Οδοιπορικό στην Αγία Αναστασία της πόλεως Ρόδου.
Η Παναγία μαζί με την Αγία Αναστασία (Μοναδική εικόνα)
Παραμονή της εορτής της, μεσημέρι, ο δρόμος μας έβγαλε στον προαύλιο χώρο του Ιστορικού, Ιερού Ναού της Αγίας Αναστασίας, όπου μπήκα ως ταπεινός προσκυνητής και άναψα δυο κεράκια, το ένα για εμένα και την μητέρα μου και για όλη την οικογένεια και ένα για της εορτάζουσες και εορτάζοντες !
Ο Ιερατικός προϊστάμενος της Αγίας Αναστασίας, ο π. Διονύσιος Τσαλούπης ήταν εκεί για τις προετοιμασίες μαζί και η φίλη, γλυκητάτη και επιτρόπισσα κ. Ανθούλα Βελιάδη τ. τραπεζικός υπάλληλος.
Ένα κόσμημα είναι η κρήνη που βρίσκεται έξω από τον ιερό ναό της Αγίας Αναστασίας . Δημιουργήθηκε επί της βασιλείας Σουλτάν Αβδούλ Χαμίτ Χαν Β’.
Η κρήνη έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού με την υπ’ αρ. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2704/43881/13-9-1995 – ΦΕΚ 830/Β/2-10-1995 Υπουργική Απόφαση.
Βρίσκεται εντοιχισμένη στον εξωτερικό περίβολο του Ι.Ν. Αναστασίας Φαρμακολύτριας, δίπλα από την κεντρική αυλόθυρα του ναού, επί της συμβολής των οδών Κουρβουαζιέ και Αγίας Αναστασίας στη Ρόδο.
Πρόκειται για επιτοίχια κρήνη δημόσιας χρήσης της Οθωμανικής Περιόδου (1904), νεοκλασικού ρυθμού. Έχει μαρμάρινη ράχη την οποία πλαισιώνουν δύο ανάγλυφοι πεσσοί στα πλαϊνά και γείσο στη στέψη της, ενώ ένα επιπλέον ανάγλυφο αέτωμα κοσμεί το ανώτερο μέρος.
Η γούρνα είναι μαρμάρινη με καμπυλόσχημη εξοχή, ενώ στηρίζεται και πλαισιώνεται από κτιστό επίμηκες πεζούλι που την ενσωματώνει.
Επί εποχής Αμπεντίν Πασά, δραστήριου αξιωματούχου με μεγάλη μόρφωση, χτίστηκαν πολλές από τις σωζόμενες κρήνες της πόλης της Ρόδου. Η οικογένεια των δωρητών, πλούσιων Ροδιτών αστών, είναι γνωστή για διάφορα ευεργετήματα στη Ρόδο, όπως το Βενετόκλειο Γυμνάσιο και ο κοιμητηριακός ναός του Αγ. Δημητρίου.
Στο κεντρικό τμήμα της ράχης της κρήνης και κάτωθεν ενός αναγλύφου σταυρού που περιβάλλεται με στεφάνι υπάρχει η εξής εσώγλυφη επιγραφή:
“Εν έτει α”πδ
επί της βασιλείας
Σουλτάν Αβδούλ Χαμίτ Χαν Β’
Νομάρχου Αιγαίου Αβεδίν Πασσά
χορηγούντων Δημητρίου και Μίνωος Βενετοκλέους
απηλλάγησαν αι συνοικίαι της ξηράς δίψης”
Η Αγία Αναστασία του 1900. Από την οδό αυτή πέρασαν οι ιταλικές δυνάμεις, το Μάιο 1912, και κατέλαβαν την πόλη της Ρόδου. Στο βάθος δεν διακρίνεται το κλασικό σπίτι του Αθανασίου Καζούλλη-άρχισε να ανεγείρεται στα τέλη της δεκαετίας του 1910 με αρχές του 1920.
Τα σπίτια παραμένουν μέχρι τη δεκαετία του 1940, τα ίδια. Έτσι διακρίνονται από δεξιά το κλασικό σπίτι του Ευάγγελου Φραράκη, μετά της νονάς μου, της Δωροθέας Βενετσιάνου, το σπίτι του Τσουβαλά και μετά του Μαλτέζου και αριστερά του ιατρού Μακρή (ενοικιασμένο), στη συνέχεια του Χατζηγαβριήλ, το μπακάλικο του Κοζά και μετά του Σούρη ή Βεργωτή.
Ακολουθεί το σπίτι που έμεναν οι Χατζηπαναγιώτου-ο Σκαζής, το Φωτογραφείο Σακελλαρίδη τα σπίτια Στουππή, Λαχανιάτη, Σπάρταλη, Σταυριανάκη, Βομβύλα.
Στο βάθος δεξιά ήταν ο καφενές ο τούρκικος, το σπίτι του Ετέμ Κουτζικιζέ και τα κηπούλια με τις πορτοκαλιές και μανταρινιές από πίσω, που εκτείνονταν μέχρι την Παναγιά την Πορταρίτσα. Απρόσιτα μέρη.
Δίπλα από τον καφενέ το κλασικό σπίτι με το καταπληκτικό μπαλκόνι του Χριστόδουλου Παπαχριστοδούλου και της αξιοσέβαστης συζύγου του Μαριέττας Ξυλινά, μετά τα σπίτια του Μπούκα με τα ωραία αυτοκίνητα που χρησιμοποιούνταν ως ταξί και του Γιωργαλλή και… ενδιάμεσα το τσαγκαράδικο του Κακακιού. Και…και…
Αλλά προχωρήσαμε πολύ… Πριν το κατάλυμα του Ετέμ, στον όροφο, υπάρχουν σπίτια και στο βάθος χωράφι με δέντρα-εκεί έμενε η οικογένεια Μητροσμπάρα- και δίπλα ήταν το κουρείο του Χουσεΐνι που κατέβαινε στη δουλειά του από το Ροδίνι με το ποδήλατο.
Αγνός, ωραίος, πρόσχαρος μουσουλμάνος, αγαπητός σε όλους, πόσα και πόσα παιδιά δεν έσωσε από τα κατάλοιπα του πολέμου και της πείνας…
Όλοι οι γονείς με τα παιδιά τους πήγαιναν εκεί για να τα σώσει από τους τριχοφάδες και τις λειχίνες ή αλειχίνες όπως τις έλεγαν, που ήταν κόκκινες σαν το γαίμα. Τα μαντζούνια του, με βάση το σκόρδο και ορισμένα χόρτα ήταν πασίγνωστα και όλα γίνονταν αφιλοκερδώς-πληρωμένο μόνο το κούρεμα. Έσωσε κόσμο!..
Δεν αναφερόμαστε στα αδιέξοδα μικρά σοκάκια της Αγιάς Αναστασιάς από του Καζούλλη μέχρι του Φώκιαλη-ήταν πέντε- αλλά πρέπει να καταγράψουμε το φουρνάρικο του Φίλιππου του Γιαννά, έτσι απλά χωρίς όλα τα κατοπινά συμπαρομαρτούντα, περί «Ουράνιας Δικαιοσύνης», το μπακάλικο Κωστάκη και το τελευταίο σπίτι, το ραπτάδικο όπου έμενε και ο Κολώνας, Διαγορίτης ως το κόκκαλο!… Υπήρχε και η σεβαστή και αγαπητή σε όλους και όλες της συνοικίας, η καντηλανάφτισσα Αρσινόη που έμενε στο σπιτάκι της εκκλησιάς.
Αλησμόνητη στα χαιρέτια που γύριζε σπίτι σπίτι, με το τσαντάκι της, να μεταφέρει τις έντυπες-μόνο το όνομα χειρόγραφο-ευχές της Αγίας Αναστασίας στους εορτάζοντες ή εορτάζουσες!…
Δεν αναφερόμαστε επίσης σ’ αυτόν που χρόνια και χρόνια κάθε απόγευμα, μέχρι να βραδιάσει, καθόταν στα σκαλοπάτια του ναού-εξώπορτα-με τη γενειάδα και την όραση που μέρα με τη μέρα, τον εγκατέλειπε και έφευγε!
Απέναντι από την εκκλησία, στη γωνία του δρόμου που πηγαίνει προς τη Βερβετούρα ήταν το μπακάλικο του Θ. Πιπλούκα-εκεί παιδιά πηγαίναμε και αγοράζαμε λίγο καφέ που ανακατεύαμε με ζάχαρη του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Ήταν το γλύκισμά μας. Έτος; 1945, Αίσιον και Ευτυχές!..
Η πλευρά από Καζούλη
Ο δρόμος της Αγίας Αναστασίας από την πλευρά της βίλας Καζούλη, στις αρχές του 20ού αιώνα. Δεξιά ο τοίχος με το μεγάλο χωράφι που έφτανε μέχρι τα πίσω σπίτια του Σιλιγκουριού.
Στη μέση της χωράφας εδέσποζε ένας θεόρατος νερόμυλος-δεν λειτουργούσε-με τη χαβούζα του, πάντα άδεια με λίγο βρόχινο νερό, και τους βατράχους· εκεί έπαιζαν τα παιδιά της γειτονιάς κρυφτό, και στον τοίχο-σφικιό οι κουρκούταβλοι- που βλέπουμε προς την πλευρά του κτήματος
Παπαγεωργίου, έπαιζαν τις κούνες από τα καΐσια. Ωραίο παιχνίδι. Μετά, στο τέλος της σεζόν, το φθινόπωρο, οι κούνες τρώγονταν αφού σπούσανε τα τσόφλια και με το γουδί, το περιεχόμενο, έριχναν λίγη ζάχαρη, όση υπήρχε και έφτιαχναν το έδεσμα! Ωραία πράματα… Άλλες εποχές!
Στη συνέχεια ήταν το χωράφι Τριανταφύλλου με πολλά οπωροφόρα. Από το τελευταίο παράθυρο που μεγάλου σπιτιού πάντα βρισκόταν-λόγοι υγείας δεν της επέτρεπαν να περπατήσει, η αρχόντισσα Θεανώ, και παρακολουθούσε την κίνηση, όση υπήρχε…
Σ’ αυτό το σπίτι στην τρίτη δεκαετία του 20ού αιώνα επεσυνέβησαν γεγονότα που σφράγισαν την πορεία αυτού του τόπου!…
Μετά, μιλάμε για τα πρώτα χρόνια της Απελευθέρωσης, υπήρχαν ωραίες κατοικίες, μπορούμε να πούμε σαν μικρά συγκροτήματα-ήταν μια μικρή αποικία Χαλκιτών- δίπλα η είσοδος από πλαϊνά στου Τριανταφύλλου, με μικρά σπιτάκια, δεξιά.
Εκεί τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1950, παίχτηκε ένα δράμα.
Χάθηκε ο επικεφαλής της οικογένειας, πήγε στη Φανερωμένη, πάνω από τα Νεκροταφεία, να βγάλει από μια μίνα, την μπαρούτι με τρομερά αποτελέσματα… Μετά τα κελλιά της Αγιάς Αναστασιάς… Σημειωτέον ότι η κυρία είσοδος του σπιτιού Τριανταφύλλου, βρισκόταν στην οδό Κουρβουαζιέ.
Κ.Τ.
Πηγές : Rodiaki & SkyRodos
