Όπως η χάρη του Θεού πλησιάζει τον ταπεινόφρονα, έτσι στον υπερήφανο έρχονται οδυνηρές περιστάσεις. Οι οφθαλμοί του Κυρίου είναι στους ταπεινόφρονες, για να τους κάνει να ευφραίνονται· στους υπερήφανους όμως εναντιώνεται, για να τους ταπεινώσει.
Ο ταπεινός δέχεται συνεχώς το έλεος του Θεού, ενώ ο σκληρόκαρδος και ολιγόπιστος βρίσκει στο δρόμο του συναπαντήματα φοβερά.
Ταπείνωσε τον εαυτό σου για όλες τις δωρεές που δέχθηκες από το Θεό, μπροστά σε όλους τους ανθρώπους, και θα δοξασθείς πιο πολύ παρά οι άρχοντες αυτού του κόσμου.
Να προλαβαίνεις και να χαιρετάς όλους τους ανθρώπους, και να υποκλίνεσαι μπροστά τους, και έτσι θα τιμηθείς πιο πολύ παρά αυτοί που προσφέρουν ως δώρο χρυσάφι καθαρό.
Εξευτέλισε τον αμαρτωλό εαυτό σου, και θα δεις μέσα σου τη δόξα του Θεού. Γιατί όπου βλαστάνει η ταπείνωση, εκεί αφθονεί η δόξα του Θεού.
Εάν αγωνισθείς να εξευτελισθείς φανερά από τους ανθρώπους, για να εξαλείψεις την υπερηφάνειά σου και τον εγωισμό σου, ο Θεός θα σε κάνει να δοξασθείς.
Εάν όμως ταπεινώνεσαι μέσα στην καρδιά σου, χωρίς να σε βλέπουν οι άλλοι, τότε ο Θεός φανερώνει τη δόξα Του στην καρδιά σου.
Όταν έχεις μεγάλα αξιώματα ή χαρίσματα, να γίνεις ευκαταφρόνητος, για να μην υψηλοφρονήσεις και χάσεις τη χάρη του Θεού· όταν πάλι βλέπεις ότι είσαι πολύ μικρός και αδύναμος πνευματικά, μη κάνεις τον σπουδαίο.
Να δέχεσαι με προθυμία την καταφρόνια των ανθρώπων, και θα γεμίσεις από την τιμή του Θεού. Δε βλέπεις μέσα σου τα πολλαπλά τραύματα της αμαρτίας σου και ζητάς να σε τιμήσουν;
Απόφυγε τις τιμές των ανθρώπων, για να σε τιμήσει ο Θεός, και μην αγαπήσεις τις τιμές, για να μην ατιμασθείς. Όποιος κυνηγάει την τιμή, αυτή φεύγει από μπροστά του, και όποιος την αποφεύγει, η τιμή θα τον κυνηγήσει και θα γίνει κήρυκας της ταπείνωσής του σε όλους τους ανθρώπους.
Εάν καταφρονείς τον εαυτό σου, ότι τίποτε δεν είσαι χωρίς τη χάρη του Θεού, για να μην τιμηθείς από τους ανθρώπους, θα σε φανερώσει για την ταπείνωσή σου. Εάν από αληθινή ταπείνωση κατηγορήσεις τον εαυτό σου, θα επιτρέψει ο Θεός σε όλα τα κτίσματά του να σε επαινέσουν.
Και θα ανοίξει μπροστά σου η πόρτα της δόξας του Πλαστουργού σου, και θα σε επαινέσουν, διότι έγινες στην πραγματικότητα κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού.
Ποιος έχει δει άνθρωπο που να λάμπει με τις αρετές του, αλλά να φαίνεται ευκαταφρόνητος στους ανθρώπους; Που η ζωή του να είναι φωτεινή και να είναι σοφός στη γνώση, αλλά να έχει ταπεινό φρόνημα;
Μακάριος είναι όποιος κατά Θεόν ταπεινώνει τον εαυτό του σε όλες τις περιστάσεις και μπροστά σε όλους τους ανθρώπους, γιατί αυτός θα δοξασθεί· γιατί ένας τέτοιος άνθρωπος, που ταπεινώνει τον εαυτό του και τον μικραίνει, από το Θεό δοξάζεται.
Και αν κανείς υπομένει και πείνα και δίψα για την αγάπη του Θεού, όπως οι Απόστολοι και οι Μάρτυρες, θα τον μεθύσει ο Θεός με τα επουράνια αγαθά Του. Και όποιος δεν έχει να ντυθεί για την αγάπη του Θεού, τον ντύνει ο Θεός με τη στολή της αφθαρσίας και της δόξας.
Και όποιος ζει στη φτώχεια για την αγάπη του Θεού, ο Θεός τον παρηγορεί με τον αληθινό Του πλούτο. Ταπείνωσε τον εαυτό σου για την αγάπη του Θεού, όπως ο Κύριος και οι Άγιοι, και χωρίς να το καταλάβεις θα δοξασθείς πολύ σε όλη σου τη ζωή.
Να θεωρείς τον εαυτό σου αμαρτωλό, για να είναι δίκαιη όλη η ζωή σου. Μη φανερώνεις τη σοφία σου, για να μην υψηλοφρονήσεις, και μη κάνεις το σοφό, ενώ είσαι αμαθής.
Και εάν τον αφελή και τον αμαθή η ταπείνωσή του τον υψώνει, πόσης άραγε τιμής θα γίνει πρόξενος (η ταπείνωση) για τους μεγάλους και σπουδαίους ανθρώπους;
Να φεύγεις μακριά από την κενοδοξία, και θα δοξασθείς. Να φοβάσαι την υπερηφάνεια, και θα θεωρείσαι σπουδαίος. Η κενοδοξία δε δόθηκε στους ανθρώπους από το Θεό, ούτε η υψηλοφροσύνη στις γυναίκες.
Αν με τη θέλησή σου απαρνήθηκες, μοναχέ, όλα τα κοσμικά πράγματα, για τιποτένιο πράγμα σε καμιά περίπτωση να μη φιλονικήσεις. Αν σιχάθηκες την κενοδοξία, φεύγε μακριά απ’ αυτούς που την κυνηγούν. Να αποφεύγεις αυτούς που αγαπούν τις περιουσίες και να μη ζητάς άλλα αποκτήματα.
Να συναναστρέφεσαι με αυτούς που έχουν ταπείνωση, και θα μάθεις και συ τους τρόπους τους. Γιατί αν το να βλέπεις τους ταπεινούς είναι ωφέλιμο, πόσο μάλλον η διδασκαλία τους. (28-30)
Από το βιβλίο: Κωνσταντίνου Καρακόλη, Ανθολόγιο από την ασκητική εμπειρία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου. Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», σελ. 151.