Όπως ο πυρετός του σώματος είναι μεν ένας στην ουσία, αλλά έχει πολλές αφορμές που τον δημιουργούν, έτσι και η εμφάνιση και έξαψη του θυμού, καθώς βέβαια και των άλλων παθών μας, οφείλονται σε πολλές και διάφορες αιτίες.
Γι’ αυτό και είναι αδύνατον να ορίσουμε τον ίδιο τρόπο για την αντιμετώπισή τους. Η αρχή της θεραπείας θα είναι να γνωρίσει ο ασθενής την αιτία του πόνου και της οδύνης του. Και εφόσον ευρεθεί η αίτια, τότε εμείς που ασθενούμε θα πάρουμε την κατάλληλη αλοιφή από την Πρόνοια του Θεού και τους πνευματικούς ιατρούς μας.
Ας στήσουμε κατά κάποιο τρόπο ένα φανταστικό δικαστήριο. Όσοι θέλουν να μας ακολουθούσουν, με τη Χάρη του Κυρίου, ας εισέλθουν σ’ αυτό το δικαστήριο και ας εξετάσουν κάπως μαζί μας τα προηγούμενα πάθη και τις αιτίες τους.
Ας δεθεί λοιπόν ο θυμός, ο τύραννος, με τα δεσμά της πραότητας. Ας κτυπηθεί με τη μακροθυμία, ας συρθεί με την αγία αγάπη, ας παρουσιασθεί στο δικαστικό βήμα του λόγου και ας ανακριθεί καταλλήλως:
Λέγε μας, ω παράφρον και άσεμνε, τα ονόματα του πατέρα σου και της μητέρας που κακώς σε γέννησαν, καθώς και των υιών και των βδελυκτών θυγατέρων σου. Και όχι μόνο αυτά, αλλά να μας εξηγήσεις επιπλέον, ποιοί είναι αυτοί που σε πολεμούν και σε φονεύουν.
Και αυτός, ο θυμός δηλαδή, απαντώντας θα μας πει περίπου τα εξής:
Οι αίτιες που με γεννούν είναι πολλές. Και ο πατέρας μου δεν είναι ένας. Μητέρες μου είναι η κενοδοξία, η φιλαργυρία, η γαστριμαργία· μερικές φορές και η πορνεία. Εκείνος που με γέννησε ονομάζεται τύφος, δηλαδή έπαρση.
Οι θυγατέρες μου ονομάζονται μνησικακία, έχθρα, δικαιολογία, μίσος. Οι εχθροί μου, από τους οποίους τώρα κρατούμαι δεμένος είναι αντίπαλοι των θυγατέρων μου, η αοργησία δηλαδή και η πραότητα. Αυτή που με επιβουλεύεται ονομάζεται ταπεινοφροσύνη.