*Από το βιβλίο: «ΠΡΟΣΜΟΝΗ ΘΕΟΥ – Λόγοι περί ασθενείας, πόνου & θανάτου (Αρχιμ. Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου)»
~ Σήμερα ο άνθρωπος, ζώντας μέσα στην άγνοια και στις συμβατικότητες της ζωής, μέσα στο άγχος και στην βιασύνη, χρειάζεται την συνδρομή κάποιου άλλου. Τέτοιο πρόσωπο είναι στον κόσμο ο ψυχαναλυτής.
Για τον ψυχαναλυτή ο άρρωστος είναι ένας άγνωστος άνθρωπος. Για να τον γνωρίσει, θα τον αφήσει να μιλήσει ελεύθερα. Με τον τρόπο αυτό θα προσπαθήσει να τον κατανοήσει, αλλά και να του αποδείξει τι του συμβαίνει και δρα ή αντιδρά με τον άλφα ή βήτα τρόπο.
Θα του εξηγήσει, λόγου χάριν, γιατί στενοχωριέται, γιατί πονάει η καρδιά του ή το κεφάλι του, γιατί το στομάχι του δεν ισορροπεί, γιατί έχει ναυτία, δηλαδή θα του εξηγήσει όλα τα ψυχικά και σωματικά συμπτώματα, τα οποία εξαρτώνται από εσωτερικά αίτια.
Ο ψυχαναλυτής κάνει μια βύθιση στο λεγόμενο υποσυνείδητο του ανθρώπου, από εκεί τα βγάζει όλα στην επιφάνεια και του λέει: Να! αυτός είσαι, γι’ αυτό κάνεις αυτό το πράγμα. Από αυτήν την σκοπιά, η ψυχανάλυση είναι καλή· αφ’ ης στιγμής όμως αναμειγνύεται με την μεταφυσική, τα πράγματα αλλάζουν. Πρώτον αυτό.
Δεύτερον, άλλη βοήθεια προσφέρει η ψυχανάλυση σε έναν κοσμικό, ο οποίος μπορεί όντως να αγνοεί τον εαυτό του, και άλλη σημασία έχει για έναν μοναχό, ο οποίος μέσα στο μοναστήρι έχει μία βίβλο πλήρους ψυχαναλύσεως, την Αγία Γραφή, καθώς και τα συγγράμματα των Πατέρων της Εκκλησίας, οι οποίοι είναι οι καλύτεροι ψυχαναλυτές.
Δεν υπάρχουν καλύτεροι δύτες στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής από τους Πατέρες της Εκκλησίας και από τις εμπειρίες τους και τα γραπτά τους. Ακόμη δε περισσότερο είναι άριστα κείμενα ψυχαναλύσεως τα Γεροντικά και τα ασκητικά μας βιβλία.
Γι’ αυτό ακριβώς και οι νεώτεροι νευροψυχίατροι αναφέρουν συνεχώς κείμενα του αββά Ποιμένος, του αββά Ωρ, του αββά Θαλασσίου, τα οποία είναι γεμάτα από αποκαλύψεις του εσωτερικού ψυχικού μας κόσμου…
Είναι δυνατόν ένας κοσμικός άνθρωπος, π.χ. ένας προτεστάντης ψυχαναλυτής, να πει στον ασθενή του, μην ασχολείσαι με τον εαυτό σου, ασχολήσου με τον άλλον· πονάνε και οι άλλοι, αρρωσταίνουν και οι άλλοι, βογγάνε και οι άλλοι.
Έχεις πονοκέφαλο; έχουν και οι άλλοι. Είναι και οι άλλοι άρρωστοι. Πήγαινε σε ένα νοσοκομείο, να βοηθήσεις τους αρρώστους· κάνε τούτο ή εκείνο. Δηλαδή προσπαθεί να τον βγάλει από τον εαυτό του, από τις δυσκολίες του, και να τον βοηθήσει να ασχολείται με τους άλλους.
Αντιθέτως, το μοναστήρι προσπαθεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να ανακαλύψει τον εαυτό του. Γι’ αυτό του τονίζει την σιωπή, την ησυχία, την προσευχή, την αγρυπνία, όχι όμως την ενασχόληση με τον εαυτό του.
Τον προτρέπει να ανακαλύψει τον εν αυτώ Χριστόν, επομένως να ασχοληθεί με το σώμα του Χριστού και όχι με τον εαυτό του. Από την σκοπιά αυτή, η ψυχανάλυση δεν έχει ουσιαστική σχέση με έναν μοναχό, και δεν μπορεί να του προσφέρει ουσιαστική συνδρομή.
Αλλά και αν ένας πραγματικά πιστός, με σωστή αγωγή – διότι τα ασκητικά βιβλία, οι Πατέρες και η Γραφή δεν είναι για τους μοναχούς, είναι πιο πολύ για τους εν τω κόσμω ανθρώπους – θέλει να βοηθηθεί, πρέπει να κάνει αυτό που λέμε εμείς στο μοναστήρι, και όχι αυτό που θα του πει ένας ξένος ψυχαναλυτής, ο οποίος δεν γνωρίζει όλη αυτή την πνευματική εμπειρία.
Ο μοναχός επομένως, ή ο πραγματικός πιστός, δεν έχει τίποτα να κερδίσει από την ψυχανάλυση, παρά μόνον στην εξής περίπτωση: Όταν αντιδρά εναντίον της Αγίας Γραφής ή όταν αγνοεί την γραφή και το πνεύμα των ασκητικών μας Πατέρων και την μοναχική εμπειρία, όταν δηλαδή δεν είναι φως του η μοναχική πολιτεία, της οποίας φως είναι οι άγγελοι, τότε αυτός ο μοναχός είναι δυνατόν να βοηθηθεί από τον ψυχαναλυτή, διότι θα του πει λόγια και έννοιες που θα του κάνουν εντύπωση…
Κάνει λοιπόν καλό η ψυχανάλυση, όταν κάποιος δεν γνωρίζει την Γραφή, όταν δεν δέχεται το πνεύμα των Πατέρων και δεν λαμβάνει υπ’ όψιν του την εμεπιρία της ασκητικής βιότης, αλλά τραβάει μόνος του τον δρόμο και απλώς χρησιμοποιεί την ιστορία της Εκκλησίας για τον εαυτό του, για να ζήσει ο ίδιος.
Σε τέτοιους ανθρώπους, είναι χρήσιμοι οι ψυχαναλυτές. Είναι αυτό που λέμε: «Αφού δεν ακούς τον πνευματικό, μια μέρα θα ακούσεις τον γιατρό». Το ίδιο έλεγε και κάποιος ψυχίατρος, όχι και πολύ ευσεβής: «Παλαιότερα οι άνθρωποι πήγαιναν στον πνευματικό και δεν χρειάζονταν ψυχίατρο. Τώρα αφού δεν πάνε στον πνευματικό, πάνε στον ψυχίατρο»….