Η Πρωτοχρονιά είναι γεμάτη από έθιμα, διαφορετικά σε κάθε σημείο της Ελλάδας, που αναβιώνουν εδώ και αιώνες. Πολλά διατηρούνται ακόμα και σήμερα καθώς όλοι ελπίζουν πως ο καινούριος χρόνος θα τους φέρει ευημερία και καλοτυχία. Ας δούμε μερικά από αυτά:
Βασιλόπιτα με φλουρί
Την Πρωτοχρονιά έχει την τιμητική της σε κάθε σπίτι. Γνωρίζετε όμως πως πρόκειται για ένα από λίγα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν; Στα Κρόνια (εορτή του θεού Κρόνου στην αρχαία Ελλάδα) και στην ανάλογη γιορτή με την ονομασία Σατουρνάλια της αρχαίας Ρώμης, οι γυναίκες έφτιαχναν γλυκά και πίτες, μέσα στα οποία έκρυβαν νομίσματα. Όποιος το πετύχαινε ήταν και ο τυχερός της χρονιάς!
Η ορθόδοξη παράδοση συνέδεσε το ίδιο έθιμο με τη Βασιλόπιτα και έτσι η καλοτυχία του φλουριού διατηρήθηκε. Πλέον το πρώτο κομμάτι είναι του Χριστού, μετά του σπιτιού, κι ύστερα της οικογένειας.
Το σπασμένο ρόδι στην Πελοπόννησο
Το έθιμο λέει πως την ώρα που αλλάζει ο χρόνος, κάποιος πρέπει να πετάξει ένα ρόδι στην εξώπορτα του σπιτιού για να σπάσει. Το ρόδι συμβουλεύει την αφθονία, την καλή τύχη και την γονιμότητα.
Το ρόδι σπάει στην πόρτα του σπιτιού ώστε να τα φέρει όλα δεξιά και καλότυχα. Υπάρχει και παραλλαγή όπου το πρωί της Πρωτοχρονιάς η οικογένεια πηγαίνει σύσσωμη στην εκκλησία και ο νοικοκύρης έχει στην τσέπη του ένα ρόδι για να το λειτουργήσει και επιστρέφοντας στο σπίτι, το σπάει για να φέρει την ευλογία στο σπιτικό του.
Το ποδαρικό
Ακόμα και σήμερα είναι πολλοί αυτοί που θέλουν να κάνει ποδαρικό στο σπίτι τους κάποιος που πιστεύεται πως θα φέρει τύχη. Πολλές φορές προτιμούν ένα μικρό παιδί γιατί τα παιδιά είναι αθώα και αληθινά καθώς δεν διακατέχονται από ζήλια ή κακία.
Ο Βοριάς στις Κυκλάδες
Στις Κυκλάδες θεωρούν καλό σημάδι (για τις υπόλοιπες μέρες του έτους) τον Βοριά που φυσάει την Πρωτοχρονιά. Επίσης θεωρούν καλό οιωνό αν έρθει έξω από το σπίτι τους ένα περιστέρι τη μέρα αυτή, αντίθετα το κοράκι θεωρείται κακό σημάδι.
Σε μερικά χωριά στα νησιά των Κυκλάδων όταν πλένονται το πρωί της Πρωτοχρονιάς αγγίζουν το πρόσωπό τους μ΄ ένα κομμάτι σίδερο, για να είναι όλο το χρόνο… “σιδερένιοι” και να χαίρουν άκρας υγείας.
Το Γούρι
Το έθιμο αυτό αναφέρεται ήδη από τον 6 ο αιώνα π.Χ. καθώς η κρεμύδα (Scilla maritima) ή σκυλοκρέμυδο, αποτελούσε ένα συνηθισμένο φυτό όπου πιστεύονταν πως διαθέτει μεγάλη δύναμη που την μεταδίδει σε έμψυχα και άψυχα. Για αυτόν τον λόγο, όλοι συνήθιζαν να κρεμάνε ένα σκυλοκρέμμυδο στο σπίτι τους την Πρωτοχρονιά.
Η «προβέντα» και τα «μουλιστρίνα» στη Σάμο
Εκτός από την συνηθισμένη βασιλόπιτα, οι γυναίκες της Σάμου φτιάχνουν και την «προβέντα», ένα πιάτο γεμάτο τοπικά γλυκά. Σε κάθε σπίτι την πρώτη ημέρα του χρόνου σπάνε ένα ρόδι και σκορπίζουν τους σπόρους ώστε να γεμίσει το σπίτι ευτυχία και καλή τύχη. Όσοι θα κάνουν ποδαρικό, παίρνουν τα «μπουλιστρίνα», δηλ. το πρώτο χαρτζιλίκι του χρόνου.
Το ψωμί ”Βασίλης” στην Κύπρο
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στην Κύπρο έφτιαχναν ένα ψωμί που το ονόμασαν «Βασίλης» μέσα στο οποίο τοποθετούσαν ένα νόμισμα. Έβαζαν μέσα σε μια μεγάλη τσιάρτα (κούπα) κόλλυβα και από πάνω τον «Βασίλη», μ’ ένα κερί αναμμένο στο κέντρο του.
Το εναπόθεταν στο καλό τραπέζι του σπιτιού, μαζί με κρασί αλλά και το πορτοφόλι του νοικοκύρη καθώς και ένα κλαδί ελιάς. Όλη αυτή η διαδικασία γινόταν γιατί πίστευαν ότι το βράδυ της παραμονής θα επισκεπτόταν το σπίτι τους ο Άγιος Βασίλης, θα έτρωγε, θα έπινε και θα ευλογούσε το πορτοφόλι του νοικοκύρη προκειμένου να είναι πάντα γεμάτο.
Τα Αγιοβασιλιάτικα καράβια στην Χίο
Σύμφωνα με αυτό το έθιμο οι ενορίες του νησιού κατασκευάζουν πλοία, σε σμίκρυνση, τα οποία «διαγωνίζονται» σε ποιότητα και πιστότητα με τα αυθεντικά. Οι ομάδες, δηλ. το πλήρωμα, του κάθε πλοίου τραγουδούν κάλαντα της Πρωτοχρονιάς.
