ χρόνο, ἀλλὰ εἶναι πέραν ἀπὸ τὸ χρόνο.
Οἱ ἄγγελοι εἶναι δεύτερα πνευματικὰ φῶτα, ποὺ παίρνουν τὸ φωτισμὸ ἀπὸ τὸ πρῶτο καὶ ἄναρχο φῶς καὶ δὲν ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ γλώσσα καὶ ἀκοή, ἀλλὰ πληροφοροῦνται μεταξύ τους τὰ προσωπικὰ διανοήματα καὶ τὶς ἀποφάσεις τους χωρὶς τὸν προφορικὸ λόγο.
Δημιουργήθηκαν λοιπὸν ὅλοι οἱ ἄγγελοι μὲ τὴ συνεργία τοῦ Λόγου, καὶ ἔφθασαν στὴν τελειότητα μὲ τὸν ἁγιασμὸ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, καὶ μετέχουν στὸ φωτισμὸ καὶ τὴ χάρη ἀνάλογα μὲ τὸ ἀξίωμα καὶ τὸ ἀγγελικό τους Τάγμα (…).
Εἶναι ἱκανοὶ καὶ πρόθυμοι στὴν ἐκτέλεση τοῦ θείου θελήματος, καὶ παρουσιάζονται ἀμέσως λόγω τῆς ταχύτητας τῆς φύσεώς τους παντοῦ, ὅπου τυχὸν προστάξει ἡ θεία θέληση, καὶ διαφυλάττουν τὰ μέρη τῆς γῆς, καὶ εἶναι ἄρχοντες τῶν λαῶν καὶ τῶν χωρῶν, ὅπως τοὺς ὅρισε ὁ Δημιουργός, καὶ τακτοποιοῦν τὰ ἀνθρώπινα καὶ μᾶς βοηθοῦν.
