Γιὰ τὴν ἐπανάσταση τοῦ 1821 ὁ Λορεντζάτος σημειώνει τὰ ἀκόλουθα:
«Ἀναμφισβήτητα ἔγινε μία παραποίηση στὸ πρόσωπό μας ὕστερα ἀπὸ τὸ 1821. Μπορεῖ ἀπαραίτητη, αὐτὸ δὲν τὸ ξέρω.
Τὸ ἑλληνικὸ ποτάμι βγῆκε ἀπὸ τὴν κοίτη του. Ποῦ πάει καὶ αὐτὸ δὲν τὸ ξέρω. Ὁ Τοῦρκος ἦταν πρωτόγονος, ἀλλὰ δὲν ἄγγιξε τὴν ψυχή μας. Τὴ μεγαλύτερη ζημιὰ τὴν ἔκανε ὁ φαναριώτης λακές του. Καὶ οἱ περισσότεροι Ἕλληνες γραμματιζούμενοι μέσα καὶ ἔξω ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα.
Χάνομε τὸν ἀέρα ποὺ τὸν εἶχαν ἀπέναντι στοὺς ξένους ὁ Κολοκοτρώνης ἢ ὁ Μακρυγιάννης… Τὸ ριζικό μας ἐμᾶς τῶν φτωχῶν ἢ μικρῶν λαῶν… μετριέται διαφορετικά.
Καὶ στὴ ζυγαριὰ βαραίνει γιὰ ἐμᾶς πολὺ ὁ Μακρυγιάννης ἢ ὁποιαδήποτε κυρὰ Γιάνναινα καθισμένη στὸ κεφαλόσκαλο μὲ τὴ ρόκα της. Πνευματικότητα χρειαζόμαστε. Καλλιέργεια χρειαζόμαστε.
Ὁ ψυχισμός μας ἢ τὸ πνεῦμα μετράει ἐμᾶς τῶν ἀδύναμων, ποὺ δὲν μετράει ἡ γροθιά μας…».
Ὁ Λορεντζάτος εἶναι πεπεισμένος ὅτι ὁ Ἕλληνας χωρὶς τὴν πίστη καὶ τὴ γλῶσσα του πέφτει στὴν ἀνυπαρξία:
«Χωρὶς τὴν πίστη μου καὶ χωρὶς τὴ γλῶσσα μου – τὰ δύο αὐτὰ ὑπερατομικὰ κρατήματα ἢ κερκέλια – πέφτω… πέφτω… πέφτω στὸ κενό, ὄχι στὸ φυσικὸ κενὸ ποὺ προβλημάτιζε τὸν Πασκάλ,… μήτε στὸ κενό της φιλοσοφίας, ποὺ τὸ ἀπόστεργε (σημ. γρ. ἀποδοκίμαζε) ὁλότελα ὁ Λάϊμπνιτς, ἀλλὰ πέφτω… πέφτω… πέφτω στὴν ἄβυσσο τὴν πνευματικὴ τὴν ἄπατη (ἂν τέτοιο πράμα ὑπάρχει πουθενά)».
Γιὰ νὰ μὴν πέσει σὲ αὐτὸ τὸ κενὸ ὁ Λορεντζάτος ὑπογραμμίζει: «Γεννήθηκα, ἔζησα καὶ θὰ πεθάνω στὴν πίστη τῶν πατέρων μου, στὴν πίστη τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Τῶν ἁγίων πατέρων ἡμῶν….» καὶ προτείνει ὡς διέξοδο στὴν παρακμή μας νὰ ἐγκαταλείψουμε τοὺς δῆθεν προοδευτισμοὺς καὶ νὰ ἀναζητήσουμε τὴν ἀλήθεια τῆς ὕπαρξής μας.-
*Οἱ ἀναφερόμενες σκέψεις τοῦ Ζήσιμου Λορεντζάτου γράφονται στὸ βιβλίο τοῦ «Collectanea», Ἔκδ. «Δόμος», Ἀθήνα, Β΄ Ἔκδ. Σεπτέμβριος 2009
