Με τη χάρη του τριαδικού Θεού, εδώ και αρκετές ημέρες έχουμε εισέλθει στο τεσσαρακονθήμερο στάδιο προετοιμασίας για την «μητρόπολη των εορτών» κατά τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, τα άγια Χριστούγεννα.
Η συγκεκριμένη περίοδος νηστείας είναι η δεύτερη μακρύτερη περίοδος νηστείας μετά τη Μεγάλη Σαρακοστή που προηγείται του Πάσχα και στην παράδοση του λαού μας ονομάζεται «σαρανταήμερο».
Όπως υποδηλώνει και το όνομά της διαρκεί 40 μέρες και αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου και λήγει την 25η Δεκεμβρίου.
Σαφώς και δεν είναι το ίδιο αυστηρή με τη νηστεία της μεγάλης Σαρακοστής, καθώς μπορούμε να τρώμε ψάρι καθημερινά, πλην της αυστηρής νηστείας της Τετάρτης και της Παρασκευής, μέχρι και τη 17η Δεκεμβρίου.
Από τις 17 μέχρι το πέρας της νηστείας τρώμε μόνο λάδι.
Η εορτή της κατά Σάρκα γεννήσεως του Σωτήρα μας αποτελεί, μετά τη λαμπροφόρο Ανάστασή Του, τη δεύτερη μεγαλύτερη Δεσποτική εορτή του Ορθόδοξου εορτολογίου. Αξίζει δε να αναφέρουμε ότι μέχρι τον Δ΄ αιώνα τα Χριστούγεννα εορτάζονταν μαζί με τα Θεοφάνεια στις 6 Ιανουαρίου και αποτελούσαν την εορτή των Επιφανείων.
Πώς λοιπόν θα υποδεχτούμε τον τεχθέντα Σωτήρα μας; Θα στολίσουμε το σπίτι, τον εργασιακό μας χώρο, θα αγοράσουμε δώρα για τους οικείους μας , θα ετοιμάσουμε γλυκά για τις μέρες αυτές.
Χρειάζονται, άλλωστε, αυτές οι ευχάριστες αλλαγές στη μουντή και μελαγχολική καθημερινότητά μας. Καθημερινά γινόμαστε όλοι αποδέκτες λυπηρών ειδήσεων και οπότε επιβάλλεται η αλλαγή παραστάσεων. «Βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόχευτος» κατά τον Δημόκριτο .
Όμως εμείς οι χριστιανοί δεν μπορούμε να μείνουμε μόνο στην επιφανειακή προετοιμασία της εορτής, στο «περιτύλιγμά» της. Οφείλουμε πρωτίστως να προετοιμάσουμε την ψυχή μας. Να την προετοιμάσουμε ώστε να γεννηθεί μέσα της ο Κύριος. Και για να γίνει αυτό πρέπει να καθαριστεί στο λουτρό της μετανοίας, στο ιερό μυστήριο της εξομολογήσεως.
Η εξομολόγηση είναι τόσο αναγκαία για κάθε Χριστιανό, όσο και το ιερό Βάπτισμα. Το Βάπτισμα μας καθαρίζει από τις προηγούμενες αμαρτίες μας, ενώ η εξομολόγηση από όσες διαπράττουμε μετά το Βάπτισμα…Χωρίς το Βάπτισμα, αφού δεν είμαστε μέλη της Εκκλησίας, δεν μπορούμε να κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων.
Επίσης, δεν μπορούμε να κοινωνήσουμε, αν δεν εξομολογηθούμε τις αμαρτίες μας, αφού αυτές, σαν ένα τείχος, μας χωρίζουν από το Θεό. Η αμαρτία είναι αρρώστια της ψυχής που, αν μείνει αθεράπευτη, οδηγεί στον πνευματικό θάνατο, στον αιώνιο, δηλαδή, χωρισμό της ψυχής από το Θεό.
Όπως, λοιπόν, όταν ασθενούμε σωματικά, πηγαίνουμε στον ιατρό και μας χορηγεί θεραπευτική αγωγή, έτσι και όταν ασθενούμε πνευματικά, προσερχόμαστε στην Εκκλησία, που είναι ένα πνευματικό θεραπευτήριο και πιο συγκεκριμένα, στο πετραχήλι του πνευματικού.
Στον πνευματικό εξομολογούμαστε όλες τις αμαρτίες που τραυμάτισαν την ψυχή μας, δίχως ντροπή και στη συνέχεια μας διαβάζει τη συγχωρητική ευχή και μας απευθύνει συμβουλές για την ευόδωση της πνευματικής μας πορείας.
Σας υπογραμμίζω ότι μόνον ο Θεός μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες και στο Μυστήριο της μετανοίας ο Θεός, διαμέσου του ιερέως, συγχωρεί. Ο ιερεύς δεν είναι τίποτα περισσότερο από υπηρέτης της Θείας χάριτος.
Έτσι, λοιπόν, είναι επιβεβλημένο στον πιστό πριν προσέλθει την ημέρα των Χριστουγέννων, αλλά και οποιαδήποτε φορά, στα Άχραντα Μυστήρια, να εξομολογηθεί και να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο πνευματικά προετοιμασμένος, γιατί βάζει μέσα του τον Ίδιο τον Κύριο.
Όπως, λοιπόν, καθαρίζουμε και στολίζουμε το σπίτι μας ή φοράμε εμείς οι ίδιοι επίσημα ρούχα σ’ εκείνες τις γιορτινές ημέρες, έτσι και την ψυχή μας οφείλουμε να την καθαρίσουμε απ’ το ρύπο της αμαρτίας, ώστε να είναι έτοιμη να υποδεχτεί το Θείο Βρέφος.
Η Αγία μας Εκκλησία μας προετοιμάζει για την εορτή των Χριστουγέννων με την προαναφερθείσα σαρανταήμερο νηστεία. Η νηστεία μας βοηθά στο να καθαρθούμε ψυχικά και σωματικά.
Ενώ η πολυφαγία προκαλεί ποικίλα προβλήματα υγείας κι εξάπτει το σαρκικό φρόνημα, η νηστεία, αντίθετα, μαραίνει τις σαρκικές επιθυμίες και κοιμίζει τις επαναστάσεις του σώματος, όπως διδάσκει ο ιερός Γρηγόριος ο Παλαμάς.
Η νηστεία ελευθερώνει τον άνθρωπο από τα πάθη, γι’ αυτό και οι πατέρες την ονομάζουν «παθοκτόνο» και «φάρμακον παθών καθαρτήριον». Η νηστεία είναι όπλο κατά του πονηρού, κατά το Μ. Βασίλειο, ενώ βοηθάει στην απόκτηση των αρετών.
Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης την ονομάζει «θεμέλιο αρετής», ενώ ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος την ονομάζει «μητέρα της σωφροσύνης». Ο προφ. Μωϋσής μετά από 40 μέρες νηστείας στο Χωρήβ, αξιώθηκε να δει , όσο είναι δυνατό σε άνθρωπο, τον ίδιο τον Κύριο. Οπότε η νηστεία μας βοηθάει στην κοινωνία μας με το Θεό.
Αξίζει να παραθέσουμε εδώ ορισμένες ρήσεις του Μ. Βασιλείου για τη νηστεία: « Η νηστεία γεννάει προφήτες. Ενισχύει τους δυνατούς. Σοφίζει τους νομοθέτες. Εξοπλίζει τους ήρωες. Γυμνάζει τους αθλητές.
Αποκρούει τους πειρασμούς. Συγκατοικεί με τη νηφαλιότητα και την αγνότητα. Στους πολέμους κάνει ανδραγαθήματα και στον καιρό ειρήνης διδάσκει την ησυχία. Αγιάζει τους αφιερωμένους και τελειοποιεί τους ιερείς. Κανείς δεν μπορεί να πλησιάσει το θυσιαστήριο και να τελέσει τη Θεία Λειτουργία, χωρίς προηγουμένως να έχει νηστέψει…
Η νηστεία ενισχύει την προσευχή. Γίνεται φτερό στην πορεία της προς τον ουρανό. Είναι μητέρα της υγείας, παιδαγωγός της νιότης, στολίδι των γηρατειών. Είναι συνοδοιπόρος των ταξιδιωτών και ασφάλεια των συγκατοίκων.
Ο άνδρας δεν αμφιβάλλει καθόλου για τη συζυγική πίστη της γυναίκας του, όταν τη βλέπει να συζεί με τη νηστεία. Η γυναίκα δε λιώνει από ζήλεια, όταν βλέπει τον άνδρα της να νηστεύει.
Ποιος ζημιώθηκε ποτέ από τη νηστεία; Υπολόγισε την οικονομική κατάσταση του σπιτιού σου σε μια μέρα νηστείας. Υπολόγισέ την και σε μια συνηθισμένη μέρα. Θα διαπιστώσεις έτσι, εύκολα, πόσο μεγάλο κέρδος έχεις με τη νηστεία.
Όποιος νηστεύει, δεν έχει ανάγκη από δάνεια ούτε χρειάζεται να πληρώνει τόκους. Η νηστεία γίνεται αφορμή να ευφραίνεται ο άνθρωπος. Γιατί, όπως η δίψα κάνει γλυκό το πιοτό και η πείνα ευχάριστο το τραπέζι, έτσι και η νηστεία κάνει απολαυστικά τα φαγητά.
Αν θέλεις λοιπόν, να είναι ευχάριστο το τραπέζι σου, δέξου την αλλαγή της νηστείας. Αν όμως, είσαι πάντα κυκλωμένος από πλούσια φαγητά, αδικείς τον εαυτό σου, γιατί εξαφανίζεις την απόλαυση με την άμετρη φιληδονία.
Σε όλες τις αρετές έχουμε κορυφαίο πρότυπο τον Κύριο. Ο Κύριος λοιπόν, έπειτα από νηστεία σαράντα ημερών, άρχισε το έργο του εδώ στη γη. Πρώτα οχύρωσε και εξόπλισε με τη νηστεία τη σάρκα, που πήρε για χάρη μας, και ύστερα δέχτηκε τους πειρασμούς του διαβόλου.
Έτσι κι εμείς, με νηστείες ας ετοιμαζόμαστε κι ας προγυμναζόμαστε στους αγώνες εναντίον των πνευματικών αντιπάλων.
Η νηστεία είναι δυνατό όπλο εναντίον των δαιμόνων. «Αυτό το δαιμονικό γένος δεν μπορεί να διωχθεί με κανένα άλλο μέσον, παρά μόνο με την προσευχή και τη νηστεία», είπε ο Κύριος στην περίπτωση του δαιμονισμένου νέου.
Με την τρυφή, τη μέθη και τα διάφορα καρυκεύματα εξάπτεται και κάθε είδος ακολασίας. Το κυνήγι της απολαύσεως μεταβάλλει τους λογικούς ανθρώπους σε άλογα ζώα.
Ας μην περιορίζουμε όμως, την αρετή της νηστείας μόνο στη δίαιτα. Αληθινή νηστεία δεν είναι μόνο η αποχή από ορισμένα φαγητά, αλλά η αποξένωση από τα πάθη και τις αμαρτίες: Να μην αδικήσεις κανένα.
Να συγχωρήσεις τον πλησίον σου για τη λύπη που σου προξένησε, για το κακό που σου έκανε, για τα λεφτά που σου χρωστάει. Διαφορετικά, μολονότι δεν τρως κρέας, τρως τον ίδιο τον αδελφό σου.
Μολονότι εγκρατεύεσαι στο κρασί, δεν εγκρατεύεσαι στις κακολογίες. Μολονότι νηστεύεις ως το βράδυ, ξοδεύεις την ημέρα σου στα δικαστήρια.
Αν όλοι άκουγαν τις συμβουλές της νηστείας, θα επικρατούσε τέλεια ειρήνη σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Δε θα ξεσηκωνόταν το ένα κράτος εναντίον του άλλου. Δε θα είχαμε πολεμικές συμπλοκές ούτε κατασκευαστές όπλων. Δεν θα υπήρχαν δικαστήρια ούτε φυλακές.
Αν κυριαρχούσε η νηστεία, η ζωή μας δε θα ήταν γεμάτη στεναγμούς. Γιατί αυτή θα δίδασκε σ’ όλους όχι μόνο τον περιορισμό της σπάταλης ζωής, αλλά και την αποχή από πολλά άλλα κακά. Θα δίδασκε την ολοκληρωτική φυγή και αποξένωση από τη φιλαργυρία και την πλεονεξία, από τη φιλοδοξία και τη φιληδονία.
Αν απαλλαγούμε από αυτά, θα ζούμε με ειρήνη και αγιασμό.
Αφού λοιπόν, τέτοια αγαθά μας προσφέρει η βασίλισσα αυτή των αρετών, ας τη δεχτούμε χωρίς καμιά κατήφεια, χωρίς κανένα γογγυσμό. Όλοι πρόθυμα ας τιμήσουμε το πνευματικό τραπέζι που μας παραθέτει η νηστεία, εξαγνίζοντάς μας και προετοιμάζοντάς μας για την αιώνια θεία ευφροσύνη του παραδείσου.
Η νηστεία όμως, αγαπητοί μου αδελφοί, πρέπει να συνοδεύεται και από ελεημοσύνη. Ειδικά στις δύσκολες μέρες που ζούμε, η ελεημοσύνη είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Οφείλουμε να δοξάζουμε το Θεό που, παρ’ όλη τη θλίψη και τη δυστυχία που υπάρχει γύρω μας, εμείς έχουμε ακόμα ένα πιάτο φαγητό.
Πόσοι όμως, άλλοι αδελφοί το στερούνται κι αυτό; Ιερή υποχρέωση είναι να προσπαθήσουμε να τους το παρέχουμε και ,όπως κι εμείς τις γιορτινές μέρες που έρχονται, αλλά και όλη τη χρονιά, έχουμε το φαγητό μας, έτσι κι αυτοί να μην το στερηθούν.
Η κρίση που βιώνουμε δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας φυσικής καταστροφής ή κάποιου άλλου πολέμου, αλλά, δυστυχώς, είναι απότοκος της ανθρώπινης πλεονεξίας.
Δεν πρέπει, αδελφοί μου, να ξεχνούμε ότι δεν είμαστε ιδιοκτήτες των αγαθών που διαθέτουμε, αλλά προσωρινοί διαχειριστές τους. «Ιδιοκτήτης» των αγαθών είναι ο Δημιουργός τους, ο παντοδύναμος Θεός.
Η ελεημοσύνη είναι, λοιπόν, υποχρέωσή μας, αλλά θέλει κι αυτή προσοχή.
Να μη γίνεται υποκριτικά και φανερά, για να εισπράξουμε τον έπαινο, αλλά κρυφά, γιατί αλλιώς κερδίζουμε την ανθρώπινη επιβράβευση και χάνουμε την ουράνια.
Εκτός από ελεημοσύνη, η νηστεία μας πρέπει να συνδυάζεται και με προσευχή, κατά την υπόδειξη του Κυρίου μας. Γι’ αυτό το λόγο και η εκκλησιαστική μας παράδοση καθιέρωσε στη διάρκεια της συγκεκριμένης νηστείας την καθημερινή τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, όπου βεβαίως οι συνθήκες το επιτρέπουν.
Μέσα απ’ το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, εκτός του ότι γινόμαστε μέτοχοι του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου, μαθαίνουμε να συγχωρούμε, ν’ αγαπούμε και να είμαστε ενωμένοι με όλους τους ανθρώπους.
Προσφέροντας τα Δώρα μας για την τέλεση του Μυστηρίου, δηλ. τον Άρτο και τον Οίνο, προσευχόμαστε για τους ζωντανούς και τους κεκοιμημένους αδελφούς μας.
Η μνημόνευση των ονομάτων των ζώντων και των κεκοιμημένων είναι έργο πολύ σημαντικό που καθιερώθηκε από τους Αγίους Αποστόλους και επιτελείται αδιάλειπτα μέσα στους αιώνες.
Με την καθημερινή, λοιπόν, τέλεση της Θείας Λειτουργίας, η Εκκλησία μας μας προετοιμάζει ακόμα καλύτερα για τη γέννηση του Σωτήρος.
Για να προετοιμαστούμε κι εμείς οι ίδιοι για την επερχόμενη μεγάλη εορτή, καλό θα ήταν να μελετήσουμε. Να μάθουμε τι γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα, να εντρυφήσουμε στην υπέροχη υμνολογία-αλήθεια, πόσο διδακτικοί είναι οι ύμνοι της Εκκλησίας- αλλά και γενικότερα όλες τις ημέρες του Αγίου Δωδεκαημέρου.
Κι όσο εγγίζουν ο ημέρες, να μελετούμε ακόμα περισσότερο, να εντρυφούμε στο νόημα των εορτών. Μακάρι δε να μπορούσαμε να φτάσουμε στο σημείο την κυριώνυμο ημέρα των Χριστουγέννων η ψυχή μας να καταυγάζεται από χαρά για το γεγονός της Γέννησης του Σωτήρος και να γεννιόταν μέσα στην καρδιά μας, κυρίως, ο Σωτήρ.
Και φθάνουμε στην ημέρα των Χριστουγέννων. Στη Θεία Λειτουργία έχουμε τον ίδιο το Χριστό, τη Γέννησή του, τη διδασκαλία Του, το κήρυγμά Του, το θάνατό Του, την Ανάστασή Του. Μέσα στη Θεία Λειτουργία, προγευόμαστε της Βασιλείας Του.
Είναι, λοιπόν, δυνατόν να λείπουμε απ’ το ιερό μυστήριο αυτό και ιδιαίτερα μια τόσο μεγάλη μέρα;
Γιατί να μην πάμε εκείνη την ημέρα από την αρχή, ν’ακούσουμε τους υπέροχους ύμνους, τις ποιητικότατες καταβασίες, το ευαγγέλιο του όρθρου της εορτής; Δε θα είναι, αλήθεια, κρίμα να μην έχουμε προετοιμαστεί και να μην μπορέσουμε να μετέχουμε του Ποτηρίου της Ζωής, σε μια τόσο μεγάλη εορτή;
Εύχομαι να μας βοηθήσει όλους ο Θεός να γιορτάσουμε καλύτερα τα Χριστούγεννα φέτος, με τη Χάρη Του και τη βοήθειά Του.
π. Δ. Μ.
