Είναι φορές που η φιλαυτία, ο εγωισμός και η υπερηφάνεια δεν μας επιτρέπουν να δούμε καθαρά τα πνευματικά θέματα. Λέμε πολλά και πράττουμε ελάχιστα, αν όχι και τίποτε.
Απουσιάζει η ταπείνωση και μάλιστα η «αποστολική» ως λέγεται, η υποστατική και μόνιμη ταπείνωση.
Οι Νηπτικοί Πατέρες μάς λέγουν ότι ο τρόπος σκέψης μας, αυτός καθορίζει την ποιότητα του προσώπου μας.
Και ο Όσιος Ισαάκ ο Σύρος, αυτός ο πρύτανης της μυστικής θεολογίας, ο συγγραφεύς του βιβλίου «Τα Ασκητικά», έργο που ολοκλήρωσε σε ηλικία 75 χρόνων, ως έμπειρος πια μύστης και γνώστης της νήψεως, διδάσκει ότι ο άνθρωπος άρχεται το αμαρτητικό έργο ευθύς αμέσως, μόλις σταματήσει την προσευχή.
Είναι ο ίδιος Όσιος που κάμνει αναφορά περί της «ανέτου» προσευχής, της προσευχής δηλαδή που δεν κουράζει, διότι δεν έχει λογισμούς, είναι καθάρια, κρυστάλλινη, αρέμβαστος.
Στην ίδια πνευματική συχνότητα και ο Άγιος Νεκτάριος πρώην Πενταπόλεως, ο θαυματουργός. Αναφέρεται στην «εν Κυρίω χαρά» που συνοδεύει όσες και όσους προσεγγίζουν τον Κύριο Ιησού Χριστό με καθαρή συνείδηση, δηλαδή με ωκεάνια ταπείνωση και αυτοκριτική διάθεση.
Αυτή η καλλιέργεια της καθαρής συνείδησης, το «κατά Θεόν πολιτεύεσθε» ως λέγει ο άγιος, σταδιακά αλλά σταθερά, οδηγεί στην «πνευματική ή καλή μέθη», στην πληρότητα δηλαδή του πιστού με τα χαρίσματα του Παναγίου Πνεύματος.
Τότε, κυριαρχεί η ειρήνη, η μακροθυμία, η πίστη, η χαρά, η αγαθοσύνη, η αγάπη, η εγκράτεια.
Τότε βασιλεύει η λησμοσύνη κάθε λύπης που προέρχεται από τους άλλους, εγκαθιδρύεται η μακροθυμία, η ανεξικακία, η απλότητα προς πάντας. Τότε ο πιστός ορέγεται διακαώς, διαπύρως και ακορέστως την υψοποιό εγκράτεια που, στην προκείμενη πνευματική φάση, ο Μέγας Βασίλειος ονοματίζει ως «απάρνηση της αμαρτίας».