Η νήψη είναι η πνευματική μέθοδος που απελευθερώνει εντελώς τον άνθρωπο με τη βοήθεια του Θεού από σκέψεις μολυσμένες από πάθη, από λόγια και έργα πονηρά, αν εφαρμόζεται πολύν καιρό και πρόθυμα.
Η νήψη, όταν περπατάει κανένας το δρόμο της, χαρίζει δυνατό, και ακόμη φανέρωση θεϊκών μυστικών και απόκρυφων αληθειών.
Η νήψη βοηθάει στην εφαρμογή κάθε εντολής του Θεού που βρίσκεται στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη και χορηγεί κάθε αγαθό του «μέλλοντος αιώνος», του αιώνος δηλαδή που πρόκειται να έρθη.
Νήψη είναι ουσιαστικά καθαρότητα της καρδιάς. Ακριβώς γιατί είναι τόσο μεγάλη και όμορφη αρετή ή, για την ακρίβεια, εξαιτίας της αμέλειάς μας, είναι σήμερα πολύ σπάνια στους μοναχούς.
Αυτήν την αρετή μακαρίζει ο Χριστός λέγοντας «μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Επειδή λοιπόν τέτοια αρετή είναι η νήψη είναι ακριβή η τιμή της.
Όταν η νήψη είναι μακροχρόνια στον άνθρωπο, γίνεται οδηγός για σωστή και θεάρεστη ζωή, πράγμα που είναι και «θεωρίας επίβασις», η βάση στην οποία στηρίζεται η ιερά θεωρία, και μας μαθαίνει να κινούμε σωστά τις τρεις δυνάμεις της ψυχής και να φυλάγουμε με ασφάλεια τις αισθήσεις. Η αρετή αυτή, όταν την έχουμε, μεγαλώνει κάθε μέρα και τις τέσσερις γενικές αρετές.
Νήψη σημαίνει δρόμος κάθε αρετής και εντολής του Θεού. Η νήψη λέγεται η καρδιακή ησυχία. Όταν φτάση σε τέλειο βαθμό χωρίς να επηρεάζεται από τη φαντασία, είναι η ίδια φύλαξη του νου.
Όποιος γεννήθηκε τυφλός, δεν βλέπει το φως του ήλιου. Το ίδιο και όποιος δεν βαδίζει με νήψη δεν βλέπει πλούσια τη φωτεινή ακτινοβολία της ουράνιας χάριτος και ούτε πρόκειται να απελευθερωθεί από τα πονηρά και μισητά στον Θεό έργα, λόγια και σκέψεις. Οι άνθρωποι αυτοί δεν πρόκειται να περάσουν ελεύθερα τους άρχοντες του άδη, όταν φύγουν από τον κόσμο αυτόν.
Ησυχίου πρεσβυτέρου
από το βιβλίο: Μικρή Φιλοκαλία
εκδ. Αποστολική Διακονία