Α) Προθύμως
Ο πνευματικός αγώνας, η εκκλησιαστική άσκησις, τα πνευματικά γυμνάσματα, η προσπάθειά μας απαιτεί να γίνεται προθύμως. Με προθυμία, με σφοδρή και δυνατή επιθυμία, με όλην την δύναμι της θελήσεως, με χαρά.
Αυτά σημαίνουν:
• Ότι αυτό που γίνεται με βία και καταναγκασμό από άλλους, από φόβο και απειλή δεν ωφελεί, αλλά μάλλον βλάπτει.
• Ότι προσευχόμεθα, γιατί το επιθυμούμε.
• Ότι νηστεύουμε, επειδή το θέλουμε.
• Ότι ασκούμεθα στις αρετές, γιατί αναγνωρίζουμε την αξία τους.
• Ότι τηρούμε τις εντολές, επειδή συμφωνούμε με αυτές.
• Ότι μελετάμε το λόγο του Θεού, επειδή ζητάμε την αλήθεια.
Κι όλα τα πράττουμε ευχαρίστως, χωρίς γογγυσμούς, χωρίς διαμαρτυρίες, χωρίς να πιεζόμαστε, αγωνιζόμεθα με όλη την δύναμη της θελήσεως και υπάρξεως μας.
Β) Με Πρόγραμμα.
Η πνευματική ζωή απαιτεί πρόγραμμα και συγκεκριμένες πνευματικές ασκήσεις. Ο Απόστολος Παύλος επισημαίνει στους αγωνιστές του χριστιανικού στίβου: «εάν κάποιος αγωνίζεται δεν στεφανώνεται, εάν δεν αγωνισθή σύμφωνα με τους νόμους της αθλήσεως» (Β’ Τιμ. 6′ 5).
Οι κανόνες της πνευματικής ασκήσεως είναι γνωστοί σ’ όσους αγωνίζονται τον ωραίο και καλόν αγώνα.
Γ) Με την καθοδήγησι εμπείρου πνευματικού Πατέρα.
Χωρίς τον έμπειρο πνευματικό Πατέρα ο αγώνας για την πνευματική ελευθερία και την ανάστασι είναι αμφίβολος και δυσχερέστατος λόγω των παγίδων του εχθρού και πολλών άλλων αιτιών.
Δ) Πώς αρχίζουμε
Με αυτοέλεγχο. Με αυτοκριτική.
Στρεφόμεθα προς τα έσω της υπάρξεώς μας, της ψυχής μας, και ρίχνουμε μία διερευνητική ματιά στην εσωτερική κατάστασι μας.
Για να το επιτύχουμε χρειαζόμαστε ησυχία και περισυλλογή, συγχρόνως και το φώς των εντολών του Θεού και του αγίου θελήματός Του. Στην ησυχία, χωρίς περισπασμούς και θορύβους εξετάζουμε τη ζωή μας με κριτήριο τον νόμο του Θεού.
Ερωτάμε τον εαυτό μας. Τί ζητεί από εμέ ο Θεός Πατέρας μου; Ζώ όπως θέλει ο Θεός Πατέρας μου; Από τις απαντήσεις, θα καταλάβουμε σε ποιά πνευματική κατάστασι ευρισκόμεθα.
Ε) Μελέτη του λόγου του Θεού και προσευχή
Στην συνέχεια χρειαζόμαστε μελέτη του λόγου του Θεού για να καθοδηγηθούμε σωστά και προσευχή για να ενισχυθούμε από τη θεία Χάρι.
Μελέτησε την Αγία Γραφή. Περιέχει:
α) την Ιστορία της σωτηρίας,
β) τις θαυμαστές ενέργειες του Θεού Πατέρα μας για την σωτηρία μας,
γ) το άγιο και λυτρωτικό θέλημά Του,
δ) παραδείγματα ζωής, άλλα προς αποφυγήν και άλλα προς μίμησιν,
ε) το μυστήριον της θείας αποκαλύψεως.
Μελέτησε βιβλία που θα σε βοηθήσουν να ανέβης ψηλότερα από την χαμοζωή του κόσμου τούτου.
ΣΤ) Τα πνευματικά αγωνίσματα
Αγωνιζόμαστε:
α) να εφαρμόσουμε τις εντολές του Θεού·
β) να κατορθώσουμε τις αρετές·
γ) να αποφύγουμε κάθε κακία, πονηρία και γενικώς την πολυειδή αμαρτία·
δ) να νεκρώσουμέ τα πάθη της αμαρτίας·
ε) να πράξουμε το θέλημα του Επουρανίου Πατέρα·
ς) να καθαρίσουμε την ψυχή μας από τις βρωμιές της αμαρτίας·
ζ) να θεραπεύσουμε τις πληγές της ψυχής μας από τον πόλεμο της αμαρτίας.
Ζ) Ο Θεός Πατέρας
Ο Θεός Πατέρας χαίρεται, όταν μάς βλέπει να αγωνιζόμεθα και δεν μάς αφήνει μόνους.
Μάς ενισχύει με το Άγιο Πνεύμα που κατοικεί μέσα μας.
Για να έχουμε όμως Άγιο Πνεύμα πρέπει να Το λάβουμε. Λαμβάνουμε το Άγιο Πνεύμα με την συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας, στη λατρεία του Θεού και στον λοιπό πνευματικό αγώνα.
Με τον πνευματικό αγώνα δείχνουμε στον Επουράνιο Θεό και Πατέρα την ισχυρή θέλησί μας να ελευθερωθούμε από την αμαρτία και το θάνατο και Εκείνος μάς στεφανώνει και μάς χαριτώνει με την πλούσια Χάρι του.
Η) Η Εκκλησία.
Η Εκκλησία δημιουργεί το κατάλληλο πνευματικό κλίμα που θα διευκολύνη τον πνευματικό αγώνα των πιστών με την νηστεία, τις ιερές Ακολουθίες, τα εποικοδομητικά αγιογραφικά αναγνώσματα και την κατάλληλη διδασκαλία.
Θ) Ο Κύριος
Ο πιστός που καλείται να αγωνισθεί έχει ενώπιόν του, πρό οφθαλμών του, την εσχατολογική προοπτική της Εκκλησίας, την ερχόμενη ένδοξη βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Ενισχύεται από τον λόγο του Απ. Παύλου:
α) ότι ο Κύριος μας δείχνει συμπάθεια στους αγωνιζόμενους πιστούς
«ου γάρ έχομεν αρχιερέα μή δυνάμενον συμπαθήσαι ταίς ασθενείαις ημών, πεπειρασμένον δέ κατά πάντα καθ’ ομοιότητα χωρίς αμαρτίας. Προσερχώμεθα οὖν μετά παρρησίας τώ θρόνω της χάριτος, ίνα λάβωμεν έλεον και χάριν εύρωμεν εις εὔκαιρον βοήθειαν» (Εβρ. δ’ 15-16).
β) ότι ο Κύριος μπορεί να βοηθήσει τον πιστό να αντιμετωπίσει τους πειρασμούς τη αμαρτίας· «όθεν ώφειλε κατά πάντα τοίς αδελφοίς ομοιωθήναι, ίνα ελεήμων γένηται και πιστός αρχιερεύς τα προς τον Θεόν, εις το ιλάσκεσθαι τάς αμαρτίας του λαού. Εν ώ γάρ πέπονθεν αυτός πειρασθείς, δύναται τοίς πειραζομένοις βοηθήσαι» (Εβρ. β’ 17-18).
γ) ότι έχομε γύρω μας πλήθος μαρτύρων, όσιων και αγίων που διεξήγαγον νικηφόρως αυτόν τον αγώνα και εστεφανώθησαν· «Τοιγαρούν και ημείς, τοσούτον έχοντες περικείμενον ημίν νέφος μαρτύρων, όγκον αποθέμενοι πάντα και την ευπερίστατον αμαρτίαν δι’ υπομονής τρέχωμεν τον προκείμενον ημίν αγώνα, αφορώντες εις τον της πίστεως αρχηγόν και τελειωτήν Ιησούν» (Εβρ. Ιβ’ 1-2).
δ) Ο πιστός ενισχύεται από τον Κύριο που τον καλεί και τον διαβεβαιώνει:
1) ότι θα τον στεφανώσει και θα τον δοξάσει «γίνου πιστός άχρι θανάτου και δώσω σοί τον στέφανον της ζωής» (Αποκ. β’ 10)
2) ότι θα του επιτρέψει να καθίσει στο θεϊκό θρόνο για να συμβασιλεύσει μετά Πατρός και Υιού και Αγίου Πνεύματος, εις τους αιώνας·
«Ο νικών, δώσω αυτώ καθίσαι μετ’ εμού εν τώ θρόνω μου, ως καγώ ενίκησα και εκάθισα μετά του Πατρός μου εν τώ Θρόνω αυτού» (Αποκ. γ’ 21).
Του Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνα και Υμηττού Δανιήλ