Μία βάναυση ποινή
Τό τέλος τῆς δίκης τοῦ Ἰησοῦ, τῆς πιό ἄδικης δίκης πού ἔγινε σ’ αὐτό τόν κόσμο, σημειώνεται λιτά ἀπό τόν εὐαγγελιστή· «Τότε (ὁ Πιλᾶτος) ἀπέλυσεν αὐτοῖς τόν Βαραββᾶν, τόν δέ Ἰησοῦν φραγγελώσας παρέδωκεν ἵνα σταυρωθῇ» (Μθ 27,26). Στή μετοχή «φραγγελώσας» κρύβεται ἕνα φρικτό μαρτύριο πού ὑπέμεινε ὁ Ἰησοῦς πρίν ἀπό τόν σταυρό.
Φραγγέλωση σημαίνει χτύπημα μέ φραγγέλιο, μαστίγωμα. Τό φραγγέλιο, βασανιστικό ὄργανο, ἦταν ἕνα μαστίγιο. Ἀποτελοῦνταν ἀπό μία κοντή ράβδο, στήν κορυφή τῆς ὁποίας ὑπῆρχαν νεῦρα βοδιοῦ ἤ δερμάτινα λουριά ἤ σχοινιά, πού πολλές φορές εἶχαν στίς ἀπολήξεις τους κομμάτια ἀπό κόκκαλο ἤ μόλυβδο (μάστιξ ἀστραγαλωτή).
Τήν αἴσθηση πού προκαλοῦσε στούς ἀνθρώπους τήν ἀπαθανάτισε στήν ἱστορία ὁ Ρωμαῖος ποιητής Ὁράτιος μέ τόν χαρακτηρισμό «φρικῶδες φραγγέλιον» (horribile flagellum).
Ἡ φραγγέλωση ἤ μαστίγωση ἦταν μία σοβαρή ποινή γνωστή στούς Ἰουδαίους ἀπό τά χρόνια τοῦ Σολομῶντος. Ὁ νόμος ὅριζε νά δίνουν 40 χτυπήματα στόν τιμωρούμενο. Ἀπό φόβο ὅμως μήπως γίνει παράβαση τοῦ νόμου εἶχε ἐπικρατήσει νά δίνονται 39 χτυπήματα.
Γι’ αὐτό ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ἀναφέροντας τίς κακουχίες καί ταλαιπωρίες πού ὑπέστη ἐξ αἰτίας τοῦ κηρύγματος, γράφει· «Ὑπό Ἰουδαίων πεντάκις τεσσαράκοντα παρά μίαν ἔλαβον» (Β’ Κο 11,24).
Οἱ Ρωμαῖοι θεωροῦσαν τή φραγγέλωση ποινή τόσο ἐξευτελιστική, ὥστε τήν ἐπέβαλλαν μόνο σέ ὑπόδουλους ἤ δούλους καί ποτέ σέ Ρωμαῖο πολίτη. Ἦταν δέ φοβερά ἄγρια καί βάναυση, ἀφοῦ κανένας νόμος δέν ὅριζε τόν ἀριθμό τῶν χτυπημάτων.
Εἰδικά τήν ἐκτέλεση τῶν θανατοποινιτῶν, ὅταν αὐτοί δέν ἦταν Ρωμαῖοι, τήν ἄρχιζαν μέ μαστίγωση. Ὁ κατάδικος δεχόταν τή μαστίγωση γυμνός καί δεμένος σκυφτός σ’ ἕνα κίονα, ἔτσι ὥστε νά μένει ἐλεύθερη ἡ ράχη του.
Καθώς τό μαστίγιο ἔπεφτε μέ ὁρμή, ὁ αὐχένας, ἡ ράχη, τά πλευρά, οἱ βραχίονες, οἱ κνῆμες καί πολλές φορές καί τό πρόσωπο χαρακώνονταν μέ μελανές γραμμές καί ἐξογκωμένες φουσκάλες καί σιγά-σιγά τό δέρμα καί οἱ μύες ξεσχίζονταν κι ἀπό παντοῦ ἔτρεχε αἷμα.
Στό τέλος ὁ μαστιγωμένος γινόταν μία ἄμορφη μᾶζα ἀπό αἱμόφυρτες σάρκες. Πολλές φορές λιποθυμοῦσε καί συχνά πέθαινε ἀπό τά χτυπήματα. Γι’ αὐτό καί πρίν ἐκτελέσουν τήν ποινή αὐτή ἔπρεπε νά ἐξετάσουν ἄν τήν ἀντέχει ὁ κατάδικος.
Μά κι ὅταν ὁ κατάδικος ἄντεχε τή μαστίγωση, ἦταν ἤδη τόσο ταλαιπωρημένος καί ἐξαντλημένος μετά ἀπό αὐτήν, πού πολύ γρήγορα πέθαινε.
Ἔτσι ἡ μαστίγωση πρίν ἀπό τή σταύρωση ἐπέσπευδε τόν θάνατο καί μείωνε τόν χρόνο τοῦ φρικτοῦ μαρτυρίου τοῦ σταυροῦ. Ὅσοι εἶχαν ἐπιζήσει μετά ἀπό μία μαστίγωση εἶχαν φρικαλέα καί παραμορφωμένη μορφή.
Σταύρωση πρό τῆς σταυρώσεως
Ἡ ἐντολή τοῦ Πιλάτου νά μαστιγωθεῖ ὁ Ἰησοῦς, σήμαινε ὅτι ὁ Ρωμαῖος ἐπίτροπος συγκατένευσε στό θέλημα τῶν Ἰουδαίων καί ἐνέκρινε τή θανατική ποινή, πού ἐκεῖνοι εἶχαν ἐπιβάλει στόν ὑπόδικό του.
Παρά ταῦτα κατά βάθος δέν τήν ἐνέκρινε καί συνέχιζε νά τονίζει τήν ἀθωότητα τοῦ Ἰησοῦ. Ὁ ἅγιος Χρυσόστομος ὑποθέτει ὅτι διέταξε τή μαστίγωση θέλοντας ἴσως νά ξεθυμάνει τό πάθος τῶν Ἰουδαίων.
Ἀφοῦ μέ ὅλες τίς προηγούμενες προσπάθειες δέν μπόρεσε νά τόν ἀπελευθερώσει, ἔφθασε μέχρι αὐτοῦ τοῦ κακοῦ καί τόν μαστίγωσε καί ἐπέτρεψε νά γίνουν ὅσα ἔγιναν, ὥστε νά μαλακώσει τήν ὀργή τους.
Βλέποντάς τον ἔτσι, ἴσως θά ἀπαλλάσσονταν ἀπό τό πάθος καί θά ἔβγαζαν τό φαρμάκι. Ἴσως κάποιος οἶκτος θά γεννιόταν στήν καρδιά τους, ἴσως κάποια συμπάθεια θά κινοῦνταν μέσα τους, ὥστε νά μήν ἐπιμένουν νά ὑποστεῖ τήν ἔσχατη ποινή.
Ἴσως, ἀκόμη, κάποιες τύψεις ξυπνοῦσαν τήν κοιμισμένη τους συνείδηση, ἀφοῦ, μ’ ὅλο πού μανιασμένα φώναζαν «σταυρωθήτω», ἤξεραν ὅτι εἶναι ἀθῶος. Τό εἶχε καταλάβει καί ὁ Πιλᾶτος ὅτι «διά φθόνον παρέδωκαν αὐτόν».
Ἀλλά, ὅπως ἀποδείχτηκε στή συνέχεια, τό πάθος τῶν Ἰουδαίων ἦταν ἀσίγαστο καί δέν κόπασε, ἡ συνείδησή τους ἦταν ὁλότελα πωρωμένη καί δέν ξύπνησε. Ἔτσι ἡ φραγγέλωση ἦταν ἕνα ἐπί πλέον μαρτύριο γιά τόν Κύριο, μία σταύρωση πρίν ἀπό τή σταύρωσή του.
Οἱ ἀνεύθυνοι καί βάναυσοι στρατιῶτες, πού κατάγονταν ἀπό τή Γαλατία, τή Γερμανία, τή Θράκη καί ἄλλες περιοχές τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ἐκπλήρωσαν ἀπόλυτα τήν προφητεία τοῦ Κυρίου, ὅτι θά παραδοθεῖ «τοῖς ἔθνεσιν εἰς τό ἐμπαῖξαι καί μαστιγῶσαι» (Μθ 20,19).
Πόσο ἐπιτυχημένα τούς ζωγράφισε πρίν ἀπό αἰῶνες ἡ θεόπνευστη προφητεία· «Ἐκύκλωσάν με κύνες πολλοί, συναγωγή πονηρευομένων περιέσχον με» (Ψα 21,17)· «Ἐπί τόν νῶτόν μου ἐτέκταινον οἱ ἁμαρτωλοί» (Ψα 127,3).
Παρακαταθήκη ἱερή
Μαστιγώνεται ὁ Ἰησοῦς. Ὡς ἀμνός ἄφωνος παραδίδει στή φραγγέλωση τόν θεῖον του νῶτο. Καί γίνεται «τό εἶδος αὐτοῦ ἄμορφον» κάτω ἀπό τά βαριά χτυπήματα τῶν βαρβάρων στρατιωτῶν. Ἔτσι, οἱ πιστοί του παίρνουν ἕνα μάθημα γιά νά ὑπομένουν γενναῖα τίς μαστιγώσεις τῶν πειρασμῶν καί τῶν θλίψεων πού ἐπιτρέπει ὁ Θεός στή ζωή τους.
Μαστιγώνεται ὁ Ἰησοῦς. Καί εἶναι ἡ μαστίγωσή του μία παρακαταθήκη ἱερή, μία κληρονομιά πολύτιμη γιά τούς μαθητές του.
Θά τούς ἐμπνέει ἀργότερα, ὅταν οἱ ἴδιοι θά μαστιγώνονται ἀπό τούς ἐχθρούς τοῦ Κυρίου, ὥστε νά φεύγουν «χαίροντες ἀπό προσώπου τοῦ συνεδρίου, ὅτι ὑπέρ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ κατηξιώθησαν ἀτιμασθῆναι» (Πρξ 5,41).
Στό πέρασμα τῶν αἰώνων, πού κατά τήν προφητεία τοῦ ἀποστόλου Παύλου «πάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονται», εἶναι ἡ πιό γλυκειά παρηγοριά γιά τούς χριστιανούς ἡ φραγγέλωση τοῦ Ἰησοῦ.
Πάσχοντας γιά τό ὄνομά του «ἀνταναπληροῦν τά ὑστερήματα τῶν θλίψεων τοῦ Χριστοῦ» στό ἴδιο τους τό σῶμα. Κι ὅταν γι’ αὐτόν τόν λόγο καί μ’ αὐτή τή συναίσθηση πάσχουν, προσφέρουν μία ἀνακούφιση στόν μωλωπισμένο ἀπό τό φραγγέλιο τῶν σταυρωτῶν Ἰησοῦ. Κάνουν πάθος τους τό πάθος του καί ἑτοιμάζονται ἔτσι ὥστε νά συμμετέχουν στή δόξα τῆς Ἀναστάσεώς του.
Ἀπολύτρωσις 45 (1990) 53-54
