Το όνομά του ο Ιούλιος το πήρε από τον Ρωμαίο αυτοκτάτορα Ιούλιο Καίσαρα. Τιμής ένεκεν, γιατί αυτός ήταν που έφτιαξε το περίφημο Ιουλιανό ημερολόγιο, που ίσχυε για όλη την Ρωμαϊκή επικράτεια ακόμη και για την Ελλάδα μέχρι το 1923.
Μετά τον Ιούνιο τον “Θεριστή”, όπως τον ονομάζουν οι χωρικοί γιατί θερίζουν τα σιτηρά τους , έρχεται και η ώρα να τα μεταφέρουν στα θημωνοστάσια που βρίσκονται και τα αλώνια.
Είναι ο μήνας που αλωνίζουν για τον λόγο αυτό τον ονομάζουν και “Αλωνάρη”. Λέγεται και σταφυλογυαλιστής γιατί οι ρώγες των σταφυλιών αρχίζουν και γυαλίζουν.
Γεωργικές εργασίες
Σπέρνουμε: Φασόλια, κολοκύθια, αγγούρια, μπρόκολα, κουνουπίδια, λάχανα.
Μεταφυτεύουμε: Αγγούρια, κολοκύθια, μπρόκολα, κουνουπίδια, λάχανα.
Συγκομιδή: Καλαμπόκια, ντομάτες, μελιτζάνες, κολοκύθια, αγγούρια, πιπεριές, φράουλες, φασόλια, μπάμιες, σκόρδα ξερά, κρεμύδια ξερά, βλίτα, αντράκλα, σέλινο, μαϊντανό, κόλιανδρο.
Φρούτα: Βερίκοκα, ροδάκινα, αχλάδια, κορόμηλα, καρπούζια, πεπόνια.
Γενικές εργασίες και φροντίδες: Επιθεωρούμε τακτικά τα φυτά μας για ύπαρξη εχθρών και ασθενειών. Σκαλίζουμε τα λαχανικά μας και τα λιπάρουμε με φουσκί, κομπόστα ή βιολογικό λίπασμα κατά προτίμηση και εφαρμόζουμε εδαφοκάλυψη. Ψεκάζουμε με χαλκό και θειαφίζουμε τις καλλιέργειές μας ανάλογα με τις ανάγκες.
Παροιμίες
Το τραγούδι του Θεριστή, η χαρά του Αλωνιστή.
Κάτσε κότα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Γαμπρός αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει.
Κότα, χήνα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Την ημέρα τ’ άη -Λιός παίρνει ο καιρός αλλιώς.
Αλωνάρη με τα’ αλώνια και με τα χρυσά πεπόνια.
Έτσι το ‘χει το λινάρι να ανθεί τον Αλωνάρη.
Κάλλιο λόγια στο χωράφι , παρά ντράβαλα (φασαρίες) στ’ αλώνι.
Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει.
Μικρό- μικρό τ’ αλώνι μου, και να ‘ναι μοναχικό μου.
Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη
και βαστάει τ’ αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
Τ’ Αλωναριού τα κάματα (δυνατή ζέστη),
τ’ Αυγούστου τα λιοβόρια (ζεστός δυνατός ανατολικός άνεμος).
Όρνιθα το Γενάρη, κέφαλος τον Αλωνάρη.
Της αγιά Μαρίνας ρώγα και του άη -Λιός σταφύλι.
(δηλαδή το σταφύλι ωριμάζει αργότερα από τη σταφίδα)
Ο άη- Λιας κόβει σταφύλια και η αγία Μαρίνα σύκα.
Που μοχθεί το χειμώνα χαίρεται τον Αλωνάρη.
Γιορτές και Έθιμα
Ο Ιούλιος είναι ο καθοριστικός μήνας για την επιβίωση.
Οι χωρικοί λέγανε για το πέρασμά από τον θεριστή στον αλωνάρη, ότι “Σμίγουν τα δυό ψωμιά”, το παλιό ψωμί που τελειώνουν τα αποθέματα, και το φάσμα της πείνας είναι ορατό, από την μία μεριά και από την άλλη ο φόβος μήπως μείνουν από αλεύρι.
Το σπουδαιότερο είναι ότι ο γεωργός δεν έχει ούτε μία τρύπια πεντάρα στην τσέπη, όπως λέγανε εκείνη την εποχή, είναι πανί με πανί. Η σοδειά του φρεσκοαλεσμένου σταριού και της κούκλας (καλαμπόκι), είναι βάλσαμο στα μάτια του γεωργού.
Γνωρίζει ότι και για φέτος τα αμπάρια στο κατώϊ του σπιτιού του θα γεμίσουν, Το πολύτιμο ψωμί δεν θα λείψει από την φαμελιά. Σαν τελειώσουν με το καλό το αλώνισμα και καθαρίσουν την είρα από το στάρι, τον σωρό του σταριού συνήθως τον σταυρώνουν και μπήγουν στην κορυφή του ένα φτυάρι ξύλινο.
Στο αλώνι είναι και ο τόπος που ο γεωργός πληρώνει τα χρέη του σε είδος. Πρώτα από όλα την λεγόμενη “δεκάτη”. Έτσι λεγόταν ο φόρος του κράτους το 1\10 της παραγωγής. Καλούσαν τον “Δεκατιστή” (τον φοροεισπράκτορα).
Ο δεκατιστής έπρεπε να κρατήσει το Αγροφυλακάτικο την πληρωμή για τους αγροφύλακες, το Παπαδιάτικο την πληρωμή για τους παπάδες και το νεροφοριάτικο για τους υδρονομείς ή νεροφύλακες. Ύστερα έπρεπε να πληρώσει το αλωνιάτικο στον ιδιοκτήτη του αλωνιού.
Το γυφτιάτικο ήταν η πληρωμή του γύφτου για τα εργαλεία και τα πέταλα. Αυτές οι πληρωμές λέγονταν “Ξικέματα”.Πάρε ο ένας, δώσε στον άλλον στο τέλος στην πραγματικότητα έμενε ελάχιστη ποσότητα για τον γεωργό.
Αν ήταν “μισακαριά” ή “σεμπριά” έπρεπε αυτό που έμενε να μοιρασθεί ανάλογα με την συμφωνία. Ένα μέρος ο σέμπρος και ένα μέρος ο αφέντης. Στο μοίρασμα συχνά γίνονταν τρικούβερτοι καυγάδες.
Ειδικά για το μοίρασμο ο λαός λέει μια σοφή παροιμία..
”ΤΟ ΣΠΥΡΙ ΤΟΥ ΣΤΑΡΙΟΥ ΤΟ ΕΧΕΙ ΧΩΡΙΣΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΜΕΣΗ Ο ΘΕΟΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΜΟΙΡΑΖΟΥΝΕ ΙΣΙΑ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΕΜΠΡΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΦΕΝΤΑΔΕΣ”.
Τον Αλωνάρη οι κυριώτεροι εχθροί είναι η φωτιά, η βροχή και το χαλάζι. Στις 2 Ιουλίου της Παναγιάς της Βλαχέρνας φοβούνται την φωτιά, για τον λόγο αυτό την λένε και Παναγιά Καψωδεματούσα.
Ο κίνδυνος της βροχής και του χαλαζιού την ημέρα του Άγιου Κυρήκου στις 15 Ιουλίου.
Την ημέρα της Αγίας Μαρίνας στις 17 Ιουλίου φοβούνται μην μαραθούν τα στάχυα.
Οι χωρικοί για να εξασφαλίσουν την υποστήριξή τους κρατά την γιορτή τους, δεν δουλεύουν εκείνη την ημέρα.
