Στην διδασκαλία του αββά Δωροθέου ‘Περί ψεύδους’ συναντούμε κάτι που εκ πρώτης όψεως φαίνεται περίεργο.
Λέει ο άγιος ότι μπορεί να ψευδόμαστε είτε με τα λόγια μας (πολύ οικείο φαινόμενο, και στην εποχή μας το αναβαπτίσαμε σε fake news επί το ευρωπαϊκότερον, άλλωστε ακούγεται και πιο αθώο), είτε με τη ζωή μας (άλλοι να είμαστε και άλλο πρόσωπο να επιδεικνύουμε στους γύρω, συχνό κι αυτό), είτε με τις σκέψεις μας.
Παράδοξο αυτό το τελευταίο! Και όμως, ας το εξετάσουμε λιγάκι. Ο άγιος χαρακτηρίζει ως ψεύδη της σκέψεως τις κάθε λογής υποψίες που περνούν από το μυαλό μας.
Δεν έχουμε στοιχεία ή αποδείξεις για κάτι, όμως με το νου μας πλάθουμε σενάρια και πιθανές εξηγήσεις για τους άλλους: τι σκέφτονται για μας, τι σχεδιάζουν εναντίον μας, τι ενδέχεται να μας κάνουν στο μέλλον… και πάει λέγοντας.
Αυτό δεν κάνουμε όλοι μας, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό;
Σε ατομικό επίπεδο οι υποψίες μπορεί να μας γεννούν αντιπάθειες και αντιπαλότητα και ψυχρότητα προς άλλους με τους οποίους συναναστρεφόμαστε, ενώ σε διακρατικό επίπεδο μπορεί να φθάνουν μέχρι και σε προληπτικούς πολέμους, μόνο και μόνο με την υπόνοια ότι ‘οι άλλοι’ θα μας επιτεθούν πρώτοι.
Από την πρόσφατη ιστορία, ας θυμηθούμε τα ‘όπλα μαζικής καταστροφής’ του Ιράκ που έδωσαν την ‘ηθική δικαιολογία’ για τον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου, πλην όμως δεν βρέθηκαν ποτέ.
Άλλωστε και οι κάθε είδους εξοπλισμοί μ’ αυτή τη λογική δεν κλιμακώνονται; Πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν μαθαίναμε να εξετάζουμε με ειλικρίνεια τους λογισμούς μας και να μην ψευδόμαστε, όχι μόνο ‘εἰς ἀλλήλους’ [Κολ. 3:9], αλλά και προς τον ίδιο τον εαυτό μας.