Η ακολουθία και το μυστήριο που τελείται στην εκκλησία την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως διαφέρει αρκετά σε σχέση με τις υπόλοιπες Κυριακές.
Ο ιερέας από το πρωί στο τέλος του Όρθρου με πομπή τοποθετεί τον σταυρό σε κεντρικό σημείο της εκκλησίας. Έπειτα ψάλλονται τα αντίστοιχα τροπάρια και οι πιστοί προσέρχονται για να ασπαστούν το σταυρό.
“Σώσον, Κύριε, τον Λαόν Σου κι ευλόγησον την κληρονομίαν Σου, νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων δωρούμενος και το σον φυλάττων, δια του Σταυρού Σου, πολίτευμα.”
Τον Σταυρόν σου προσκυνούμεν Δέσποτα, και την αγίαν σου Ανάστασιν δοξάζομεν.
Συνηθίζεται όλοι οι παρευρισκόμενοι να λαμβάνουν από την εκκλησία λουλούδια (τα λεγόμενα και ως σταυρολούλουδα) τα οποία όταν επιστρέψουν σπίτι τους συνήθως τα τοποθετούν στο εικονοστάσι τους δίπλα από το καντήλι. Εκτός από εύοσμα λουλούδια, οι πιστοί συνήθως παίρνουν και κλαδία από δεντρολίβανο.
Όταν τελειώσει η Θ. Λειτουργία, ο Τίμιος Σταυρός παραμένει στο κέντρο της εκκλησίας έτσι ώστε να δοθεί σε όλους τους ανθρώπους η δυνατότητα να προσκυνήσουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Άλλα έθιμα που τα παλαιότερα χρόνια ήταν ιδιαίτερα γνωστά περιλαμβάναν το “σεργιάνι” των παιδιών στα σπίτια του χωριού για να μαζέψουν ξύλα και αυγά. Τα παιδιά στέκονταν έξω από την πόρτα των σπιτιών και τραγουδούσαν:
Χαίρε Τίμιε Σταυρέ
χαρά των προφητών
να μας δώσεις εν’ αυγό
για να φύγω από δω.
Το έθιμο αυτό βέβαια τα τελευταία χρόνια δεν έχει ιδιαίτερη συμμετοχή.
Τι τρώμε
Η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως βρίσκεται πάντα μέσα στη Σαρακοστή. Επομένως είναι μια μέρα μεσονηστήσιμη. Για αυτό και κάνουμε νηστεία.
Παρόλα αυτά, όπως κάθε μία από τις Κυριακές της Σαρακοστής, έτσι και στην Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως σύμφωνα με το έθιμο το λάδι επιτρέπεται.
Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι πολλοί εσφαλμένα διαδίδουν ότι την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως δεν πρέπει να τρώμε ούτε λάδι.
Αυτό είναι λάθος καθώς κάθε Σάββατο και Κυριακή της Σαρακοστής οι πιστοί επιτρέπεται να τρώνε λάδι έτσι ώστε να πάρουν δυνάμεις για να μπορέσουν να κρατήσουν την νηστεία τους όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής.
Καλή δύναμη !
Αρχιμανδρίτης, Αθανάσιος Μισσός
