Όταν ακούσεις τη Γραφή να λέει ότι ο Χριστός θα αποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του, να ξέρεις ότι δεν εννοεί έργα άξια για την κόλαση ή την ουράνια βασιλεία, αλλά έργα πίστεως σε αυτόν ή απιστίας.
Ο Χριστός δηλαδή αποδίδει στον καθένα όχι σαν να κάνει εμπορική συναλλαγή, αλλά ως ο Θεός που μας δημιούργησε και μας εξαγόρασε.
Όσοι αξιωθήκαμε να λάβουμε το βάπτισμα της αναγέννησης, τα καλά έργα δεν τα προσφέρουμε για να λάβουμε ανταπόδοση, αλλά για να φυλάξουμε την καθαρότητα που μας δόθηκε.
Κάθε καλό έργο που πραγματοποιούμε με τις φυσικές μας δυνάμεις μας κάνει να απέχουμε από το αντίθετο κακό, χωρίς όμως τη θεία χάρη δεν μπορεί να μας προσθέσει αγιασμό.
Ο εγκρατής απέχει από τη γαστριμαργία· ο ακτήμων από την πλεονεξία· ο ήσυχος από την πολυλογία· ο σεμνός από την πορνεία· ο αυτάρκης από τη φιλαργυρία· ο πράος από την ταραχή· ο ταπεινόφρων από την κενοδοξία· ο υποτακτικός από τη φιλονικία· ο ελεγκτικός από την υποκρισία.
Επίσης, ο προσευχόμενος απέχει από την απελπισία· ο φτωχός από τη συσσώρευση χρημάτων· ο ομολογητής από την άρνηση του Θεού· ο μάρτυρας από την ειδωλολατρία.
Βλέπεις πώς κάθε αρετή που επιτελείται ως τον θάνατο δεν είναι τίποτε άλλο, παρά αποχή από την αμαρτία; Και η αποχή της αμαρτίας είναι έργο της φύσης μας, όχι αντάλλαγμα της ουράνιας βασιλείας.
Ο άνθρωπος μόλις που μπορεί να φυλάξει όσα επιβάλλει η φύση του. Ο Χριστός με τον σταυρό του χαρίζει την υιοθεσία.
Εκείνος που κάνει κάποιο καλό και ζητά ανταπόδοση, δεν υπηρετεί τον Θεό αλλά το θέλημά του.
Εκείνος που αμάρτησε είναι αδύνατο να ξεφύγει την ανταπόδοση, εκτός αν μετανοήσει ανάλογα με αυτό που έκανε.
Λένε μερικοί: «Δεν μπορούμε να κάνουμε το καλό, αν δεν λάβουμε αισθητά τη χάρη του Πνεύματος». Πάντοτε δηλαδή, εκείνοι που είναι προσηλωμένοι με την προαίρεσή τους στις ηδονές, δεν προσπαθούν να κάνουν ό,τι μπορούν.
Η χάρη έχει βέβαια δωρηθεί μυστικά σε όσους βαφτίστηκαν στο όνομα του Χριστού, ενεργεί όμως ανάλογα με την εργασία των εντολών. Και κρυφά η χάρη δεν παύει να μας βοηθά, από εμάς όμως εξαρτάται το αν θα κάνουμε το καλό ανάλογα με τις δυνάμεις μας ή αν δεν θα το κάνουμε.
Πρώτα πρώτα η χάρη, με τρόπο θεϊκό, ξυπνά τη συνείδηση· γι’ αυτό υπάρχουν και κακοποιοί που μετανόησαν και ευαρέστησαν στον Θεό. Επίσης, κρύβεται στη διδασκαλία του συνανθρώπου μας.
Μερικές φορές, παρουσιάζεται στη διάνοια κατά την ανάγνωση και με φυσικό τρόπο διδάσκει στον νου τη δική της αλήθεια. Αν λοιπόν δεν κρύψουμε το τάλαντο αυτών των επί μέρους ενεργειών της χάρης, θα μπούμε πραγματικά στη χαρά του Κυρίου.
Εκείνος που ζητά τις ευεργεσίες του Πνεύματος προτού επιδοθεί στην εργασία των εντολών, μοιάζει με δούλο αγορασμένο, ο οποίος, με το που αγοράστηκε, μαζί με το συμβόλαιο αγοράς, ζητά να του υπογράψουν και το έγγραφο της απελευθέρωσης.
Τους κόπους για χάρη της ευσέβειας τούς ακολουθεί η βοήθεια του Θεού. Αυτό θα πρέπει να το μάθουμε από τον θείο νόμο και τη συνείδηση.
Ο σπόρος δεν θα αυξηθεί χωρίς χώμα και νερό. Και ο άνθρωπος δεν θα ωφεληθεί χωρίς θεληματικούς κόπους και θεία βοήθεια.
Εκείνος που μετανοεί ορθά δεν βάζει στη ζυγαριά με τις παλιές αμαρτίες τον κόπο του, αλλά με αυτόν εξευμενίζει τον Θεό.
Αν όσα καλά έχει η ανθρώπινη φύση μας οφείλουμε να τα κάνουμε καθημερινά, τι μένει να δώσουμε στον Θεό ως εξόφληση για τις αμαρτίες που κάναμε στο παρελθόν; Όσο πολλή αρετή και αν κάνουμε σήμερα, είναι απόδειξη της προηγούμενης αμέλειάς μας και όχι εξόφλησή της.
Ο φόβος του Θεού μας αναγκάζει να πολεμούμε την αμαρτία· και καθώς την πολεμούμε, η χάρη του Κυρίου την εξοντώνει.
Από το βιβλίο: ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ, τόμος Γ’, Υπόθεση ΛΒ’ (32), σελ. 247. Εκδόσεις Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 2006.
