H Φιλαυτία είναι καρκίνος της ψυχής και υπάρχει από τον πρώτο άνθρωπο μέχρι και τις μέρες μας.
Να αγαπάς τον εαυτό σου είναι με απλά λόγια η φιλαυτία. Και θα ρωτούσε κάποιος είναι κακό αυτό; Το ζήτημα είναι ότι αγαπάς τον «παλαιό» εαυτό σου.
Πως θα καταλάβω αν είμαι φίλαυτος;
Και η γαστριμαργία και ο εγωισμός και το πείσμα και η ζήλεια «πρακτορείο», κατά τον Όσιο Παῒσιο, έχουν την φιλαυτία. Και πιο απλά: «…άλλος από φιλαυτία ζητάει το βόλεμά του, την ανάπαυσή του, και δεν λογαριάζει κανέναν.
Άλλος φροντίζει σχολαστικά για το φαγητό του, τον ύπνο του, μην τυχόν και πάθει τίποτα η υγεία του. Άλλος ζητά να τον υπολογίζουν, να τον εκτιμούν και όταν, έστω και λίγο, αν δεν του δώσουν σημασία πέφτει σε θλίψη, στεναχώρια, αντιδρώντας και διαμαρτυρόμενος.
Πως γίνεται κάποιος φίλαυτος;
Αυτό ξεκινάει από την πολύ μικρή ηλικία. Συνήθειες, εκδηλώσεις, ακόμα και εορτές τρέφουν κατά βάση την φιλαυτία. Τονίζεται ιδιαίτερα η μέρα πού γεννήθηκε κάποιος και όχι η μέρα που βαπτίστηκε, η οποία είναι όντως σημαντική μέρα.
Σε παιδικές γιορτές «αποθεώνεται» το παιδί και έτσι σιγά σιγά, χωρίς συχνά να το θέλουμε, γίνεται ένα παιδί που τα πάντα τα θέλει για τον εαυτό του, πού αδυνατεί να μοιραστεί χαρές, συναισθήματα και βέβαια υλικά αγαθά και απολαύσεις.
Παλαιότερα στην Ορθόδοξη Παράδοσή μας το κέντρο της χώρας μας, της οικογενείας μας, των φίλων μας ήταν ο Χριστός. Αυτό έχει σίγουρα αλλάξει, ο Χριστός δεν είναι στο κέντρο, η θέση του έχει μετακινηθεί.
Στο κέντρο μπήκε το «εγώ» πάσης φύσεως. Άλλαξαν οι προτεραιότητες στην προσωπική μας πυραμίδα. Και έτσι χτίζου στη άμμο, τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, τις οικογένειές μας, την χώρα μας. Δεν μπορεί στο κέντρο να βρίσκεται και ο Χριστός και ο εαυτός.
Και επιφέρει συνέπεια αυτή η απόρριψη του Χριστού και η «λατρεία» του εαυτού;
Ναι, ο άνθρωπος δεν είναι χαρούμενος. Έχει ένα κενό παρόλη την προσπάθεια να γεμίσει την ψυχή του με άλλες χαρές. Δεν θα φθάσει την ευτυχία ποτέ, τρέχοντας πίσω από ηδονές του κόσμου αυτού.
Η χαρά είναι σύντομη και την ακολουθεί η οδύνη. Ενώ τα έχεις όλα, κάτι λείπει. Κάτι που δημιουργεί στην καρδιά ένα κενό. Έχεις τα πάντα και δεν χαίρεσαι τίποτα.
Και πώς θα αποφύγω μια τέτοια κατάσταση; Τι χρειάζεται να κάνω;
Να «πετάξεις» για να «πετάξεις»! Χρειάζεται να πάρεις απόσταση από τον εμπαθή χαρακτήρα σου. Να απομακρυνθούν τα βαρίδια του, ώστε να μπορέσεις να πετάξεις ψηλά.
Αν ο άνθρωπος «πετάξει» τον παλαιό εαυτό του, τότε ο Θεός θα τον «γεμίσει» με τρόπο θαυμαστό. Δεν είναι εύκολο αυτό το «πέταγμα», θέλει κόπο και πνευματική εργασία μεγάλη.
Οι άγιοι λέγουν «δώσε πνεύμα, λάβε πνεύμα» και όντως αποτελεί μεγάλη αλήθεια αυτό. Το ξερίζωμα των παθών και κυρίως αυτό του εγωισμού και της φιλαυτίας είναι από το πιο δύσκολα εγχειρήματα.
Δάκρυα και ιδρώτα θέλει η απαλλαγή από αυτά, γιατί έχουν φωλιάσει στην ανθρώπινη ψυχή, «θρόνιασαν»! Μέσα μας έχουμε τις κακές ρίζες, πού ονομάζονται πάθη και τους κακούς καρπούς, πού ονομάζονται αμαρτήματα.
Και τα δύο μειώνονται και χάνονται, «θεραπεύονται» τελικά με τα Μυστήρια της Εκκλησίας, ή πιο καλά μεταστρέφονται τα ίδια σε αρετές. Υπάρχει μια λέξη που οι άνθρωποι την αποφεύγουμε, αλλά είναι η λύση για πολλά ζητήματα και θέματα. Λέγεται ταπείνωση.
Επιτρέπει καθημερινά ο Θεός πολλά πράγματα να συμβαίνουν, όχι τυχαία, για να αποκτηθεί αυτό το πολύτιμο «φάρμακο».
Συχνά όμως δεν τα βλέπουμε ή δεν θέλουμε να τα δούμε και αν τα δούμε, τα προσπερνάμε. Είναι όλος ο κόσμος «στημένος» διαφορετικά, και η «ταπείνωση» δεν ευδοκιμεί, δεν υφίσταται και μάλιστα θεωρείται άχρηστη, ξεπερασμένη, εν πολλοίς ανόητη.
Το κλειδί όμως το ρίχνει μπροστά μας και εμείς απλώς ή δεν το βλέπουμε ή το πατάμε, ή το πετάμε. Έλεγε ο μακαριστός γέροντας Παῒσιος: «…για την απέκδυση του παλαιού ανθρώπου δεν χρειάζονται δυνάμεις σωματικές∙ ταπείνωση χρειάζεται».
Συντάκτης π. Ιάκωβος Κανάκης