Ἡ προσευχή εἶναι ἀτελεύτητος δημιουργία, ἀνωτέρα πάσης τέχνης καί ἐπιστήμης. Δία τῆς προσευχῆς εἰσερχόμεθα εἰς κοινωνίαν μετά τοῦ Ἀνάρχου Ὄντος. Ἡ ἄλλως: Ἡ ζωή τοῦ ὄντως Ὀντος Θεοῦ εἰσχωρεῖ ἐν ἡμίν διά τοῦ ἀγωγοῦ τῆς προσευχῆς. Αὐτή εἶναι πράξις ὑψίστης σοφίας, ὑπερέχουσα παντός κάλλους καί πάσης ἀξίας.
Ἐν τῇ προσευχῇ ἐγκρύπτεται ἡ ἁγία ἀγαλλίασις τοῦ πνεύματος ἡμῶν. Αἱ ὁδοί ὅμως τῆς δημιουργίας ταύτης εἶναι περίπλοκοι.
Μυριάκις θά βιώσωμεν καί τήν φλογεράν ἀνάτασιν πρός τόν Θεόν καί τάς ἐπαναλαμβανομένας ἐκπτώσεις ἀπό τοῦ Φωτός Αὐτοῦ. Συχνάκις καί πολυτρόπως θά αἰσθανθώμεν τήν ἀνικανότητα τοῦ νοός ἡμῶν νά ὑψωθή πρός Αὐτόν ἐνίοτε θά ἱστάμεθα ἐπί τῶν ὁρίων, τρόπον τινα, τῆς ἀφροσύνης καί ἐν ὀδύνη καρδίας θά ὁμολογώμεν εἰς Αὐτόν τήν οἰκτρᾶν ἡμῶν κατάστασιν:
«Σύ ἔδωκας τήν ἔντολήν Σου νά ἀγαπῶ, καί ἀποδέχομαι αὔτην μεθ᾿ ὅλης της ὑπάρξεώς μου. ἀλλ᾿ ἰδού, ἐν ἐμοί τῷ ἰδίῳ δέν εὑρίσκω τήν δύναμιν τῆς ἀγάπης ταύτης… Σύ εἰ ἡ Ἀγάπη. Ἐλθέ τοίνυν Σύ Αὐτός καί σκήνωσον ἐν ἐμοί καί ποίησον ἐν ἐμοί πᾶν ὅτι Σύ ἐνετείλω ἡμῖν, ὅτι ἡ ἐντολή Σου ἀμετρήτως ὑπερβαίνει ἐμέ… Ἀποκάμνει ὁ νοῦς μου, δέν δύναται νά Σέ ἐννοήση. Ἀδυνατεῖ τό πνεῦμα μου νά διεισδύση εἰς τά μυστήρια τῆς ζωῆς Σου… Θέλω ἐν πᾶσι νά ποιῶ τό θέλημά Σου, ἀλλ᾿ αἱ ἡμέραι μου παρέρχονται ἐν ἀδιεξόδοις ἀντιφάσεων… Τρέμω μή ἀπολέσω Σε ἔνεκα τῶν πονηρῶν ἐκείνων λογισμῶν, οἵτινες ἐμφωλεύουν ἐν τῇ καρδίᾳ μου· καί ὁ φόβος οὗτος καθηλοί ἐμέ ἐπί σταυροῦ… ‘Ἐλθέ οὖν καί σῶσον με τόν καταποντιζόμενον, ὡς ἔσωσας τόν Πέτρον, τόν τολμήσαντα νά πορευθῇ πρός συνάντησίν Σου ἐπί τῶν ὑδάτων τῆς θαλάσσης» (βλ. Μάτθ. 14,28-31).
…Κοπιώδης εἶναι ὁ ἀγῶν διά τήν προσευχήν. Ἐναλλάσσονται αἱ καταστάσεις τοῦ πνεύματος ἡμῶν: Ἐνίοτε ἡ προσευχή ρέει ἐν ἡμῖν ὡς ἰσχυρός ποταμός, ἄλλοτε δέ ἡ καρδία ἀποβαίνει ἀπεξηραμμένη. Ἄς εἶναι ὅμως πάσα ὕφεσις τῆς εὐχητικῆς δυνάμεως κατά τό δυνατόν βραχεία.
Προσευχή σημαίνει πολλάκις νά ὁμολογώμεν εἰς τόν Θεόν τήν ἀθλίαν ἡμῶν κατάστασιν: ἀδυναμίαν, ἀκηδίαν, ἀμφιβολίας, φόβους, λύπην, ἀπόγνωσιν, ἐν ἐνί λόγω, πᾶν ὅτι συνδέεται μετά τῶν συνθήκων τῆς ὑπάρξεως ἡμῶν.
Νά ὁμολογῶμεν μή ἐπιζητοῦντες καλλιεπεῖς ἐκφράσεις οὐδέ εἰσέτι λογικόν εἰρμόν… Συχνάκις ὁ τρόπος οὗτος στροφῆς πρός τόν Θεόν ἀποβαίνει ἡ ἀρχή τῆς προσευχῆς-διαλόγου.
…Ὅταν προσευχώμεθα ἐν ἡσύχῳ καί ἐρήμῳ τόπῳ, τότε συχνάκις ὅλοι οἱ μάταιοι λογισμοί συγκεντροῦνται ἐπιμόνως πέριξ του νοός, ἀποσπῶντες τήν προσοχήν ἡμῶν ἀπό τῆς καρδίας. Ἡ προσευχή φαίνεται ἄκαρπος, διότι ὁ νοῦς δέν μετέχει εἰς τήν ἐπίκλησιν τοῦ Ὀνόματος τοῦ Ἰησοῦ, καί μόνον τά χείλη προφέρουν μηχανικῶς τούς λόγους.
Ὅταν δέ λαμβάνη πέρας ἡ προσευχή, τότε συνήθως οἱ λογισμοί ἀπομακρύνονται καί ἡμεῖς ἐπανευρίσκομεν τήν γαλήνην ἡμῶν. Ἐν τῷ ἀνιαρῷ τούτω φαινομένῳ ὑπάρχει ἐν τούτοις νόημα:
Διά τῆς ἐπικλήσεως τοῦ Θείου Ὀνόματος θέτομεν εἰς κίνησιν πᾶν τό κεκρυμμένον ἐντός ἡμῶν. Ἡ προσευχή ὁμοιάζει πρός δέσμην ἀκτίνων Φωτός, ἥτις πίπτει εἰς τόν σκοτεινόν τόπον τῆς ἐσωτερικῆς ἠμῶν ζωής καί ἀποκαλύπτει ὅποια πάθη καί προσκολλήσεις ἐμφωλεύουν ἐντός ἡμῶν.
Εἰς τοιαύτας περιπτώσεις ὀφείλομεν ἐντόνως νά προφέρωμεν τό Ἅγιον Ὄνομα, ὅπως τό αἴσθημα τῆς μετανοίας αὐξηθῆ ἐν τῇ ψυχῇ.
«Κύριε ‘Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον μέ τόν ἁμαρτωλόν».
Ἀπό τό βιβλίο Περί Προσευχῆς. Ἀρχιμ. Σωφρονίου (Σαχάρωφ)
Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου. Ἔσσεξ Ἀγγλίας 1994
