– Γέροντα, ταλαιπωρούμαι από τα πάθη μου.
– Καταλαβαίνεις ότι υπάρχουν μέσα σου πάθη;
– Μερικές φορές το καταλαβαίνω.
– Αυτό είναι καλό· όταν ο άνθρωπος αναγνωρίζει ότι έχει πάθη, ταπεινώνεται, οπότε έρχεται η Χάρις του Θεού.
– Στενοχωριέμαι όμως που συνέχεια σφάλλω.
– Να χαίρεσαι που συνέχεια σφάλλεις, γιατί έχεις υπερηφάνεια και έτσι ταπεινώνεσαι. «Θεέ μου, αυτή είμαι, να λές. Βοήθησέ με. Αν δεν με βοηθήσεις Εσύ, τίποτε δεν μπορώ να κάνω». Μην απελπίζεσαι.
Όταν σφάλλουμε, ξεσκεπάζεται ο πραγματικός εαυτός μας, τον γνωρίζουμε και προσπαθούμε να διορθωθούμε. Με αυτόν τον τρόπο προχωρούμε θετικά και δεν ζούμε με ψευδαισθήσεις ότι πάμε καλά.
Εγώ χαίρομαι, όταν εκδηλώνεται μια αδυναμία μου, όταν ξεφυτρώνουν τα πάθη μου. Εάν δεν ξεφύτρωναν, θα νόμιζα ότι αγίασα, ενώ οι σπόροι των παθών θα ήταν κρυμμένοι στην καρδιά μου.
Έτσι κι εσύ, όταν θυμώσεις ή πέσεις στην κατάκριση, θα στενοχωρηθεἰς φυσικά, γιατί έπεσες, αλλά πρέπει να χαρεἰς κιόλας, γιατί εκδηλώθηκε η αδυναμία σου, οπότε θα αγωνισθεἰς να απαλλαγεἰς από αυτήν.
– Γέροντα, όταν κάποιο πάθος μου δεν εκδηλώνεται για ένα διάστημα, σημαίνει ότι δεν υπάρχει πια μέσα μου;
– Αν υπάρχει μέσα σου ένα πάθος, κάποια στιγμή θα εκδηλωθεἰ. Γι’ αυτό, όταν ξέρεις ότι μέσα σου κρύβεται κάποιο πάθος, πρέπει να προσέχεις.
Αν ξέρεις λ.χ. ότι κάπου έξω από το κελλί σου κρύβεται ένα φίδι, όταν βγαίνεις έξω, θα ρίχνεις καμιά ματιά προς τα εκεί και θα προσέχεις μήπως βγεἰ και σε τσιμπήσει.
Επικίνδυνο δεν είναι, όταν ξέρεις ότι βρίσκεται εκεί το φίδι και έχεις τον νού σου πότε θα βγεἰ, για να το σκοτώσεις· επικίνδυνο είναι, όταν δεν ξέρεις ότι είναι εκεί και, ενώ περπατάς αμέριμνη, μπορεί να έρθει να σε τσιμπήσει.
Θέλω να πώ, επικίνδυνο είναι, όταν ο άνθρωπος δεν παρακολουθεἰ τον εαυτό του και δεν γνωρίζει τα πάθη του. Όταν γνωρίζει τα πάθη του και κάνει τον σχετικό αγώνα, τότε και ο Χριστός τον βοηθάει για το ξερρίζωμά τους.
– Γέροντα, μήπως πρέπει να αγωνίζομαι χωρίς να ανησυχώ αν διορθώθηκα; Μήπως το να διορθωθώ ανήκει στον Θεό;
– Ναί, να αγωνίζεσαι και να τα αφήνεις όλα στον Θεό, αλλά να εξετάζεις και τον εαυτό σου, για να δεις που βρίσκεσαι, τί κάνεις.
Βλέπεις, ο γιατρός πρώτα ψάχνει να βρει την αιτία από την οποία προέρχεται ο πυρετός και μετά τί φάρμακο να δώσει στον άρρωστο, για να ρίξει τον πυρετό.
Από την στιγμή δηλαδή που ο άνθρωπος αρχίζει να βλέπει τα ελαττώματά του, πρέπει να μπεἰ μέσα του η καλή ανησυχία, για να αγωνισθεἰ να τα διορθώσει. Εγώ εξετάζω τον εαυτό μου και βλέπω ότι έχω αυτά και αυτά τα ελαττώματα.
Κάνω τον αγώνα μου, και εξετάζω πάλι τον εαυτό μου: «Μέχρι χθές είχα αυτά και αυτά τα ελαττώματα. Έκοψα κανένα; Σ’ εκείνο που βρίσκομαι;». Και μετά λέω στον Θεό: «Θεέ μου, κάνω ό,τι μπορώ, αλλά βοήθησέ με Εσύ να διορθωθώ, γιατί μόνος μου δεν μπορώ».
– Γέροντα, μπορεί ένας άνθρωπος να μην έχει την δύναμη να δει τα πάθη του;
– Όταν ο άνθρωπος είναι ευαίσθητος, ο Θεός δεν επιτρέπει να γνωρίσει απότομα τα πάθη του. Γιατί τον ευαίσθητο τον πειράζει και ο διάβολος και τον ρίχνει στην απελπισία: «Γιατί να έχεις αυτό το πάθος; του λέει, και γιατί έκανες εκείνο; και πώς το άλλο; Άρα δεν θα σωθεἰς».
Κι έτσι μπορεί να καταλήξει στο ψυχιατρείο.
(Αγἰου Παϊσἰου του Αγιορεἰτου Λὀγοι Ε῾. ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ, σελ. 26-28)
