Μία από τις λέξεις που εντάσσονται και σηματοδοτούν το εκκλησιαστικό λεξιλόγιο είναι ο όρος “νηστεία”. Μία λέξη-λειτουργία άρρηκτα συνδεδεμένη με την ζωή των μελών της Εκκλησίας, που είναι από τα πρώτα κιόλας σκαλοπάτια της υψηλής και σπουδαίας αυτής σκάλας, της θεώσεως, ένας όρος που διδάχθηκε με την ίδια την ζωή του Ιησού Χριστού.
Η λέξη “νηστεία” κατάγεται ετυμολογικά από δύο λήμματα, το αρνητικό μόριο νη (εξού και το μη) και το ρήμα εσθίω που σημαίνει τρώγω. Συναφώς, σημαίνει την εκούσια και παντελή αποχή από την τροφή. Όμως, επειδή τούτο δεν καθίσταται μια βιώσιμη λύση για τον άνθρωπο καθιερώνεται ο διαχωρισμός νηστίσιμων και αρτύσιμων τροφών και ορίζονται ημέρες και περίοδοι για την νηστεία.
Ο όρος φαινομενικά έχει απόλυτη συνάφεια με την διατροφή του ανθρώπου αλλά εκκλησιολογικά λαμβάνει κι άλλες προεκτάσεις, πνευματικές και ψυχοσωματικές.
Η νηστεία είναι -ίσως- η αρχαιότερη εντολή του Θεού στον άνθρωπο, στον Αδάμ και την Εύα, αφού τους ζητά να νηστεύσουν τον εκείνο καρπό του δέντρου της γνώσεως. Αυτή η προϋπόθεση της νηστείας δείχνει σε όλους εμάς ότι η τήρησή της και η άσκηση τούτη θα συνυπολογιζόταν στην τελείωση του πρώτου ανδρόγυνου. Καταλήγουμε λοιπόν ότι η νηστεία δεν είναι άλλο από την προσπάθεια εκ μέρους μας να τηρήσουμε την εντολή του Θεού, να μιμηθούμε το έργο του Ιησού Χριστού.
Η νηστεία είναι άσκηση του πιστού, είναι θυσία προσωπική, κατάθεση ψυχικού αποθέματος, “συν-οδηγός” διαρκούς προσευχής, ένα από τα στάδια της θεώσεως. Νηστεία είναι προσωπικός έλεγχος και επουδενί δεν εξαντλείται στην σωματική μας διατροφή αλλά αφορά εξίσου και την πνευματική μας “τροφή”.
Η νηστεία διακρίνεται σε πάρα πολλές κατηγορίες… δεν είναι εύλογο και σώφρον να προσέχει κανείς την νηστεία των τροφών και να μην φροντίζει την νηστεία των παθών. Νηστεύω σημαίνει ασκούμαι, προσπαθώ, στερούμαι ακριβώς για να αποκτήσω.
Απέχω από τον κακό λογισμό, απέχω από τα πάθη μου, όχι μονάχα της σάρκας αλλά και του μυαλού αφού από ’κει γεννώνται. Θυσιάζω κάτι κι εγώ χάριν της μεγίστης θυσίας του. Νηστεία είναι ανανέωση, είναι ανάπλαση ψυχοσωματική. Νηστεία είναι η προϋπόθεση, και η εξομολόγηση και μετοχή στη Θεία Ευχαριστία είναι τα φυσικά ακόλουθα, όλα όμως απαιτούμενα και προ-απαιτούμενα για την είσοδό μας στον Παράδεισο. Νηστεία είναι από τα “όπλα” του χριστιανού που ο Ιησούς Χριστός και οι Άγιοι της Εκκλησίας μας έδειξαν πως χρειαζόμαστε για να συστρατευτούμε στην Αιώνια Βασιλεία Του.
Δήμητρα Γ. Σαρρή
(Πτυχιούχος τμήματος Θεολογίας, Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών)
