Γέροντας Χαράλαμπος Διονυσιάτης, Προηγούμενος Ιεράς Μονής Οσίου Διονυσίου Αγίου Όρους (1908-2001).
Η νοερά προσευχή λέγεται και καρδιακή. Ρωτάς αν και η προφορική μπορεί να λέγεται καρδιακή. Η προσευχή, αν δεν είναι καθαρή, ούτε η νοερά ούτε η προφορική, μπορεί να λέγεται καρδιακή.
Καρδιακή είναι η προσευχή, όταν τον νουν τον καταπίνει κυριολεκτικά η καρδία.
Εκεί βόμβες να πέφτουν, το σπίτι να καίεται, ο νους, δεν εννοεί να βγη από την καρδιά, έστω κι αν κινδυνεύη να καή.
Διάβασε τον βίον της αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου για να καταλάβης. Φωτιά έβαλε ο σατανάς στα ρούχα της καιγόταν το σώμα της κι εκείνη στεκόταν μεταρσιωμένη και ακίνητη σαν λαμπάδα.
Αυτή είναι η πραγματική προσευχή, που κεραυνώνει τον ουρανόν και φθάνει στον θρόνον του Θεού.
Ο Μωυσής, χωρίς καν ν’ ανοίξη το στόμα του, άκουσε τον Θεόν να του λέγη: «Τι βοάς προς με»;
Σημαίνει ότι εβγαζε από μέσα κραυγή· σημαίνει ότι εκεραύνωνε τον ουρανόν με την καρδιάν του.
Ως προς την προφορικήν προσευχήν του αρχαρίου, είναι ανάμικτη με άλλους λογισμούς· δεν είναι καθαρή. Πώς θα λέγεται και καρδιακή;
Όμως και με το στόμα πολλές φορές η προσευχή είναι καρδιακή. Αυτό εννοεί ο Δαυίδ όταν λέει, «εκ βαθέων εκέκραξα».
Η Χαναναία, όταν παρακαλούσε τον Χριστό για το παιδί της, έλεγε με το στόμα της «ελέησόν με», αλλά εκ βαθέων ψυχής. Αυτή ήταν καρδιακή προσευχή.
Όταν, παιδί μου, ο νους απορροφηθεί στον Θεόν, και με το στόμα αν λες καρδιακή λέγεται η ευχή. Βγαίνει από τα βάθη της καρδιάς. Καρδία και νους ενώνονται με τον Θεόν.
Άλλη απαραίτητη προϋπόθεσις:
Για να είσαι ελεύθερος να εξασκήσης την νοεράν προσευχήν, απαραίτητο είναι να ‘χης την συνείδησί σου καθαρή με όλους.
Ζεις π.χ. σ’ ένα μοναστήρι με πενήντα μοναχούς. Είσαι υπόχρεος να τους αναπαύης, όσο περνά από το χέρι σου, όλους. Τους σαράντα εννέα ν’ αναπαύσης, ένα να καταφρονήσης, νικά εκείνος ο ένας, ώστε η προσευχή να μην προχωρά. Στέκει αυτός εμπόδιο.
Κάποτε φταίει μάλιστα ο άλλος και δεν βάζει μετάνοια. Αν θέλεις στην προσευχή να βρης τον Θεόν, θ’ αναλάβης πάνω σου το φταίξιμο. Θα ζητήσης συγγνώμην. Θα του τραβάς κομποσχοίνι. Θα κάμης ό,τι σου περνά για να τον ειρηνεύσης.
Αν ο άλλος έχει δαιμόνιο και σε αποφεύγει, τότε αναγκαστικά θα μακροθυμήσης. Έχουμε μερικούς που τους κυριεύει το δαιμόνιο του φθόνου και τους θολώνει το μυαλό. Μ’ αυτούς δεν μπορείς να συνεννοηθής. Όμως έχουμε χρέος να τους αγαπούμε και να τους τραβούμε και ένα κομποσχοίνι.
Εσύ ζης μέσα στον κόσμο. Στο σπίτι, στην υπηρεσία σου να είσαι συνεπής και τυπικός με όλους. Απόφευγε όσους μπορούν να σε βλάψουν. Πρόσεχε μόνο μη δείχνης μπροστά τους ιδιαίτερη φιλία σε άλλους. Θα το προσέξουν και θα βρης τον μπελά σου.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Μοναχού Ιωσήφ Διονυσιάτη, «Ιερομόναχος Χαράλαμπος Διονυσιάτης, Ο διδάσκαλος της νοεράς προσευχής».
