Η Εκκλησία μας χωρίζει τους Αγίους της σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την ιδιότητα τους.
Οι κατηγορίες λοιπόν είναι οι εξής:
Προφήτες: Λέγονται όλοι εκείνοι όλους τους αγίους εκείνους άνδρες και γυναίκες που κατά την προ Χριστού περίοδο μέχρι και τον Ιωάννη τον βαπτιστή κήρυξαν στον Ιουδαϊκό λαό τον λόγο του Θεού και προφήτευσαν την έλευση του Μεσσία όπως ο Μωυσής, ο Ηλίας, ο Ησαίας και άλλοι.
Προπάτορες: Λέγονται κυρίως οι πρόγονοι του Χριστού από του Αδάμ μέχρι και των αμέσων κατά σάρκα προγόνων Του και ευρύτερα και όλοι οι άνδρες της Παλαιάς Διαθήκης που έζησαν πριν από το Χριστό οι «Δίκαιοι» όπως ο Ενώχ, ο Νωε, ο Έσδρας κλπ.
Απόστολοι: Λέγονται οι άμεσοι μαθητές του Χριστού οι δώδεκα και οι εβδομήκοντα όπως ο Πέτρος και Παύλος, ο Ανδρέας, ο Κλεώπας αλλά και οι πρώτοι μαθητές των Αποστόλων που εκήρυξαν και αυτοί το Ευαγγέλιο όπως ο Τίτος, ο Τιμόθεος ο Σίλας κ.α.
Στην ίδια κατηγορία έχουμε τους τέσσερεις Ευαγγελιστές που έγραψαν τα ισάριθμα κανονικά ευαγγέλια, και οι Ισαπόστολοι οι Άγιοι δηλαδή που δεν ήταν μεν Απόστολοι αλλά πρόσφεραν τόσες μεγάλες υπηρεσίες στον Χριστιανισμό, που από ευγνωμοσύνη τους αναγνωρίστηκε από την Εκκλησία ίση αξία με τους Αποστόλους όπως ο Κων/νος και η μητέρα του Ελένη, η Φωτεινή η Σαμαρείτιδα, η Όλγα των Ρώσων κλπ.
Μάρτυρες είναι οι πιστοί εκείνοι χριστιανοί που από τον Πρωτομάρτυρα Στέφανο μέχρι και τους σύγχρονους μας νεομάρτυρες προτίμησαν τον Θάνατο και τον πιο φρικτό ακόμη αρκεί να μην αρνηθούν τον Χριστό και προδώσουν την πίστη Εκείνου, που πρώτος εμαρτύρησε για την Σωτηρία όλων μας.
Σ’αυτούς υπάγονται και οι Ιερομάρτυρες οι κληρικοί δηλαδή μάρτυρες όπως ο Χαραλάμπης, ο Βλάσσιος, ο Ερμόλαος κ.α., οι Οσιομάρτυρες , οι μοναχοί δηλαδή μάρτυρες, όπως ο Νίκων και η Ευγενία, οι Μεγαλομάρτυρες που υπέφεραν πριν πεθάνουν τα πιο φρικτα βασανιστήρια για να ξαναγυρίσουν στην ειδωλολατρία όπως είναι ο Γεώργιος, ο Δημήτριος, οι Θεόδωροι κ.α., οι Παρθενομάρτυρες, οι γυναίκες Παρθένοι που μαρτύρησαν για τον Χριστό, όπως η Βαρβάρα, η Αικατερίνη κ.α., οι Οσιοπαρθενομάρτυρες οι μοναχές δηλαδή μάρτυρες όπως η Παρασκευή και τέλος οι Νεομάρτυρες οι σύγχρονοι μας δηλαδή μάρτυρες, που βασανίστηκαν και σκοτώθηκαν από τους Τούρκους γιατί αρνήθηκαν να αλλάξουν την πίστη τους (κάπου αναφέρει ο Φώτης Κόντογλου ότι οι Νεομάρτυρες εκτιμώνται περί τους 35.000!) όπως ο Γεώργιος εξ Ιωαννίνων, Θεόδωρος ο Βυζάντιος, Γεώργιος ο Χιοπολίτης κ.α.
Ομολογητές: Λέγονται οι χριστιανοί που στην εποχή των διωγμών σύρθηκαν στα ειδωλολατρικά δικαστήρια, ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό, τους υπέβαλλαν σε μαρτύρια για να Τον αρνηθούν, αλλά για τον ένα ή τον άλλο λόγο δεν θανατώθηκαν όπως οι μάρτυρες πχ ο Μάξιμος, ο Χαρίτων κ.α.
Όσιοι: Λέγονται οι μοναχοί και Οσίες μοναχές που έζησαν υποδειγματική μοναχική ζωή και δεν πρόσφεραν μεν το αίμα τους αλλά θυσίασαν την ζωή τους και με καθημερινό «μαρτύριο της συνειδήσεως» κέρδισαν τον ουρανό. Πχ Αντώνιος, Ευθύμιος, Αθανάσιος ο εν τω Άθω, Ευφροσύνη κ.α.
Ιεράρχες και Διδάσκαλοι: Λέγονται οι μεγάλοι εκείνοι επίσκοποι που με αγιότητα και φρόνηση ποίμαιναν τον λαό του Θεού και δίδαξαν γραπτά ή προφορικά τον Λόγο της αληθείας όπως οι τρεις Ιεράρχες Βασίλειος, Γρηγόριος και Ιωάννης, ο Αθανάσιος κ.α.
Πατέρες: Λέγονται –κυριολεκτικά- οι κληρικοί εκείνοι που διακρίθηκαν για την αγιότητα του βίου τους και την ορθή τους διδασκαλία που διατύπωσαν στα σοφά τους συγγράμματα, αλλά και γενικά όλοι οι άγιοι κληρικοί και μοναχοί.
Βασικό βοήθημα άντλησης απάντησης: «Απαντήσεις εις Λειτουργικάς Απορίας», του μακαριστού Ι.Μ.Φουντούλη
