Ἐκ τοῦ κατὰ Ματθαῖον.
Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην· ἄνθρωπος τις ἦν οἰκοδεσπότης, ὅστις ἐφύτευσεν ἀμπελῶνα καὶ φραγμὸν αὐτῷ περιέθηκε καὶ ὤρυξεν ἐν αὐτῷ ληνὸν καὶ ᾠκοδόμησεν πύργον, καὶ ἐξέδοτο αὐτὸν γεωργοῖς, καὶ ἀπεδήμησεν. ὅτε δὲ ἤγγισεν ὁ καιρὸς τῶν καρπῶν, ἀπέστειλε τοὺς δούλους αὐτοῦ πρὸς τοὺς γεωργοὺς λαβεῖν τοὺς καρποὺς αὐτοῦ. καὶ λαβόντες οἱ γεωργοὶ τοὺς δούλους αὐτοῦ ὃν μὲν ἔδειραν, ὃν δὲ ἀπέκτειναν, ὃν δὲ ἐλιθοβόλησαν. πάλιν ἀπέστειλεν ἄλλους δούλους πλείονας τῶν πρώτων, καὶ ἐποίησαν αὐτοῖς ὡσαύτως. ὕστερον δὲ ἀπέστειλε πρὸς αὐτοὺς τὸν υἱὸν αὐτοῦ λέγων· ἐντραπήσονται τὸν υἱόν μου. οἱ δὲ γεωργοὶ ἰδόντες τὸν υἱὸν εἶπον ἐν ἑαυτοῖς· οὗτός ἐστιν ὁ κληρονόμος· δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτὸν καὶ κατάσχωμεν τὴν κληρονομίαν αὐτοῦ. καὶ λαβόντες αὐτὸν ἐξέβαλον ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος καὶ ἀπέκτειναν. ὅταν οὖν ἔλθῃ ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος, τί ποιήσει τοῖς γεωργοῖς ἐκείνοις; λέγουσιν αὐτῷ· Κακοὺς κακῶς ἀπολέσει αὐτούς, καὶ τὸν ἀμπελῶνα ἐκδώσεται ἄλλοις γεωργοῖς, οἵτινες ἀποδώσουσιν αὐτῷ τοὺς καρποὺς ἐν τοῖς καιροῖς αὐτῶν. λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Οὐδέποτε ἀνέγνωτε ἐν ταῖς γραφαῖς, λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας· παρὰ Κυρίου ἐγένετο αὕτη, καὶ ἔστι θαυμαστὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν;
Ερμηνεία
Η σημερινή ευαγγελική περικοπή αναφέρεται στο αμπέλι και δεν είναι τυχαίο, αφού, παρόλο που είναι η πρώτη Κυριακή του μηνός Σεπτεμβρίου, του πρώτου μήνα του Εκκλησιαστικού έτους και τελείωσε πια ο Αύγουστος, όμως ακόμη διαρκεί ο τρύγος και η ενασχόληση με τους αμπελώνες.
Είναι χαρακτηριστική η περιγραφή του Χριστού και υπαινίσσεται με αυτό τον τρόπο την Εκκλησία.
Σε άλλο σημείο της Καινής Διαθήκης ο Χριστός παρομοίωσε την ενότητα των Αποστόλων μαζί του και κατ επέκτασιν την ενότητα όλων των πιστών με τον Χριστό, όπως την κληματαριά με τα κλήματα της, λέγοντας: «ἐγώ εἰμί ἡ ἄμπελος, ὕμεῖς τά κλήματα», εγώ είμαι το αμπέλι κι εσείς είστε τα κλήματα αυτού του αμπελιού. Έτσι είναι και η ενότητα της Εκκλησίας.
Ο Χριστός χρησιμοποίησε την εικόνα της αμπέλου, και όχι άλλου δέντρου ή φυτού, διότι προετοιμάζει έτσι τους πιστούς να κατανοήσουν ότι το προϊόν της αμπέλου, ο οίνος, θα δοθεί στο Μυστικό Δείπνο για να είναι το ίδιο το αίμα του με το οποίο θα ενώνονται οι πιστοί στους αιώνες με τον Ίδιο και μεταξύ τους.
Έτσι θα καθίστανται σύναιμοι, θα ενώνονται στο τίμιο και πανακήρατο Αίμα Του. Η σημερινή παραβολή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως προκατήχηση για τον Μυστικό Δείπνο.
Αυτό συμβαίνει διότι ο Χριστός δεν θέλει να αιφνιδιάσει τους Μαθητές την ώρα του Μυστικού Δείπνου, όταν τους παραδίδει το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, της Θείας Λειτουργίας, αλλά θέλει να τους έχει προετοιμασμένους να δεχθούν και να κατανοήσουν την σπουδαιότητα του οίνου της Θείας Ευχαριστίας, αλλά και το μεγαλείο της ενότητας την οποία προσφέρει ο Χριστός με το ίδιο Του το αίμα, τον οίνο της Θείας Ευχαριστίας.
Το ίδιο συμβαίνει και στον πολλαπλασιασμό των πέντε άρτων, όπου και αυτό το θαύμα έχει μυσταγωγική προοπτική, αφού θέλει να προετοιμάσει τους Αποστόλους να μυηθούν στον άγιο Άρτο, στο Σώμα του Χριστού.
Το τίμιο Αίμα του Χριστού δεν είναι μια απλή αιμοδοσία, όπως αυτή που μπορεί να λαμβάνει χώρα σε ιατρικούς χώρους. Το Αίμα του Χριστού προκύπτει μέσα από το μαρτύριο του Σταυρού.
Γι αυτό και επάνω από κάθε Αγία Τράπεζα υπάρχει ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού και επάνω του καρφωμένος ο «Ηλοτορίτης» Χριστός, όπως πολύ σοφά, με ποιητική και λογοτεχνική ευχέρεια αναφέρει στην ομηρική απόδοση του αναστασίμου Ευαγγελίου ο Νάξιος άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.
Ο «Ηλοτιρίτης», δηλαδή ο τρυπημένος από τους ήλους, δηλαδή τα καρφιά, Χριστός, ευρίσκεται εσταυρωμένος επάνω στο Σταυρό, επάνω από την κάθε Αγία Τράπεζα, ακριβώς για να δηλωθεί η βεβαία ορθόδοξη Πίστη ότι, το προϊόν της Αγίας Τραπέζης, ο οίνος της Θείας Ευχαριστίας, το τίμιο και ζωοποιό αίμα του Χριστού είναι το ίδιο, είναι αυτό το τίμιο Αίμα το οποίο έρευσε από τον Εσταυρωμένο Χριστό.
Αυτό ακριβώς υποστηρίζει ο Συμεών Θεσσαλονίκης λέγοντας: «Διό καί ὄπισθεν τοῦ θυσιαστηρίου αὐτοῦ ἐξ ἀνατολῶν τό εὐλογημένον ὄργανον τῆς θυσίας ὁ θεῖος ἵσταται σταυρός».
Ο Χριστός στο σημερινό Ευαγγέλιο προφητεύει το εκούσιο πάθος του, προλέγει την σταύρωσή του η οποία θα είναι το γεγονός της αναθέσεως της Αμπέλου, δηλαδή της Εκκλησίας, σε ανθρώπους που πιστεύουν στον Χριστό και δίνουν την ζωντανή μαρτυρία της Πίστεως, ακόμη και με το ίδιο τους το αίμα.
Ο Οικοδεσπότης της παραβολής, ο Θεός, φτιάχνει τον αμπελώνα του, δηλαδή την Εκκλησία και την εμπιστεύεται σε ανθρώπους.
Όμως εκείνοι οι άνθρωποι δεν στάθηκαν αντάξιοι της εμπιστοσύνης Του, αφού, τους δούλους τους οποίους έστειλε ο Θεός, τους Προφήτες δηλαδή και τους Δικαίους της Παλαιάς Διαθήκης, άλλους έδειραν, άλλους φόνευσαν, άλλους πετροβόλησαν.
Και αφού αυτό συνέβη ξανά, τότε στέλνει τον ίδιο τον Υιό, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό τον οποίο τον έβγαλαν έξω από τον αμπελώνα και τον σκότωσαν, τον σταύρωσαν.
Έτσι ο Χριστός χαρακτηρίζεται ως ο «ακρογωνιαίος λίθος», μια φράση όπου τη σημερινή εποχή του σκυροδέματος, των τσιμεντένιων κτηρίων και των τσιμεντουπόλεων μας είναι άγνωστη.
Τι είναι όμως ο ακρογωνιαίος λίθος; Είναι ο λίθος, η πέτρα που τοποθετείται στα πετρόκτιστα κτήρια, στην άκρη, στη γωνία, και θάβεται μέσα στη γη, και αφανίζεται και δεν φαίνεται.
Όμως αυτή η πέτρα τελικώς είναι η σημαντικότερη διότι εκείνη δέχεται όλο το βάρος του κτηρίου και κάνει σταθερό το οικοδόμημα.
Έτσι χαρακτηρίζεται ο Χριστός, ως η πέτρα που την πέταξαν σε μια γωνιά, όμως είναι ο λίθος που συγκρατεί όλο το οικοδόμημα της Εκκλησίας. Ο Χριστός με την σταύρωσή του γίνεται ο λίθος που συγκρατεί την Εκκλησία.
Στη σημερινή παραβολή, η Εκκλησία χαρακτηρίζεται ως αμπελώνας που προσφέρει άφθονο το τίμιο και ζωοποιό Αίμα του Κυρίου και όπως κάθε αμπελώνας έχει το λινό του, δηλαδή το πατητήρι του, έτσι και το πατητήρι της Εκκλησίας, από το οποίο ρέει άφθονος ο οίνος, είναι η Αγία Τράπεζα, όπως υποστηρίζει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.
Ο Απόστολος Παύλος έχοντας προφανώς υπ όψιν του την εικόνα της αμπέλου για την ενότητα της Εκκλησίας, την ερμηνεύει λέγοντας ότι η Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού και εμείς οι πιστοί είμαστε μέλη αυτού του Σώματος.
Η σημερινή παραβολή θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως η θεολογική διατύπωση της εκκλησιολογίας, της πίστεως δηλαδή για το τί είναι η Εκκλησία. Και τι είναι η Εκκλησία;
Είναι η κληρονομιά την οποία μας έδωσε ο Θεός για να μετέχουμε στη Θεότητά Του μέσω της Θείας Κοινωνίας, του Τιμίου Σώματος και Αίματος του Χριστού, και να είμαστε ενωμένοι οι άνθρωποι μεταξύ μας.
Η Εκκλησία συνεπώς δεν είναι ένας παράλληλος ανθρώπινος φορέας και θεσμός με τους άλλους φορείς, αλλά είναι η κατεξοχήν αιτία της υπάρξεώς μας και ο λόγος για τον οποίο υπάρχουμε, ζούμε και δρούμε.
