«Νά κοινωνεῖτε μετά φόβου καί τρόμου, μέ καθαρή συνείδηση μέ νηστεία καί προσευχή» Του ἀρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη

Μέ ἀφορμή τή μνήμη (13 Νοεμβρίου) τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρός ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, θά σχολιάσουμε τήν «τοποθέτησή» του σ’ ἕνα οὐσιῶδες θέμα, πού ἀφορᾶ τό σύνολο τῶν ὀρθοδόξων χριστιανῶν: «Πῶς καί πότε πρέπει νά κοινωνοῦμε».

Μιά «τοποθέτηση» πού ἔχει παρερμηνευθεῖ, γιατί λέγεται «ἡ μισή ἀλήθεια, πού εἶναι τό χειρότερο ψέμα», μέ ἀποτέλεσμα ὁ μεγάλος Ἅγιος νά ἀδικεῖται.

Ὁ Ἅγιος ἔλεγε στά πνευματικά του τέκνα: «Βλέπω πώς κάτι δέν πάει καλά μαζί σας. Ὅταν ἔρθει τό Πάσχα εἴτε εἶστε καθαροί εἴτε ὄχι, κοινωνεῖτε ὅλοι. Ὅμως, στίς ἄλλες μέρες, ἐνῶ εἶστε καθαροί, δέν κοινωνεῖτε. Τί πρόληψη εἶναι αὐτή; Τί συνή­θεια εἶναι αὐτή;

Ματαίως γίνεται ἡ Λειτουργία; Ματαίως λειτουργοῦμε; Πές μου, ἄν ἤσουν καλεσμένος σέ «τραπέζι», ἕτοιμος νά συμφάγεις, ἀλλά σηκώνεσαι καί φεύγεις, δέν προσ­βάλ­λεις μέ αὐτό τόν οἰκοδοσπότη πού σέ κάλεσε; Δέν θά ἦταν καλύτερα νά μήν παρευρεθεῖς καθόλου;

Ἔ! Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά σένα, πού παρευρίσκεσαι στή Λειτουργία καί φεύγεις ἀκοινώ­νητος». (P.G.62:29).

Ἄν μείνουμε σ’ αὐτό, βγάζουμε τό συμπέρασμα, ὅτι ὁ Ἅγιος ἦταν ὑπέρ τῆς καθημερινῆς Θ. Κοινωνίας.

Ὅμως, ὁ Ἅγιος εἶπε καί ἄλλα:

«Διόρθου τά πλημμελήματα (=τά μικρομαρτήματα) καί οὕτω μετά καθαροῦ τοῦ συνειδότος τῇ ἱερᾷ ἅπτου τραπέζη καί τῆς ἁγίας μέτεχε θυσίας». (P.G.49: 322). «Παρακαλῶ, θερμοπαρακαλῶ, ἱκετεύω καί μέ ὅλη μου τήν ψυχή ἀξιώνω, «πετάξτε» ἀπό πάνω σας κάθε ἁμαρτία, καί τότε νά κοινωνήσετε». (P.G. 49:229).

«Ὅπως ὁ πόρνος δέν ἐπιτρέπεται νά εἰσέλθει στό Ναό, ἔτσι καί ὁ φθονερός. Πολύ δέ περισσότερο ὁ φθονερός». (P.G. 57:432).

«Θά μοῦ πεῖς, πώς δέν πορνεύεις. Καί λοιπόν; Ποιά ἡ ὠφέλεια, τή στιγμή πού εἶσαι φιλάργυρος;!» (P.G. 60:219). «Ὅποιος κατακρίνει ἱερέα, εἶναι ἀνάξιος νά περάσει τήν ἐξώπορτα τοῦ Ναοῦ» (P.G.51: 204).

Εἶναι λοιπόν ἄξιοι ὅλοι αὐτοί νά κοινωνοῦν σέ κάθε Λειτουργία; Καί ὅμως πολλοί
παραβλέπουν αὐτές τίς ὑποδείξεις τοῦ Ἁγίου, καί «κολλᾶνε» μόνο σ’ αὐτό: «Δέν θά ἦταν καλύτερα νά μήν παρευρεθεῖς καθόλου στό «τραπέζι», πού σέ κάλεσαν; Ἔ! Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά σένα, πού παρευρίσκεσαι στή Λειτουργία καί φεύγεις ἀκοινώ­νητος». (P.G.62:29). Ἀδικοῦν ἤ ὄχι τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο;

Ἐξίσου ἀδικοῦν καί τόν Ἅγιο Βασίλειο τόν Μέγα. Λέει μέν,πώς ἡ καθημερινή Θ. Κοινωνία εἶναι «καλόν καί ἐπωφελές» (P.G.32:484), ἀλλά λέει καί κάτι ἄλλο: Ὅποιος κατακρίνει, θά μένει ἀκοινώνητος μιά ἑβδομάδα.

Ἀλλά, καί αὐτός πού ἀκούει, αὐτόν πού κατακρίνει, θά μένει μιά ἑβδομάδα ἀκοινώνητος. «Ἀφορισμοῦ καί ἀμφότεροι» (P.G. 31:1101). Kαί ἐδῶ. Πολλοί «κολλᾶνε» στό πρῶτο, καί κοινωνοῦν καθημερινά, ἄσχετα ἄν ἀρέσκονται στίς κατακρίσεις. Ἄδικοῦν ἤ ὄχι τόν Ἅγιο;

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος δέν ἐπέτρεπε νά κοινωνοῦν, χωρίς προετοιμασία, οὔτε αὐτούς πού λ.χ. κοινώνησαν χθές, καί ἤθελαν νά κοινωνήσουν πάλι σήμερα, γιατί ἀπό χθές μέχρι σήμερα θά ἔπεφταν σέ κάποιο ἁμάρτημα.

Ἔλεγε: «Καθαρίζεις τόν τόπο, καί στή συνέχεια βάζεις ἄρωμα. Ἄν στόν ἴδιο τόπο βάλεις κοπριά, ὁ τόπος αὐτός παραμένει καθαρός, ἐπειδή ἔβαλες προηγουμένως ἄρωμα; Ὄχι, βέβαια! Αὐτό γίνεται λοιπόν καί μέ μᾶς.

Καθαρισθήκαμε μέν τή Μ. Τεσσαρακοστή καί κοινωνήσαμε, ἀλλά μετά καί πάλι μολυνθήκαμε, ὁπότε χρειαζόμαστε ξανά καθάρισμα!» (…). «Ὅταν τρῶς, πλένεις πρῶτα τά χέρια σου, (καί μπορεῖ πρίν νά τά ἔπλυνες πάλι), δέν θά πρέπει νά κάνεις τό ἴδιο (νά πλένεις τήν ψυχή σου) καί κάθε φορά πού πᾶς νά μεταλάβεις;». (P.G. 62:530).

Καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ἔχοντας ὑπόψη του τούς νεοφώτιστους Κορινθίους χριστιανούς, πού κοινωνοῦσαν χωρίς νά προετοιμάζονται (Α΄Κορ. 11:28), μέ ἀποτέλεσμα νά ἀρρωσταίνουν ἤ καί νά πεθαίνουν πρόωρα (Α΄Κορ.11:30), τούς ἔλεγε: «Ὁ Θεός πολλές φορές στέλνει στόν σατανᾶ αὐτούς πού κοινωνοῦν ἀνάξια , γιά νά τούς βασανίσει. Ὅταν λοιπόν ἀκούσεις ὅτι τυχαίνουν ἀρρώστιες, ἐπιβουλές, συμφορές, πένθη, θάνατοι, γίνονται ἀκριβῶς γι’αὐτόν τόν λόγο». (P.G. 62:529 & P.G. 48: 749 ).

Ὁ Ἅγιος λέει καί κάτι ἄλλο: Ὁ πιό εὔκολος τρόπος γιά νά κυριεύσει ὁ διάβολος τόν χριστιανό, εἶναι ἡ ἀνάξια συμμετοχή του στή Θ. Κοινωνία. «Πάντοτε κατ’ ἐξοχή εἰσέρχεται σέ ἐκείνους πού κοινωνοῦν ἀνάξια» (P.G: 49:380).

Ὄχι βέβαια ὅτι αὐτός ὁ χριστιανός δαιμονίζεται, ἀλλά γίνεται ὅμοιος μέ τόν διάβολο. Ὑπερήφανος, ἀπείθαρχος, φθονερός, ἀναίσθητος, ἀδιάφορος γιά τή σωτηρία του. Τό ἴδιο φυσικά μπορεῖ νά συμβεῖ καί μέ μᾶς τούς Ἱερεῖς, πού διδάσκουμε καί κατευθύνουμε τό λαό τοῦ Θεοῦ!

Ὅ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ξέροντας τί σημαίνει Θ. Κοινωνία, ἔφθασε στό σημεῖο νά «ἐκφοβίζει» τό ποίμνιό του ἀπό τίς συνεχεῖς του καί αὐστηρές προειδοποιήσεις του! Καί τό ποίμνιό του διαμαρτυρόταν!

«Μᾶς ἀπομακρύνεις ἀπό τή Θ. Κοινωνία· καί μᾶς φοβίζεις» (P. G.50:655), τοῦ ἔλεγε.
Καί ὁ Ἅγιος τούς «ἀπολογεῖτο»: «Δέν σᾶς φοβίζω, οὔτε σᾶς ἐμποδίζω, ἀλλά προσπαθῶ νά σᾶς κάνω πιό πρόθυμους. Θά πρέπει αὐτά πού σᾶς λέω, νά τά δέχεστε εὐχάριστα καί νά τά ἐπικροτεῖτε, καί ὄχι νά σκυθρωπάζετε»(P.G.50:655).

Τελικά, ποιά εἶναι ἡ θέση τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου στό συγκεκριμένο θέμα;

Δεν εἶναι οὔτε ὑπέρ τῆς συχνῆς Θ. Κοινωνίας, οὔτε ὑπέρ τῆς ἀραιῆς, ἀλλά ὑπέρ τῆς ἀξίας προσελεύσεως, πού γίνεται μέ τήν προετοιμασία.

Ἔλεγε: «Ἄν κάποτε ἀποφασίσετε νά κοινωνήσετε, νά καθαρίζετε πρῶτα καλά τόν ἑαυτό σας ἐπί πολλές ἡμέρες, μέ τή μετάνοια, μέ τήν προσευχή, τήν ἐλεημοσύνη καί τήν ἀφοσίωση στά πνευματικά, καί μετά νά κοινωνεῖτε». (P.G. 48: 755).

Ἀκόμα καί ἀνήμερα τῶν Χριστουγέννων ἔλεγε στά πνευματικά του τέκνα: «Γι’αὐτό πού σᾶς παρακάλεσα προηγουμένως, καί τώρα καί πάντοτε καί οὐδέποτε θά παύσω νά σᾶς παρακαλῶ: «Νά κοινωνεῖτε μετά φόβου καί τρόμου, μέ καθαρή συνείδηση μέ νηστεία καί προσευχή» (P.G. 49: 360)