Έχεις πονηρές σκέψεις; Μην τις προφέρεις με λόγια· άφησέ τις να ησυχάζουν μέσα σου και γρήγορα εξαφανίζονται. Είμαστε άνθρωποι και πολλές φορές κάνουμε πολλές πονηρές, απρεπείς και αισχρές σκέψεις.
Αλλά ας μην αφήνουμε να γίνονται οι σκέψεις λόγια, ώστε, πιεζόμενες προς τα κάτω, να εξασθενίζουν και να χάνονται.
Γιατί, όπως ακριβώς όταν ρίξει κανείς μέσα σε λάκκο διάφορα άγρια θηρία και τον φράξει από πάνω, τα πνίγει εύκολα, ενώ αν αφήσει κάποιο άνοιγμα, για να αναπνέουν λίγο, τα ανακουφίζει πολύ και δεν τα αφήνει να χαθούν, αλλ’ αντίθετα τα εξαγριώνει περισσότερο, έτσι γίνεται και με τις πονηρές σκέψεις.
Όταν γεννηθούν μέσα μας, αν φράξουμε το δρόμο τους προς τα έξω, τις εξαφανίζουμε γρήγορα. Αν όμως τις εξωτερικεύσουμε με λόγια, και αυτές τις κάνουμε πιο δυνατές, αφού επιτρέψαμε να αναπνεύσουν με τη γλώσσα, και γρήγορα πέφτουμε από τη συνήθεια των αισχρών λόγων στα βάραθρα των παράλογων πράξεων.
Όπως στην πλατειά και ευρύχωρη αυτή γη άλλα μεν ζώα είναι ημερότερα, άλλα δε αγριότερα, έτσι και στην έκταση της δικής μας ψυχής άλλες μεν σκέψεις είναι περισσότερο παράλογες και κτηνώδεις, άλλες δε περισσότερο θηριώδεις και άγριες.
Πρέπει λοιπόν να τις εξουσιάζουμε και να τις κατανικούμε και να παραδίδουμε την εξουσία τους στην ορθή κρίση.
Και πώς θα μπορέσει κανείς, θα πει κάποιος, να νικήσει τη θηριώδη σκέψη; Τί λες, άνθρωπε; Εξουσιάζουμε τα λιοντάρια και εξημερώνουμε τις διαθέσεις τους, και αμφιβάλλεις αν θα μπορέσεις να μεταβάλεις τη θηριωδία της σκέψεως σε ημερότητα;
Αν και στο θηρίο ενυπάρχει μεν εκ φύσεως η αγριότητα και η θηριωδία, παρά φύσιν δε η ημερότητα.
Σε σένα όμως συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή εκ φύσεως μεν υπάρχει η ημερότητα, παρά φύσιν δε η αγριότητα και η θηριωδία. Συ λοιπόν που απομάκρυνες το φυσικό και τοποθέτησες το παρά φύσιν μέσα στην ψυχή του θηρίου, δεν μπορείς ο ίδιος να διατηρήσεις αυτό που σου δόθηκε από τη φύση;
Και πόση κατηγορία δεν θα είχε αυτό; Και το περισσότερο βεβαίως θαυμαστό και παράξενο είναι, ότι στην μεν περίπτωση της φύσεως των λιονταριών υπάρχει μαζί μ’ αυτή και άλλη δυσκολία, γιατί το άγριο ζώο στερείται λογικών σκέψεων, αλλ’ όμως βλέπουμε συχνά να οδηγούνται εξημερωμένα λιοντάρια διά μέσου της αγοράς.
Πολλοί δε που έχουν καταστήματα, έδωσαν και χρήματα πολλές φορές σε εκείνον που τα χαλιναγωγεί, σαν κάποια αμοιβή για την τέχνη και τη σοφία με την οποία εξημέρωσε το θηρίο.
Στην περίπτωση όμως της δικής σου ψυχής και σκέψη υπάρχει και φόβος Θεού και μεγάλη βοήθεια από πολλά μέρη.
Μη μεταχειρίζεσαι λοιπόν προφάσεις και δικαιολογίες. Γιατί είναι δυνατόν, αν θέλεις, να είσαι ήμερος και πράος και επιεικής.
(1.ΕΠΕ 1, 372, 2. ΕΠΕ 2, 224-226)
Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου
